Tác động sinh học của mưa lên cơ thể tôm
Khi mưa kéo dài, sự thay đổi đột ngột trong các yếu tố môi trường như độ mặn, nhiệt độ, pH và hàm lượng oxy hòa tan khiến tôm dễ bị sốc. Cơ thể tôm phản ứng bằng cách giảm ăn, giảm hoạt động và dần suy yếu các cơ quan nội tạng, đặc biệt là gan tụy và hệ tiêu hóa.
Gan tụy suy yếu: Đây là cơ quan quan trọng trong việc tiêu hóa và giải độc. Khi bị ảnh hưởng bởi môi trường nước xấu sau mưa, gan tụy tôm sẽ chuyển màu, teo nhỏ, mất chức năng, làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng và chống chịu với mầm bệnh.
Ruột tôm dễ viêm, hư hại: Do gan không tiết đủ enzyme, ruột tôm hoạt động kém, dễ nhiễm khuẩn đường ruột. Tôm chậm lớn, phân lỏng hoặc đứt khúc, kéo theo hệ quả là hao hụt không rõ nguyên nhân.
Vỏ tôm mềm, thân bị ốp: Mưa làm giảm độ mặn và khoáng trong nước, khiến tôm không thể hấp thu đủ khoáng chất để hình thành vỏ mới trong chu kỳ lột xác. Điều này dẫn đến tình trạng tôm ốp thân, ốp vỏ, lột xác không hoàn chỉnh, dễ bị thương tổn và nhiễm trùng sau lột.
Môi trường ao nuôi bị biến động mạnh
Nước mưa có tính axit nhẹ, lại mang theo bụi bẩn, chất hữu cơ phân hủy từ bờ ao và môi trường xung quanh, làm pH giảm đột ngột, đồng thời kéo theo sự mất cân bằng hệ vi sinh và khoáng chất trong nước. Các hệ quả đi kèm bao gồm:
Giảm độ mặn, gây sốc cho tôm
Giảm hàm lượng oxy, nhất là vào ban đêm, dẫn đến tôm nổi đầu
Tăng lượng khí độc (NH₃, H₂S) do phân hủy chất thải dưới đáy ao trong điều kiện yếm khí
Suy giảm chất lượng nước, làm vi sinh vật có lợi suy yếu và tạo cơ hội cho vi khuẩn gây bệnh phát triển, đặc biệt là nhóm Vibrio.
Tất cả những yếu tố này khiến tôm suy yếu tổng thể. Điều nguy hiểm là quá trình này diễn ra âm thầm, không rầm rộ như khi có bệnh bùng phát, nhưng dẫn đến tình trạng tôm chết lai rai, hao hụt liên tục và khó phục hồi nếu không xử lý kịp thời.
Mưa làm giảm độ mặn và khoáng trong nước, khiến tôm không thể hấp thu đủ khoáng chất để hình thành vỏ mới trong chu kỳ lột xác
Giải pháp thực tế cho người nuôi trong mùa mưa
Để giảm thiểu thiệt hại trong mùa mưa, người nuôi cần thực hiện đồng bộ các biện pháp cả về quản lý môi trường lẫn tăng cường sức đề kháng cho tôm:
Chủ động phòng ngừa từ đầu mùa
Gia cố bờ ao chắc chắn để hạn chế nước mưa cuốn theo bùn đất, rác hữu cơ chảy vào ao.
Thiết kế hệ thống rãnh hoặc máng thoát nước mưa riêng biệt, tránh làm nước ao loãng đột ngột.
Dự trữ khoáng chất (Ca, Mg, K, Zeolite…) để bổ sung sau mỗi cơn mưa lớn.
Nuôi vi sinh sẵn trong ao để ổn định hệ sinh thái khi mưa kéo dài.
Ứng phó nhanh sau cơn mưa
Theo dõi chặt các chỉ tiêu môi trường: pH, độ mặn, DO, nhiệt độ.
Bổ sung khoáng ngay sau mưa để phục hồi độ ổn định của nước và hỗ trợ tôm lột xác.
Tăng cường sục khí, đặc biệt ban đêm, để tránh thiếu oxy.
Giảm lượng thức ăn, theo dõi sức ăn của tôm trước khi cho ăn lại bình thường.
Tăng đề kháng từ bên trong
Trộn men tiêu hóa, vitamin C, khoáng vi lượng và chất bổ gan vào khẩu phần ăn.
Xem xét sử dụng các dòng vi sinh đường ruột có khả năng cạnh tranh và ức chế vi khuẩn gây bệnh.
Kiểm soát mật độ nuôi phù hợp – tránh quá tải trong giai đoạn thời tiết bất ổn.
Mưa không phải là yếu tố bất ngờ, nhưng những hậu quả mà nó gây ra lại thường không thể lường trước. Việc hiểu rõ các tác động của mưa kéo dài đến sức khỏe tôm sẽ giúp người nuôi có chiến lược ứng phó chủ động, khoa học và hiệu quả hơn. Đầu tư vào khâu phòng ngừa, kiểm soát môi trường và chăm sóc sức khỏe tôm trong mùa mưa chính là yếu tố then chốt để bảo vệ năng suất và lợi nhuận cuối vụ.