Tiềm năng của ngành nuôi biển tại Quảng Ninh
Quảng Ninh sở hữu lợi thế hiếm có với bờ biển dài, hàng loạt vịnh và đảo, tạo điều kiện lý tưởng để nuôi các loài thủy sản giá trị như hàu, cá biển và tôm. Tỉnh đã quy hoạch hơn 45.100 ha mặt nước biển dành riêng cho nuôi trồng thủy sản, với tham vọng đạt sản lượng 850.000 tấn vào năm 2025.
Ngành nuôi biển không chỉ giảm áp lực lên nguồn khai thác tự nhiên mà còn tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn ngư dân, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu thủy sản sang các thị trường lớn. Với tầm nhìn dài hạn, Quảng Ninh hướng tới phát triển nuôi biển công nghiệp, xa bờ, đảm bảo bền vững, góp phần quan trọng vào kinh tế biển của tỉnh.
Các nút thắt trong cấp phép nuôi biển tại Quảng Ninh
Thủ tục hành chính phức tạp
Doanh nghiệp và hợp tác xã tại Quảng Ninh gặp không ít khó khăn khi làm thủ tục cấp phép nuôi biển. Quy trình gồm 6 bước – từ thành lập hợp tác xã, lập tờ trình, thuyết minh dự án, đánh giá tác động môi trường, cấp phép đến giao mặt biển – nhưng thiếu hướng dẫn rõ ràng. Ông Trần Văn Bảo, Giám đốc Hợp tác xã Thủy sản Thắng Lợi (Vân Đồn), chia sẻ mất gần một năm để hoàn thiện hồ sơ vì không nắm rõ các yêu cầu pháp lý.
Việc lập thuyết minh dự án và báo cáo đánh giá tác động môi trường là trở ngại lớn nhất. Nhiều doanh nghiệp không biết bắt đầu từ đâu, dẫn đến hồ sơ sơ sài, không đáp ứng tiêu chuẩn thẩm định.
Thiếu nhận thức và năng lực của ngư dân
Đa số chủ hợp tác xã là ngư dân, vốn quen với sản xuất nhỏ lẻ, nên hạn chế về trình độ và khó tiếp cận các quy định pháp luật phức tạp. Tâm lý chờ đợi, thăm dò cũng khiến tiến độ cấp phép chậm trễ. Tính đến tháng 2/2025, chỉ duy nhất Hợp tác xã Thủy sản Trung Nam (Vân Đồn) được cấp phép với 48 ha, trong khi 91 tổ chức khác vẫn đang loay hoay với thủ tục.
Quản lý mặt nước chưa hiệu quả
Việc giao khu vực biển, đặc biệt ngoài phạm vi 3 hải lý, còn nhiều quy định chặt chẽ, chưa thống nhất. Thiếu sơ đồ trích lục và quy chuẩn rõ ràng khiến doanh nghiệp khó lập dự án. Ngoài ra, các quy định về giao mặt nước từ 3-6 hải lý hoặc ngoài 6 hải lý cho dự án nuôi biển công nghiệp vẫn chưa được triển khai đồng bộ.
Quy định pháp lý chưa đồng bộ
Nghị định 05/2025/NĐ-CP ban hành ngày 6/1/2025 miễn đánh giá tác động môi trường cho nuôi quảng canh, nhưng lại thiếu hướng dẫn cụ thể về cam kết hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường. Điều này gây lúng túng cho cả ngư dân lẫn cơ quan quản lý, làm chậm tiến độ cấp phép.
Doanh nghiệp cần báo cáo đánh giá tác động môi trường để làm cơ sở hoàn thiện hồ sơ đề nghị cấp phép nuôi trồng thủy sản trên biển
Giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong cấp phép nuôi biển
Đơn giản hóa thủ tục hành chính
Quảng Ninh đang nỗ lực cải cách thủ tục để hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã. Ông Hà Văn Ninh, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Vân Đồn, đề xuất bổ sung danh mục chi tiết trong thuyết minh dự án, giúp doanh nghiệp dễ dàng hoàn thiện hồ sơ. Tỉnh cũng thành lập tổ công tác hỗ trợ trực tiếp từ khâu lập dự án đến thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, đảm bảo quy trình minh bạch và nhanh chóng.
Tăng cường hướng dẫn và đào tạo
Chính quyền địa phương tổ chức các hội thảo, hướng dẫn ngư dân về quy trình cấp phép và các quy định pháp luật liên quan. Hỗ trợ lập sơ đồ khu vực biển và hoàn thiện thủ tục môi trường cũng được đẩy mạnh, giúp ngư dân tự tin hơn khi làm hồ sơ.
Quản lý quỹ mặt nước hiệu quả
Quảng Ninh ưu tiên giao mặt nước từ 3-6 hải lý và ngoài 6 hải lý cho các dự án nuôi biển công nghiệp quy mô lớn, tạo điều kiện thu hút đầu tư. Sau bão số 3 năm 2024, tỉnh đã tạm giao 8.600 ha mặt nước để ngư dân khôi phục sản xuất, minh chứng cho sự linh hoạt trong quản lý.
Xây dựng chuỗi liên kết ngành
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh cần hình thành liên minh giữa các doanh nghiệp cung cấp giống, thức ăn, chế biến và tiêu thụ để đảm bảo đầu ra ổn định. Một ví dụ tiêu biểu là chuỗi liên kết nuôi cá biển tại Vân Đồn, ra mắt ngày 6/3/2025, với 7 thành viên từ cung cấp giống đến chế biến, giúp ngư dân tránh cảnh được mùa mất giá.
Hỗ trợ sau thiên tai
Chính quyền Quảng Ninh hỗ trợ ngư dân khôi phục sản xuất sau bão lũ, cung cấp giống và vốn vay ưu đãi. Những chính sách này giúp người dân yên tâm đầu tư lâu dài vào nuôi biển.
Hành trình phát triển nuôi biển bền vững
Quảng Ninh đặt mục tiêu đến tháng 3/2025, 70% hồ sơ sẽ được cấp phép và 100% doanh nghiệp, hợp tác xã hoàn thành đánh giá tác động môi trường. Với sản lượng kỳ vọng 850.000 tấn vào năm 2025, tỉnh đang hướng tới nuôi biển công nghiệp, ứng dụng công nghệ hiện đại và giảm thiểu tác động môi trường.
Việc ngăn chặn khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) cũng là ưu tiên, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản và nâng cao uy tín ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Quảng Ninh còn học hỏi kinh nghiệm từ các nước như Na Uy, Nhật Bản để hoàn thiện quản lý và cấp phép nuôi biển.
