Độc đáo chiếc Aruung bắt cá từ đồng bào Cơ Tu

Đồng bào Cơ Tu ở vùng núi Quảng Nam sống tại khu vực có nhiều sông, khe, suối lớn nhỏ nên từ xa xưa, họ rất giỏi đan các ngư cụ, trong đó có những chiếc aruung (ống cây) để bắt cá.

aruung
Già làng Alăng Chô đặt aruung ở một khúc suối nước chảy xiết.

Những ngày đầu tháng 7-2021, chúng tôi có dịp trở lại xã Jơ Ngây, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam và gặp già làng Alăng Chô, năm nay đã 70 tuổi nhưng vẫn còn khỏe mạnh, nhanh nhẹn. Già dẫn chúng tôi đến con sông Ralang, nơi đặt những chiếc aruung để bắt cá, cách nhà gần 2 km.

Đều đặn mỗi buổi sáng, già Chô đều đến khúc sông này để "thăm" aruung, mong kiếm ít cá tươi cải thiện bữa ăn của gia đình. Già làng Alăng Chô dùng hết sức tháo từng chiếc aruung khỏi mặt nước rồi đập mạnh miệng chúng xuống đất để lấy ra những con cá đang mắc bên trong.

Theo người dân thôn Ralang, xã Jơ Ngây, trước kia, con sông Ralang này cá tôm nhiều vô kể, đủ để cung cấp cho hàng trăm hộ gia đình trong thôn. Vài năm trở lại đây, cá không còn nhiều như trước nữa do những cuộc khai thác tận diệt của một số người thiếu ý thức ở dưới xuôi lên.

"Nước sông bị ô nhiễm, môi trường sống bị ảnh hưởng, cá không phát triển được. Đã vậy, một số người còn lén lút dùng bình điện chích cá, thậm chí dùng cả chất nổ để đánh. Cá đâu mà còn nữa" - già Chô buồn bã.

aruung
Dân làng Ra’lang phải mất gần nữa tháng để hoàn thành công trình bắt cá thuộc loại công phu nhất này.

Ngoài việc được sử dụng đơm cá, aruung còn tác dụng ngăn chặn lâm tặc vận chuyển gỗ bằng đường sông. Già Chô nhớ lại những năm 1996, nạn phá rừng xảy ra trầm trọng ở thượng nguồn sông Ralang. Lâm tặc tứ xứ tìm về khu vực này khai thác rồi vận chuyển gỗ bằng đường sông. Để ngăn chặn, các già làng bàn cách lập các "chốt" aruung dày đặc trên các đoạn sông. Cách làm này mang lại hiệu quả cao suốt thời gian dài.

Aruung được làm rất kỳ công. Người Cơ Tu tận dụng những viên đá dưới sông để bỏ vào từng chiếc rọ cỡ lớn, dựng hàng rào kiên cố tạo luồng nước theo hình chữ V, ngăn cá lọt ra ngoài. Aruung là công cụ bắt cá truyền thống duy nhất còn sót lại của đồng bào Cơ Tu, được ví như chất keo gắn kết cộng đồng. Người Cơ Tu đặt ra quy định về việc chọn đặt aruung, họ chia nhau từng khúc sông và đánh dấu đó là "lãnh địa" của mình, tuyệt đối không tranh giành làm mất đoàn kết.

Hơn nửa tháng trời miệt mài làm việc với sự góp sức của dân làng, công trình bắt cá thuộc loại công phu bậc nhất của già Alăng Chô mới được hoàn thành. Hiện gỗ rừng khan hiếm, người Cơ Tu lấy gỗ keo để đóng cọc. Vì gỗ tạp nên khi ngâm lâu dưới nước, cây keo thường mau mục nát nên vòng đời của aruung chỉ kéo dài khoảng 6 - 7 tháng. Dù tốn công tốn sức là vậy nhưng gần như năm nào già Chô cũng huy động dân làng giúp mình làm aruung. Già nói rằng làm không chỉ vì thú vui của bản thân mà còn vì muốn truyền lại cho con cháu đời sau cách làm aruung, giữ lại nét truyền thống của cha ông.

"Những câu chuyện về aruung hay các vật dụng khác được truyền lại sẽ nung nấu tình yêu quê hương cho những thế hệ sau, từ đó gắn kết các cá nhân với nhau thành một cộng đồng Cơ Tu đoàn kết, vững mạnh" - già Alăng Chô bày tỏ.

Người Lao Động
Đăng ngày 13/07/2021
Phúc Huy
Nông thôn

Tết về! Buồn của người nuôi tôm xa xứ!

Cái nghề nuôi tôm thăng trầm lắm. Tỷ phú cũng có mà nợ ngập đầu cũng có. Bởi vậy người ta thường nói cái nghề này thật sự nó bạc bẽo lắm, nhất là vào những ngày Tết.

nuôi tôm ngày tết
• 10:48 01/01/2023

Dự báo lũ đẹp vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Mùa nước lũ ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) năm nay được dự báo là “mùa lũ đẹp”, mang theo phù sa, thau rửa đồng ruộng và hứa hẹn mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân.

Lũ miền Tây
• 11:06 20/09/2022

Đầu nguồn mùa nước nổi

Tháng 7 nước nhảy khỏi bờ” là quy luật tự nhiên được cư dân vùng đầu nguồn đúc kết từ nhiều đời. Đây cũng là lúc mùa nước nổi bắt đầu, cư dân bước vào vụ làm ăn mới. Năm nay, nước lũ về sớm, dự báo sẽ dồi dào. Mọi người háo hức mong chờ mùa “lũ đẹp”, để khai thác sản vật từ thiên nhiên ban tặng.

cá linh
• 15:57 05/09/2022

Dưới sông cá chốt...

Hôm qua, tôi vô chợ, thật bất ngờ khi thấy một chị nọ mua 1kg cá chốt với giá 250.000 đồng. Không thể nào ngờ cá chốt bây giờ có giá cao như vậy.

Cá chốt sông
• 19:33 30/08/2022

Bình Định: Tập huấn ứng dụng công nghệ trong câu tay cá ngừ đại dương

Sáng ngày 25.9, tại UBND phường Tam Quan Nam (TX Hoài Nhơn), Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thị xã Hoài Nhơn phối hợp với Trung tâm khuyến nông tổ chức tập huấn “Quy trình ứng dụng công nghệ nano ni tơ trong bảo quản cá ngừ đại dương trên tàu câu”.

Cá ngừ đại dương
• 10:41 26/09/2023

Bình Định tiếp tục tăng cường công tác phối hợp phòng chống khai thác IUU

Trong thời gian gần đây, các lực lượng chức năng: Hải quân, cảnh sát biển, kiểm ngư của một số nước trong khu vực như Malaysia, Indonesia, Brunei, Philippin… đã gia tăng số lượng tàu tuần tra, tăng tần suất các hoạt động truy quét, tuần tra, giám sát trên biển và xử lý kiên quyết, cứng rắn đối với các tàu cá nước ngoài hoạt động đánh bắt trên vùng biển của họ và các vùng biển chồng lấn, vùng biển giáp ranh và có tranh chấp với nước ta.

Tàu cá
• 10:14 25/09/2023

Bình Định: Dự án cộng đồng ven biển thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu

Chiều ngày 15.9.2023, Sở NN & PTNT Bình Định đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tổ chức làm việc với Đoàn chuyên gia của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) để hoàn thiện Văn kiện dự án “Cộng đồng ven biển thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu tại Việt Nam”.

Quang cảnh
• 11:49 16/09/2023

Nuôi cá thát cườm thương phẩm gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm

Ngày 08/9, Trung tâm Khuyến nông Bình Định phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Vĩnh Thạnh tổ chức chuyển giao kỹ thuật nuôi cá thát cườm thương phẩm trong hồ chứa thủy lợi gắn liên kết tiêu thụ sản phẩm cho 40 hộ nuôi cá nước ngọt trên hồ chứa Định Bình.

Ao nuôi cá
• 10:00 13/09/2023

Độc cấp tính của thuốc trừ sâu Padan 95SP đến tỷ lệ sống của cá chép

Nông nghiệp chiếm một vị trí quan trọng trong kinh tế Việt Nam. Trong trồng trọt, con người đã sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để trừ dịch hại, chủ yếu là thuốc bảo vệ thực vật. Nhóm thuốc có gốc lân hữu cơ và Carbamate được người dân sử dụng thường xuyên trong canh tác lúa ở ĐBSCL.

Cá chép
• 20:25 26/09/2023

Bình Định: Tập huấn ứng dụng công nghệ trong câu tay cá ngừ đại dương

Sáng ngày 25.9, tại UBND phường Tam Quan Nam (TX Hoài Nhơn), Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thị xã Hoài Nhơn phối hợp với Trung tâm khuyến nông tổ chức tập huấn “Quy trình ứng dụng công nghệ nano ni tơ trong bảo quản cá ngừ đại dương trên tàu câu”.

Cá ngừ đại dương
• 20:25 26/09/2023

Nuôi tôm thiếu vốn chuyển đổi mô hình nuôi hiện đại

Nhiều người nuôi tôm nước lợ nỗ lực chuyển đổi mô hình, tuy nhiên, gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng. Thực tế ở tỉnh Sóc Trăng có nhiều diện tích nuôi tôm lót bạt tuần hoàn và cũng hy vọng thời gian tới khó khăn phần nào được giải quyết khi tín hiệu mới đang mở ra.

Tôm thẻ chân trắng
• 20:25 26/09/2023

Thị trường đang phát triển thúc đẩy nhu cầu về ngành nuôi trồng rong biển

Theo báo cáo mới, mặc dù nhiều người vẫn không chắc chắn về khả năng và tính lâu dài của việc chiết xuất carbon từ rong biển, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy carbon từ rong biển có tác động đến môi trường thấp hơn so với các sản phẩm truyền thống.

Rong biển
• 20:25 26/09/2023

Bình Định tiếp tục tăng cường công tác phối hợp phòng chống khai thác IUU

Trong thời gian gần đây, các lực lượng chức năng: Hải quân, cảnh sát biển, kiểm ngư của một số nước trong khu vực như Malaysia, Indonesia, Brunei, Philippin… đã gia tăng số lượng tàu tuần tra, tăng tần suất các hoạt động truy quét, tuần tra, giám sát trên biển và xử lý kiên quyết, cứng rắn đối với các tàu cá nước ngoài hoạt động đánh bắt trên vùng biển của họ và các vùng biển chồng lấn, vùng biển giáp ranh và có tranh chấp với nước ta.

Tàu cá
• 20:25 26/09/2023