Số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, giá trị xuất khẩu trong tháng 6 chỉ đạt 876 triệu USD, tăng nhẹ 4% so với cùng kỳ năm 2024, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng trên 20% của tháng 5.
Tăng trưởng “hụt hơi” vì thị trường Mỹ suy giảm mạnh
Theo báo cáo từ VASEP, nguyên nhân chính khiến xuất khẩu tháng 6 tăng trưởng yếu là do kim ngạch sang thị trường Mỹ sụt giảm mạnh. Cụ thể, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ trong tháng 6 giảm tới 26% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù tổng kim ngạch sang Mỹ trong 6 tháng đầu năm vẫn tăng 15,7%, đạt 891 triệu USD, nhưng đây là kết quả của việc các doanh nghiệp Việt Nam “chạy nước rút” đẩy mạnh giao hàng trước thời điểm ngày 9/7/2025 — thời điểm chính sách thuế mới của Mỹ chính thức có hiệu lực.
Đáng chú ý, theo một số nguồn tin mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố đạt được một “thỏa thuận thương mại lịch sử với Việt Nam”. Cụ thể:
Mỹ sẽ áp thuế 20% đối với toàn bộ hàng hóa từ Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ.
Đặc biệt, thuế suất lên đến 40% sẽ được áp cho các sản phẩm bị nghi ngờ là “quá cảnh” (transshipping) từ Trung Quốc qua Việt Nam để né thuế.
Tuy nhiên, đổi lại, ông Trump tuyên bố rằng Việt Nam sẽ mở toàn bộ thị trường cho hàng hóa Mỹ và áp thuế 0% đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ.
Theo nội dung tuyên bố này, ông Trump cho biết đã trực tiếp làm việc với Tổng Bí thư Việt Nam Tô Lâm để thống nhất thỏa thuận. Tuy nhiên, tính xác thực và hiệu lực của tuyên bố này vẫn chưa được xác nhận bởi các cơ quan chức năng hai nước, nên các doanh nghiệp và chuyên gia vẫn đang theo dõi sát sao.
Nếu các mức thuế trên được thực thi như đã tuyên bố, ngành thủy sản Việt Nam chắc chắn sẽ gặp áp lực nặng nề tại thị trường Mỹ — vốn là một trong những thị trường nhập khẩu lớn nhất. Điều này cũng đồng nghĩa với việc xu hướng sụt giảm đã thể hiện trong tháng 6 sẽ tiếp tục kéo dài, thậm chí còn nghiêm trọng hơn trong quý III và quý IV/2025.
Cạnh tranh từ các quốc gia có thuế thấp hơn như Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia sẽ trở nên gay gắt hơn
Các thị trường khác tăng trưởng tích cực nhưng chưa đủ để bù đắp
Bù lại sự suy giảm từ thị trường Mỹ, các thị trường lớn khác như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và khu vực ASEAN đều ghi nhận mức tăng trưởng tích cực trong tháng 6:
- Trung Quốc và Hồng Kông: tăng trưởng mạnh nhất với mức tăng 44,2% trong 6 tháng đầu năm.
- Nhật Bản: đạt kim ngạch 822 triệu USD, tăng 18,3%.
- Hàn Quốc: đạt 406 triệu USD, tăng 11,9%.
- ASEAN: đạt 341 triệu USD, tăng 25,2%.
Tuy nhiên, xuất khẩu sang EU giảm nhẹ 1%, còn thị trường Trung Đông giảm mạnh tới 16%, đặc biệt là Israel giảm trên 50%. Sự suy giảm ở các khu vực này làm giảm phần nào “hiệu ứng bù đắp” từ các thị trường đang tăng trưởng.
Theo sản phẩm: Cá ngừ và tôm đối mặt với nhiều thách thức
Trong nhóm các sản phẩm chủ lực, cá ngừ là mặt hàng chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất. Xuất khẩu cá ngừ trong tháng 6 giảm mạnh tới 31%, kéo tổng kim ngạch 6 tháng đầu năm giảm gần 2% so với cùng kỳ năm trước.
Tôm — mặt hàng xuất khẩu có giá trị lớn nhất — đạt 2,07 tỷ USD trong 6 tháng, tăng 26% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, tôm cũng đang đối mặt với nguy cơ bị đánh thuế nặng tại Mỹ, đặc biệt nếu các tuyên bố của ông Trump trở thành hiện thực. Điều này khiến triển vọng nửa cuối năm của ngành tôm kém lạc quan hơn, đặc biệt khi các thị trường thay thế chưa đủ sức hấp thụ.
Ở chiều ngược lại, cá tra có tín hiệu tích cực hơn. Kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm đạt 1 tỷ USD, tăng 10%. Đặc biệt, 7 doanh nghiệp cá tra Việt Nam được hưởng mức thuế chống bán phá giá 0% trong đợt rà soát hành chính lần thứ 20 (POR20) tại Mỹ. Đây là cơ hội để ngành cá tra củng cố thị phần trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.
Cá ngừ là nhóm sụt giảm mạnh nhất trong tháng 6, giảm hơn 31% so với cùng kỳ
Cần điều chỉnh chiến lược xuất khẩu ngay từ bây giờ
Với bối cảnh nhiều bất ổn từ chính sách thương mại Mỹ, các doanh nghiệp thủy sản cần nhanh chóng:
Đa dạng hóa thị trường: Tăng cường tiếp cận các thị trường tiềm năng ngoài Mỹ như Trung Đông, Nam Mỹ, châu Phi.
Nâng cao giá trị gia tăng: Đầu tư vào chế biến sâu, sản phẩm có thương hiệu để tăng khả năng cạnh tranh và biên lợi nhuận.
Tận dụng ưu đãi từ các FTA: Đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Canada… nơi Việt Nam được hưởng thuế suất ưu đãi.
Giám sát chất lượng, minh bạch nguồn gốc: Tránh nguy cơ bị áp thuế cao do nghi ngờ “quá cảnh” từ Trung Quốc.
Tháng 6/2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi xuất khẩu thủy sản bắt đầu chững lại do tác động từ chính sách thuế quan của Mỹ và nhiều biến động thị trường. Tuyên bố mới từ phía ông Trump càng khiến bức tranh nửa cuối năm trở nên khó lường hơn. Để duy trì đà tăng trưởng, ngành thủy sản Việt Nam không thể phụ thuộc vào một vài thị trường trọng điểm mà cần đẩy mạnh tái cấu trúc xuất khẩu, đầu tư chiều sâu và thích nghi linh hoạt với các biến động toàn cầu.
