Xuất khẩu thủy sản 2014: Không lệ thuộc thị trường Trung Quốc

Năm 2013, xuất khẩu thủy sản Việt Nam tăng hơn 10% so năm 2012. Trong bối cảnh ngành thủy sản lao đao, không ít nông dân “treo ao”, doanh nghiệp phá sản, thì đây là dấu hiệu lạc quan. Song cũng đã xuất hiện những mối lo ngại khi các thị trường truyền thống đang bị xao nhãng.

tôm thẻ chân trắng
thu hoạch tôm

Thị trường Trung Quốc ngày càng chi phối

Năm 2013, Trung Quốc đã trở thành thị trường nhập khẩu lớn thứ 4 của thủy sản Việt Nam (sau Mỹ, EU, Nhật Bản); tổng giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc trên 650 triệu USD, tăng 55% so năm 2012 (trong đó tôm gần 350 triệu USD, tăng 53%).Trung Quốc tiêu thụ chủ yếu tôm thẻ chân trắng (TTCT), điều này ảnh hưởng nhiều đến cơ cấu xuất khẩu. Năm 2013, giá trị xuất khẩu TTCT gần 1,58 tỷ USD, tăng 113% so cùng kỳ năm trước và chiếm 50,7% tổng giá trị xuất khẩu tôm; trong khi tôm sú trên 1,33 tỷ USD, chiếm 42,7%, chỉ tăng gần 6,3%.

Có quan điểm cho rằng Trung Quốc đang muốn thâu tóm thị trường xuất khẩu tôm Việt Nam, mặt hàng tôm chiếm gần 70% tổng xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang nước này, chưa kể xuất qua đường tiểu ngạch. TTCT chiếm 50,7% giá trị xuất khẩu và những con số kim ngạch xuất khẩu tôm lạc quan cũng không thể giúp chúng ta quên sự mất cân đối các mặt hàng xuất khẩu. Năm 2013 xuất khẩu cá ngừ giảm 7,2%; mực, bạch tuộc giảm 10,8%; chả cá và surimi giảm 14%; cua ghẹ, giáp xác khác giảm 4,3%; nhuyễn thể 2 mảnh vỏ giảm 5% so năm trước. Đồng thời, cá tra, một mặt hàng chủ lực, ước tính tổng xuất khẩu cả năm 2013 đạt trên 1,73 tỷ USD, tương đương năm 2012. Tỷ trọng xuất khẩu cá tra giảm từ 28,6% xuống 25,5% (trong đó đã có yếu tố giá tăng).

Giữ các thị trường truyền thống

Phát triển xuất khẩu sang Trung Quốc giúp đa dạng hóa thị trường cho ngành thủy sản Việt Nam, nhưng nó chỉ có ý nghĩa khi Việt Nam không bỏ ngỏ các thị trường khác để cho chính Trung Quốc chiếm lĩnh, bởi Trung Quốc đang là đối thủ lớn nhất châu Á - Thái Bình Dương về lĩnh vực này.

Năm 2013, thủy sản Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sang miền Nam Trung Quốc, nơi không có biển và thực có nhu cầu sản phẩm thủy sản. Song cũng phải thấy, đây không phải sự mở cửa thị trường, mà trước hết là do tôm Trung Quốc bị bệnh nghiêm trọng, nguồn tôm nguyên liệu thiếu hụt. Ngoài ra, tâm lý người tiêu dùng nước này bị lung lay khi tình trạng ô nhiễm và nuôi trồng không bài bản, không tuân theo các quy trình tại Trung Quốc khiến họ đặt niềm tin vào sản phẩm đến từ Việt Nam. Chính vì vậy, khi khôi phục được vùng nguyên liệu và khắc phục được điểm yếu về chất lượng thì rất có thể Trung Quốc sẽ không còn mặn mà với TTCT Việt Nam.

Các nhà xuất khẩu Việt Nam không tỉnh táo có thể sẽ đánh mất nhiều thị trường bền vững, do rơi vào cái bẫy lợi nhuận trước mắt. Top 10 thị trường nhập khẩu sản phẩm thủy sản Việt Nam đang có biến động mạnh. Nhật  giảm 0,4%, EU giảm 0,3%, Hàn Quốc giảm 0,6%, chỉ có Mỹ tăng 3,5% và Trung Quốc tăng 2,1%. Nhưng thời gian gần đây, Chính phủ Mỹ cũng đưa ra những tiêu chuẩn khắt khe hơn nhiều đối với cá tra Việt Nam. Với hơn 1,7 tỷ USD thu được từ xuất khẩu cá tra, trong đó, Mỹ là thị trường trọng điểm, xuất khẩu năm 2014 vào Mỹ sẽ mang tính quyết định, tùy theo diễn biến thực hiện Đạo luật Nông trại ở nước này.

Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh xuất khẩu cá da trơn. Năm 2013, Trung Quốc xuất sang Mỹ, Hồng Kông, Ukraine, Thái Lan, Anh, Macao, Hà Lan, Ba Lan, Na Uy; trong đó Mỹ chiếm trên 72% giá trị. Thị trường xuất khẩu 2014 nhìn chung còn phụ thuộc diễn biến của các nước xuất khẩu lớn (Trung Quốc, Ấn Độ…) và ASEAN.

 

Không vỡ trận 

Tăng trưởng kinh tế khá, dân số đông, nhu cầu nhập khẩu lớn…, nhưng Trung Quốc vẫn trong số nước có mặt bằng giá thấp, đời sống đa số dân chưa cao. Lợi nhuận thu từ thị trường này nhìn chung không lớn, trừ khi họ mất mùa, trái vụ. Tôm xuất khẩu phụ thuộc thị trường này sẽ nhiều rủi ro.

Trung Quốc cũng đang là đối thủ cạnh tranh trực tiếp nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, với ưu thế vượt trội về vốn và khoa học kỹ thuật. Hiện, 100% sản lượng thức ăn nuôi tôm công nghiệp và 75% sản lượng thức ăn nuôi cá tại Việt Nam do các công ty có vốn đầu tư nước ngoài kiểm soát. Khi đã khôi phục được vùng nuôi và phát triển về kỹ thuật, rất có thể cán cân xuất nhập khẩu sẽ thay đổi đáng kể và sản phẩm Trung Quốc có nhiều ưu thế. 

Năm 2014, sản lượng cá tra nguyên liệu ước đạt 850.000 - 900.000 tấn; dự kiến kim ngạch xuất khẩu giảm khoảng 5% so năm 2013. Nhu cầu tiêu thụ nhiều năm qua không thay đổi đáng kể, trong khi các hàng rào kỹ thuật và cạnh tranh ngày càng lớn, nên khó hi vọng tăng trưởng xuất khẩu cá tra.Xuất khẩu tôm vẫn là chủ lực trong năm 2014; dự báo sản lượng tôm tăng 20% so năm 2013. Trước mắt, có thể tôm vẫn được giá, nhưng có lẽ khó tránh khỏi phụ thuộc thị trường Trung Quốc, khi xuất khẩu vào các thị trường khác đang có dấu hiệu đuối hơi.

Các ngành nghề nuôi trồng xuất khẩu truyền thống và thế mạnh của Việt Nam (cá tra và tôm sú) đang bị đe dọa nghiêm trọng. Trong khi đó nuôi tôm (nhất là tôm công nghiệp) chi phí giống, thức ăn… không nhỏ, lợi nhuận chỉ vừa phải. Vốn đầu tư lớn trong khi dịch bệnh vẫn đe dọa, sẽ là thách thức cho TTCT, chưa kể sự bùng nổ nuôi loại tôm này ở Trung Quốc, Ấn Độ và nhiều nước khác.

Hãy nhìn lại mình

Tháng 1/2014, Nga đã có lệnh tạm ngưng nhập khẩu một số mặt hàng thủy sản từ Việt Nam, trong đó có cá tra, do chất lượng. Vấn đề dư lượng Ethoxyquin trong tôm nhập vào Nhật cũng là rào cản rất lớn và nan giải. Với Đạo luật Nông trại 2014 được thông qua, Mỹ bắt đầu đặt vấn đề chất lượng nuôi trồng tại Việt Nam. Hầu hết sự trừng phạt đều dành cho các sản phẩm không đảm bảo chất lượng; khi đưa ra quyết định phạt, các nước đều có bằng chứng xác đáng.

<p text-align:justify;text-indent:36.0pt"="" style="padding: 0px 0px 13px; margin: 0px; border: 0px; line-height: 1.6em; text-align: justify; color: rgb(17, 17, 17); font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px;">Để lấy lại danh dự và thương hiệu cho thủy sản Việt Nam, không gì hơn đầu tư nghiêm túc vào nuôi trồng, chế biến, tổ chức lại việc xuất khẩu. Phải hạn chế tối đa những vụ phạt liên quan hàng hóa chất lượng thấp và không rõ nguồn gốc, bởi cứ tranh mua tranh bán, chạy theo lợi nhuận thì không phải các thị trường khép cửa với các nhà xuất khẩu Việt Nam, mà chính họ không thể bước qua bậc cửa các thị trường thế giới và nhường cơ hội cho đối thủ làm ăn nghiêm túc. 

Thủy sản Việt Nam, 21/03/2014
Đăng ngày 21/03/2014
Nguyễn Anh
Chế biến

Giải pháp hồi phục nhanh chóng sức khỏe tôm, cá sau khi nhiễm bệnh

Để tôm cá nhanh chóng hồi phục sức khỏe thì Khoáng chất và Vitamin chính là chìa khóa để giải quyết bài toán hóc búa này

khoáng cho tôm
• 13:00 09/03/2022

Góc nhìn cho ngành nuôi trồng thủy sản 2022

Báo cáo của Rabobank tại hội nghị GOAL của Liên minh thủy sản Toàn cầu đã chỉ ra những gì mà các tác giả của báo cáo nhận thấy thông qua năm yếu tố quan trọng nhất từ những sự kiện vừa qua của năm 2021. Dưới đây là một số điểm chính ghi nhận từ báo cáo.

tôm hùm
• 07:00 20/01/2022

Bạc Liêu: Ổ dịch Covid-19 tại Công ty thủy sản Tấn Khởi tiếp tục lây lan

Trước tình hình ổ dịch Covid-19 tại Công ty TNHH thủy sản Tấn Khởi ở TX.Giá Rai tiếp tục lây lan trong cộng đồng, Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu Lữ Văn Hùng đã trực tiếp làm việc với địa phương để bàn giải pháp sớm khống chế dịch bệnh.

công ty Châu Bá Thảo
• 11:28 22/10/2021

Xuất khẩu thủy sản: Chông chênh con đường hồi phục

Những tháng cuối năm, các doanh nghiệp chế biến thủy sản tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức trong hoạt động sản xuất và xuất khẩu.

chế biến tôm
• 09:56 19/10/2021

Cách chọn cá tra đảm bảo tươi ngon

Cá tra là loại “vua cá xuất nhập khẩu” của Việt Nam nhờ vào hương vị thơm ngon và cực kỳ dinh dưỡng. Không chỉ người nước ngoài mà ngay cả Việt Nam ta cũng cực kỳ ưa chuộng loại cá này, vậy làm thế nào để chọn được cá tra luôn tươi ngon? Hãy cùng Tép Bạc tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Cá tra
• 10:45 02/01/2024

Thách thức lớn nhất của lĩnh vực thủy sản thay thế

Thủy sản “thay thế” có nguồn gốc từ thực vật đang đối mặt với 2 thách thức lớn, đó là kỳ vọng của người tiêu dùng và giá cả.

Cá ngừ
• 10:50 01/11/2023

Loại cá nào nên và không nên có trong chế độ ăn

Nguồn dinh dưỡng từ cá có các chất quan trọng như protein, vitamin D và nguồn axit béo omega - 3 dồi dào, cực kỳ quan trọng đối với cơ thể và não.

Ăn cá
• 11:16 23/09/2023

Những bộ phận độc hại của tôm không nên ăn

Tôm là một trong những loài hải sản rất giàu chất dinh dưỡng, điển hình như: Canxi, Protein, Omega - 3,.. Tuy nhiên, khi ăn tôm, chúng ta nên lưu vì có một số bộ phận cần loại bỏ. Vậy, bạn đã biết gì về những bộ phận độc hại của tôm không nên ăn chưa? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé.

Ăn tôm
• 10:10 19/09/2023

Các loài cá lóc nuôi cảnh thú vị cho người chơi cá cảnh

Trong những năm gần đây, việc nuôi cá lóc cảnh tại Việt Nam đã trở nên phổ biến hơn. Đây là loại cá săn mồi có nhiều màu sắc đẹp, mà trước đây chỉ được một số ít người chơi quan tâm.

Cá lóc cảnh
• 18:49 29/03/2024

Những điều cần biết về bệnh đốm trắng và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Bệnh đốm trắng trên tôm do virus gây ra là một trong những bệnh vô cùng nguy hiểm, tỷ lệ chết của tôm lên tới 90 – 100% chỉ sau từ 3 – 10 ngày nhiễm bệnh, xuất hiện chủ yếu khi nhiệt độ xuống thấp dưới 320C.

Bệnh đốm trắng trên tôm
• 18:49 29/03/2024

Công tác chuẩn bị để khởi đầu vụ nuôi mới thành công

Khi bắt đầu nuôi tôm hoặc sau mỗi kỳ thu hoạch, mọi người thường quan tâm đến việc chuẩn bị những gì để khởi đầu vụ nuôi mới thành công hơn và đạt được thuận lợi. Để bảo đảm rằng quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm mới ít gặp rủi ro, tôm phát triển đều, cũng như để làm cho các vụ nuôi sau này trở nên dễ dàng hơn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày những điểm cần lưu ý khi tiến hành chuẩn bị khởi đầu vụ nuôi mới cho bà con.

Tôm thẻ chân trắng
• 18:49 29/03/2024

Chuyển dịch xanh: Yêu cầu và cơ hội tăng cao với thủy sản

Ngày 28/3/2024, VCCI Cần Thơ tổ chức hội thảo “Chuyển dịch xanh: Thách thức, cơ hội cho doanh nghiệp ĐBSCL và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” trao đổi về những yêu cầu và cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu trong bối cảnh giảm phát thải khí nhà kính.

Thủy sản
• 18:49 29/03/2024

Chất kích thích hệ miễn dịch ở tôm

Nhắc đến tôm, có lẽ bạn chưa biết chúng là một loài động vật không có cơ quan miễn dịch. Vì vậy, việc sử dụng chất kích thích miễn dịch là biện pháp hiệu quả giúp tăng cường đề kháng cho tôm, công cụ quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh tôm nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 18:49 29/03/2024