Cá nhập lậu nhấn chìm cá nội
Ngành sản xuất cá nước lạnh, trong đó chủ yếu là cá tầm, tại Việt Nam bắt đầu phát triển mạnh trong vòng 5 năm trở lại đây. Khởi đầu từ Lâm Đồng và Lào Cai, đến nay, cá tầm đã được nuôi ở nhiều địa phương, với sản lượng cá thương phẩm năm 2012 đạt 700 tấn, trong đó tỉnh Lâm Đồng chiếm 50%. Tuy nhiên, gần đây, tình trạng cá tầm Trung Quốc nhập lậu vào Việt Nam đã gây ảnh hưởng lớn đến ngành sản xuất cá tầm trong nước.
Theo số liệu mà các đơn vị sản xuất, kinh doanh cá tầm Việt Nam nêu lên trong đơn kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành liên quan, hiện mỗi ngày có 2 – 3 tấn cá tầm tươi sống Trung Quốc nhập lậu vào TPHCM bằng đường hàng không và bán ra với giá rất thấp.
Theo ông Trần Văn Hào, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh Lâm Đồng, cá tầm trong nước nuôi ở điều kiện gần tự nhiên, thời gian từ 12 – 14 tháng mới thu hoạch với trọng lượng khoảng 2kg/con. Trong khi đó, cá tầm Trung Quốc có thể dùng thuốc kích thích tăng trọng nên chỉ nuôi trong thời 4 - 6 tháng là xuất bán, nên giá rẻ hơn nhiều so với cá Việt Nam.
Loại cá tầm giá rẻ này đang làm tê liệt mạng lưới phân phối cá tầm sản xuất trong nước và ảnh hưởng lớn đến các đơn vị nuôi cá tầm. Bà Ngô Thị Kim Phụng, Giám đốc Chi nhánh Công ty TNHH Cá tầm Việt Nam tại Đà Lạt, cho biết, giá cá tầm Việt Nam bán tại hồ ít nhất là 150.000 đồng/kg mới có lời. Trong khi cá Trung Quốc nhập lậu bán cho lái buôn chỉ 50.000 - 60.000 đồng/kg và bán lẻ chỉ 120.000 đồng/kg. Vì thế, có thời điểm (cách đây nửa năm) Công ty Cá tầm Việt Nam phải hạ giá rất thấp mới bán được sản phẩm để có vốn tái đầu tư.
Ngoài việc nhập lậu trực tiếp vào thị trường, gần đây đã xuất hiện tình trạng một số đơn vị nhập cá tầm Trung Quốc vào các trại cá ở miền Bắc, lấy đó làm vỏ bọc để hợp thức hóa thành cá Việt Nam trước khi tung ra thị trường.
Cần giải pháp đồng bộ
Ông Trần Văn Hào, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh Lâm Đồng, cho rằng, để bảo vệ và phát triển bền vững ngành nuôi cá tầm Việt Nam, ngoài việc ngăn chặn, kiểm soát cá tầm nhập lậu từ Trung Quốc, cần thực hiện nhiều giải pháp về giống, thức ăn, quy trình sản xuất và phân phối. Hiện nay, dù một số đơn vị trong nước đã sản xuất được giống nhưng chất lượng chưa cao. Thức ăn cho cá sản xuất trong nước nhưng cũng phải nhập công nghệ và nguyên liệu, chất lượng chưa cao (thức ăn nhập ngoại 1,4kg thức ăn/1kg cá thì thức ăn nội tốn đến 1,8kg/kg cá), ngoài ra, nuôi bằng thức ăn nội thì chất lượng thịt cá cũng chưa bằng thức ăn nhập ngoại. Đáng chú ý là các nhà sản xuất và phân phối chưa có sự gắn kết chặt chẽ, người sản xuất cứ cặm cụi sản xuất, người bán cứ lo bán, vì vậy xảy ra tình trạng có lúc hàng về dồn dập, lúc thiếu hàng, phải nhập hàng Trung Quốc.
Cũng theo ông Hào, một giải pháp quan trọng nữa là phải chấp nhận “đối mặt” với cá tầm Trung Quốc, bởi vì, nếu cá Trung Quốc nhập khẩu có đầy đủ thủ tục thì không thể cấm. Điều quan trọng là làm sao để cá tầm Việt Nam có chất lượng cao, an toàn và giá thành hợp lý thì người tiêu dùng tất nhiên sẽ chọn.
Theo những người sản xuất cá tầm, so với cá Trung Quốc thì cá nuôi trong nước thơm ngon, bổ dưỡng hơn nhiều và đặc biệt là không có dư lượng hóa chất độc hại từ chất kích thích tăng trưởng. Tuy nhiên, đối với người tiêu dùng bình thường không dễ phân biệt cá tầm Trung Quốc với cá tầm Việt Nam. Những người rành nghề cho biết, cá tầm Trung Quốc miệng nhọn hơn, lưng đen, bụng dài. Cá Việt Nam ăn thơm và dai, còn cá Trung Quốc ăn nhão như khoai lang…
