Đầu năm bạn được mùa cá, mình cũng có lộc ăn. Vậy là tập hợp bạn bè, tổ chức họp lớp “bất thường”. Cả bọn lên kế hoạch ngay trong chiều sẽ kéo nhau lên núi làm bữa tiệc nướng. Bạn nghe vậy thì tiếc hì hà hì hụi, bảo mấy ngày nay đang mùa cá, không thể bỏ biển được.
Cả bọn định đợi đến chiều, khi nắng nhạt chút xíu thì kéo nhau lên đập thủy lợi (ở làng Sơn Thọ, xã Hương Thọ, thị xã Hương Trà) cắm trại, làm bữa tiệc nướng cá mòi. Cứ nghĩ đến cảnh vừa thưởng thức cá biển, vừa ngắm mặt trời đỏ ối dần khuất sau núi, chắc là thích lắm.
Công tác chuẩn bị xong xuôi, vậy mà trời phụ lòng người, khi không giữa trưa lại đổ cơn mưa bất chợt. Cứ nghĩ giờ mà cả bọn lên rừng cắm trại, mảng cỏ xanh nơi lòng hồ mùa này chắc là đẹp lắm, ngồi hít thở không khí của núi rừng, nghe mùi hương cỏ cây, mùi hương của đất chắc không cần ăn cũng no. Nhưng lại nghĩ đến cảnh hơi đất sau mưa, chơi về chắc chỉ có nước… bệnh, vậy là quyết định ở yên trong nhà làm tiệc cá.
Có ai như bạn, nghe thông báo “bể show” thì cười khoái chí. Bảo “chắc tại không có tui nên trời buồn, đổ mưa”. Thật hết nói. Mà công nhận, cá mòi bạn gửi “lên núi” tươi xanh dễ sợ. Con nào con nấy vảy còn lấp lánh ánh bạc. Cái bụng thì căng mẩy vì đang ôm ấp đầy trứng.
Cá mòi mà đem nướng hoặc chiên lên chấm nước mắm me, ăn chỉ có nước… nhức răng. Để có món cá nướng rất đơn giản, chỉ cần chuẩn bị một bếp than hoa, cá rửa sạch rồi để ráo, sau đó đặt vỉ nướng trên bếp than rồi cho cá lên nướng. Cá nướng cháy vừa đều hết vảy thì dỡ xuống. Khi ăn chỉ cần gỡ bỏ phần vảy. Thịt cá được làm chín bằng hơi nóng truyền từ vảy sang nên ăn có vị thơm, mềm và ngọt lịm vì giữ được hầu như nước trong thịt cá.
Khác với cá mòi nướng, cá mòi đem chiên giòn phải sơ chế kỳ công hơn. Cá trước tiên phải đánh sạch vảy, cắt hầu, móc mang, bỏ ruột. Sau đó dùng dao khứa nhỏ đều ngang mình cá từ đuôi lên đến hết bụng cá để làm đứt xương. Khứa cả hai mặt. Khâu này cũng quan trọng. Vì xương cá mòi nằm xăm xắp trong thân, rất khó nhặt. Cá sau khi khứa, chiên sẽ giòn từ thịt đến tận xương, vì vậy có thể thong thả nhai cả xương lẫn thịt. Để cá chiên được ngon hơn, trước khi chiên nên thoa lên chút muối. Chiên trong chảo ngập dầu để cá chín đều từ trong ra ngoài.
Cá mòi nướng hay chiên giòn đều không thể thiếu sự đóng góp của chén nước mắm me chua ngọt nhưng phải cay xé lưỡi. Công thức pha nước mắm me không khó. Đầu tiên là cho một lượng me vừa phải vào chén, thêm một ít nước sôi vào dầm cho me ra nước sệt sệt. Sau đó rót một ít nước mắm ngon vào rồi thêm dằm trái ớt đã băm nhuyễn. Để vị chua của me và vị mặn của mắm dịu lại, có thể thêm một hai muỗng đường vào là có chén chấm ngon hết sẩy. Không biết cá ngon là nhờ người chiên người nướng, hay nhờ chén nước mắm chua ngọt mà chỉ một buổi chiều, đám bạn hơn chục đứa “chén” sạch gần chục ký cá mòi.
Mùa cá mòi ngắn lắm, thường xuất hiện vào thời điểm trước tết hoặc sau tết âm lịch. Cá chỉ rộ lên một hai tuần là hết. Vậy nên, bạn muốn có một buổi tiệc nướng cá mòi như tụi mình thì phải nhanh chân lên mới được. Nếu chần chờ, chỉ sợ phải đợi mùa sau mới thưởng thức được vị ngọt lịm của thịt cá, vị béo bùi thơm thơm của trứng cá mòi.
