Cá ké - loài cá bạc triệu trên sông

Cá ké (hay cá chiên) là một loại cá da trơn hiền lành, dễ bắt. Chúng thường sống ở nơi nước chảy, nhiều ghềnh thác, như sông Đà, sông Mã, sông Lô... Thịt cá màu vàng, ít xương răm. Thông thường cá trưởng thành nặng 3-5 kg, con lớn có thể hàng chục ký. Cá trên 5 lạng bán lấy thịt có giá từ 300.000 đến 400.000 đồng/kg, dưới 5 lạng bán lấy giống có giá từ 280.000 đồng/kg trở lên.

Làng chài Tân Phong (Cẩm Phong, Cẩm Thủy, Thanh Hóa) nằm bên mép sông Mã với vài chục chiếc thuyền, lồng cá neo đậu san sát nhau. Đa phần dân làng chài đều có nhà cửa trên bờ nhưng họ vẫn sống dựa vào nguồn lợi từ sông nước.

Dân làng chài mưu sinh chủ yếu bằng nghề nuôi cá lồng (trong đó có nuôi cá ké). Từ năm 2007 trở lại đây, đời sống người dân khấm khá hơn, mà phần lớn là nhờ nuôi cá ké thả lồng.

Tuy vậy, trước đây loại cá này không được ưa chuộng. "Có lần tôi đánh được con cá ké 20 kg, chỉ được cửa hàng tính giá 1.600 đồng/kg, trong khi các loại cá có vẩy giá 1.800 đồng/kg. Vào hôm không nhập được mà phải xẻ ra bán lẻ thì chỉ có ế", ông Trần Văn Liên (55 tuổi) cho biết.

Cùng với nhu cầu của thị trường, nghề nuôi cá ké thả lồng cũng phát sinh. Để có con giống, dân làng chài phải câu trực tiếp từ sông. Lúc bắt về, người ta khéo léo gỡ cá khỏi lưỡi câu, chữa lành vết thương, thả nó vào gần bờ, để nó sống ở mực nước tự nhiên vài tiếng cho hồi lại, sau đó mới thả vào lồng.

Cá ké ăn các loại cá tạp, giun. Ngày từ 1 đến 2 lần, thức ăn được thả vào rọ để cá rỉa dần. Đây cũng là giống ăn ít, chậm lớn, mỗi năm chỉ được hơn một kg. "Vì nó đắt nên nhà tôi chưa bao giờ dám bắt một con để ăn", anh Nam, một chủ hộ cá lồng, chia sẻ.

Việc nuôi cá ké thả lồng nhanh chóng lan ra các địa phương. Hiện nay, người từ Hà Giang, Tuyên Quang, Hòa Bình... trực tiếp về đây mua cá giống. Tuy vậy, do chỉ đánh bắt mà chưa sản xuất được con giống, nên loại cá này ngày càng khan hiếm. Ngoài nuôi cá ké đặc sản, ngư dân làng chài còn nuôi cá lăng, cá ngạnh, chim trắng, ếch....