Cá chép khổng lồ là loài cá lớn nhất trong số những thủy quái nước ngọt đang tồn tại trên trái đất. Đặc biệt, loài cá này chỉ được phát hiện trên lưu vực sông thuộc 3 nước Đông Dương, trong đó có sông Mekong chảy qua Việt Nam. Với chiều dài thân lên tới 3 m, cá chép khổng lồ có thể đạt tới cân nặng 270 kg.
Sự đánh bắt quá mức của con người cùng việc môi trường sống bị xâm lấn nghiêm trọng khiến số lượng cá chép khổng lồ sụt giảm nhanh chóng, đưa tên loài động vật này vào danh sách cận kề mép vực tuyệt chủng. Đã từ lâu, các ngư dân hoàn toàn không phát hiện bóng dáng những con cá chép khổng lồ trên khu vực từng mang lại sản lượng 200 tấn vào năm 1964.
Cá tầm trắng Bắc Mỹ
Cá tầm trắng Bắc Mỹ sở hữu chiều dài thân tối đa lên tới 15 m cùng trọng lượng 450 kg. Là loài cá chỉ sống ở sông Fraser của Canada và sông Sacramento, California, Mỹ nên những thay đổi dù là nhỏ nhất đối với dòng chảy của những con sông này đều khiến sự sinh tồn của loài cá tầm trắng bị đe dọa.
Trên thực tế, mối đe dọa lớn nhất với sự tồn tại của cá tầm trắng chính là các đập thủy điện trên các dòng sông Bắc Mỹ. Lượng nước đột ngột bị cắt giảm khiến môi trường sống của những con cá tầm trắng Bắc Mỹ nhanh chóng bị thu hẹp, làm sụt giảm nghiêm trọng số lượng. Thậm chí, việc sinh sản của loài cá này cũng bị cản trở bởi các đập cao khiến chúng không thể tìm tới thượng nguồn để sinh sản.
Cá Spoonies (Cá tầm thìa)
Bức ảnh này được chụp ở sông Missouri chảy qua Montana vào năm 2010.
Là họ hàng gần của cá tầm, cá Spoonies cũng sở hữu một cơ thể khá lý tưởng với chiều dài thân đạt gần 2 m cùng trọng lượng 100 kg. Tuy được coi là hậu duệ gần gũi nhất còn sót lại của một loài cá nguyên thủy nhưng cá Spoonies cũng đang đứng trước mối nguy tuyệt chủng bởi sự săn bắt vô nhân đạo của loài người nhằm khai thác trứng của chúng.
Trên thực tế, trứng cá Spoonies muối có giá trị hàng ngàn USD/kg trên thị trường nên chúng bị săn bắt hết sức ráo riết. Do chỉ những con cá có trứng mới đem lại giá trị kinh tế nên cá Spoonies thường xuyên bị săn bắt trong mùa sinh sản, khiến số lượng loài cá được coi là hóa thạch sống này ngày càng ít đi.
Cá Wallago (cá Leo)
Wallago là một loài cá da trơn thuộc họ cá nheo, sống ở các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Là loài cá ăn thịt, cá Leo có thể phát triển kích thước lên tới 2,1 m cùng trọng lượng hơn 100 kg. Bên cạnh kích thước khổng lồ, cá Leo còn sở hữu phần đầu quá khổ so với kích thước cơ thể cùng cái miệng rộng ngoác, giúp nó dễ dàng đớp trọn con mồi.
Tuy chi cá Leo gồm 5 loài, trong đó có 1 loài sống trên sông Mekong nhưng diện mạo của loài cá này rất hiếm khi được nhìn thấy ở Việt Nam. Trong khi đó, chi cá Leo sống ở Ấn Độ và các nước khác cũng bị đe dọa nghiêm trọng bởi sự ô nhiễm nguồn nước, dẫn tới việc môi trường sống bị thu hẹp. Chính vì lẽ đó, loài cá này cũng đang cận kề danh sách nguy hiểm.
Cá kiếm nước ngọt
Chú cá kiếm nước ngọt con được bắt giữ trên sông Fitzroy ở Australia năm 2009.
Tính tới thời điểm hiện tại, cá kiếm nước ngọt là một trong những loài nguy cấp nhất trong danh sách bên bờ vực tuyệt chủng. Theo ước tính, loài cá này chỉ còn tồn tại trong môi trường tự nhiên ở một vài địa điểm trên trái đất, trong đó có dòng sông Fitzroy ở Australia.
Các nhà sinh vật hoạc cho biết, cá kiếm nước ngọt sẽ dành những năm đầu tiên của cuộc đời để sinh trưởng và phát triển trong môi trường nước ngọt, trước khi di chuyển tới sống ở những cửa sông nằm ven biển khi đã trưởng thành. Nếu gặp các điều kiện phát triển thuận lợi, cá kiếm nước ngọt có thể phát triển cơ thể lên tới chiều dài lên tới 6 m.