Cải tạo ao nuôi tôm: Khâu quan trọng phòng chống dịch bệnh

Bước cải tạo ao là bước chuẩn bị các điều kiện thích hợp cho vụ nuôi tiếp theo, vừa giúp người nuôi chủ động xử lý những vấn đề xảy ra trong quá trình nuôi vừa tiết kiệm được chi phí vận hành sản xuất và góp phần hạn chế dịch bệnh cho tôm nuôi.

Cải tạo ao nuôi tôm khâu quan trọng phòng chống dịch bệnh
Quang cảnh ao nuôi tôm vừa được thu hoạch, với một lượng lớn chất hữu cơ ở đáy đòi hỏi phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi thả cho chu kỳ sản xuất tiếp theo. Ảnh của Darryl Jory.

Sau khi tháo cạn nước để thu hoạch tôm, ao nuôi cần phải thực hiện nhiều bước xử lý khác nhau để chuẩn bị cho chu kỳ nuôi tiếp theo. Khâu cải tạo ao nuôi tôm tập trung vào việc tránh sự lây truyền mầm bệnh từ vụ này sang vụ khác và giúp đảm bảo các yếu tố môi trường phù hợp cho tôm nuôi. Nếu quá trình cải tạo ao không tốt, đáy ao bị suy thoái, lượng bùn tích tụ nhiều sẽ là nguyên nhân khiến tôm chậm phát triển và làm tăng nồng độ khí độc trong ao. Chất lượng đất và nước giảm làm tôm dễ bệnh, phương pháp cải thiện chất lượng đất cũng có thể được bao gồm trong việc chuẩn bị ao.

Phơi ao, làm đất, bón vôi

Ao tích tụ các hạt sét bị xói mòn từ đất và chất hữu cơ có nguồn gốc từ sinh vật phù du chết, thức ăn thừa, phân tôm. Để làm sạch đáy ao sau mỗi vụ, có thể được thực hiện bằng việc sử dụng máy bơm thủy lực với ống áp lực cao hút hoặc đẩy chất thải ra khỏi ao khi đáy ao ướt hoặc sử dụng máy đào sau khi đáy khô.

Việc loại bỏ trầm tích sau mỗi vụ nuôi là cần thiết. Các ao trống thường được phơi khô dưới ánh mặt trời trong hai tuần trở lên. Bước này giúp làm giảm độ ẩm của đất đủ để tiêu diệt hầu hết các sinh vật (bao gồm cả các sinh vật gây bệnh) còn lại trong ao sau khi thoát nước.

Việc sử dụng bằng máy bừa đôi khi được thực hiện để phá vỡ khối đất, tăng khả năng tiếp xúc của đất với không khí và tăng tốc độ làm khô. Máy cày cũng có thể được sử dụng cho mục đích này, nhưng máy cày khuôn làm việc đảo đất không hiệu quả.

Một số ao có bề mặt gồ gề với những chỗ đất lún giữ nước lâu sau khi phần còn lại của đáy đã khô. Một số ao cũng có thể không khô tốt do sự xâm nhập của nước ngầm từ các ao hoặc kênh lân cận. Việc phơi khô đáy ao hoàn toàn là điều không thể đặc biệt trong mùa mưa.

Một số nông dân sử dụng vôi tôi hoặc vôi ngậm nước bón vào đáy ao với liều cao giúp làm tăng pH đất đủ để tiêu diệt các sinh vật không mong muốn bao gồm cả các sinh vật gây bệnh. Tuy nhiên, tỷ lệ xử lý hiệu quả cao - tối thiểu 3.000 kg/ha (300 gram mỗi mét vuông) vôi tôi hoặc 4.000 kg/ha (400 gram mỗi mét vuông) vôi ngậm nước.

Quy trình tốt nhất có thể là làm khô đáy ao và xử lý vôi cho các khu vực đáy không khô. Tuy nhiên, một số nhà sản xuất xử lý toàn bộ đáy ao bằng vôi sau mỗi vụ. Vật liệu bón vôi sẽ không hòa tan trong đất khô để tăng độ pH do đó nên bón vôi trong khi đáy ao vẫn còn ẩm.

Calcium hypochlorite Ca(ClO)₂ - chất khử trùng Chlorine, là một hỗn hợp chất gồm vôi và canxi clorua cũng có thể được áp dụng trên các khu vực ẩm ướt cho mục đích khử trùng. Áp dụng 100 đến 200 gram mỗi mét vuông của chất khử trùng này. Đồng sulfat, formalin và kali permanganat (thuốc tím) cũng đã được sử dụng để khử trùng đất, nhưng chúng không hiệu quả như vôi hoặc chất khử trùng Chlorine.

 

Chuẩn bị ao thích hợp đòi hỏi phải làm khô đáy và sử dụng của các sản phẩm vôi, như đã thấy trong ao tôm ở Châu Phi này. Ảnh của Darryl Jory.

Đáy ao có độ pH đất dưới 7 nên được điều chỉnh để tăng độ pH. Nếu vôi tôi hoặc vôi ngậm nước được sử dụng để khử trùng, ứng dụng của chúng cũng sẽ trung hòa độ chua của đất. Nếu ao khô hoàn toàn và vôi không được sử dụng để khử trùng, sử dụng đá vôi nông nghiệp ít tốn kém hơn cho mục đích trung hòa độ chua của đất. Tỷ lệ ứng dụng đá vôi nông nghiệp điển hình được cung cấp trong Bảng 1. Đá vôi nông nghiệp nên được trải đều trên đáy ao trong khi đất vẫn còn ẩm.


Bảng 1. Yêu cầu vôi gần đúng của đất đáy trong ao nuôi tôm dựa trên độ pH của đất.

Cấp nước, khử trùng

Nước cấp vào ao thường được thông qua túi lọc hoặc lưới lọc tốt để loại bỏ các sinh vật không mong muốn. Mặc dù quá trình lọc sẽ làm giảm khả năng cá và các sinh vật kích thước lớn khác xâm nhập vào ao, nhưng nó sẽ không ngăn được sự xâm nhập của nhiều sinh vật gây bệnh và các vectơ nhỏ hơn của các sinh vật gây bệnh.

Cách hiệu quả nhất để ngăn chặn sự xâm nhập của các sinh vật gây bệnh thông qua việc cung cấp nước là khử trùng. Chất khử trùng có thể được áp dụng cho nước được giữ trong ao lắng hoặc được thực hiện trực tiếp trong các ao nuôi. Một loạt các chất khử trùng như canxi hypochlorite, chloramine T, kali permanganat, đồng sulfat, hydro peroxide, hợp chất iốt, benzalkonium clorua và glutaraldehyd được sử dụng. Hiệu quả nhất có lẽ là canxi hydochlorite ở nồng độ 20 đến 30 mg/L.

Gây màu và thả giống

Tôm giống không thể được thả cho đến khi tác dụng độc hại của chất khử trùng đã tiêu tan - điều này thường chỉ cần ba đến năm ngày. Tuy nhiên, sau quá trình đáy ao thường được sấy khô, vôi được tạt xuống đáy và nước được khử trùng thì ao thường có nước trong.

Tôm postlarval có thể sử dụng thức ăn công nghiệp, nhưng chúng được hưởng lợi rất nhiều từ các sinh vật tự nhiên trong một vài tuần sau khi thả. Ao nên được gây màu để khuyến khích sự phát triển của thực vật phù du, động vật phù du và sinh vật đáy trước khi thả giống. Bón phân bằng urê và supe lân hoặc các loại phân bón thương mại khác có thể được sử dụng để thúc đẩy sự phát triển của thực vật phù du.

Tuy nhiên, việc sử dụng kết hợp một loại phân hữu cơ với phân bón thương mại sẽ dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của động vật phù du và sinh vật đáy hơn là chỉ sử dụng phân bón thương mại. Và cách tốt hơn là áp dụng bột đậu nành, thức ăn tôm, cám gạo hoặc một số chất hữu cơ chất lượng cao khác.

Tỷ lệ điển hình là 6 đến 8 kg nitơ (12 -18 kg/ha urê), 1 đến 2 kg phốt pho (5 đến 10 kg/ ha ba supe lân) và khoảng 100 - 200 kg/ha phân hữu cơ chất lượng cao. Các lần đánh nên được lặp đi lặp lại nếu một sinh vật phù du nở hoa không phát triển trong vòng bốn đến năm ngày. Đôi khi có thể mất đến hai tuần để có được một ao nuôi có màu đẹp.

Việc gây màu có thể phải được tiếp tục trong khoảng thời gian hai đến ba tuần để duy trì sinh vật phù du nở hoa, nhưng một khi tốc độ cho ăn đạt 20 đến 30 kg/ha/ngày, thì không cần gây màu bởi đã có đủ chất dinh dưỡng do thức ăn thừa, phân và bài tiết tôm.

Những ý kiến khác

Một số nông dân thích bón vôi vào nước ao với số lượng nhỏ trong khoảng thời gian thường xuyên trong giai đoạn nuôi. Vật liệu vôi không hòa tan trừ khi độ kiềm của nước giảm xuống dưới 60 đến 70 mg/L. Vôi thường không có lợi trong thời kỳ nuôi.

CLAUDE E. BOYD, PH.D. aquaculturealliance.org

Đăng ngày 27/05/2019
VĂN THÁI (Lược dịch)
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Giảm tỷ lệ hao hụt khi thả ếch giống

Nghề nuôi ếch dần trở nên phổ biến và được ưa chuộng bởi không tốn nhiều vốn lại cho thu nhập khá cao, thời gian nuôi ngắn, phù hợp nuôi hình thức nông hộ. Tuy nhiên, để nuôi ếch hiệu quả không chỉ đơn giản là cho ăn hàng ngày mà cần có kỹ thuật phù hợp để hạn chế hao hụt. Tình trạng hao hụt thường xảy ra do nhiều nguyên nhân như thức ăn chưa phù hợp, cách chăm sóc chưa đúng,... Việc hiểu rõ về kỹ thuật nuôi và sản xuất giống đúng cách là yếu tố quan trọng giúp vụ nuôi thành công.

Ếch
• 09:47 16/06/2025

Cung cấp gì cho tôm để hỗ trợ hấp thu tốt?

Hiệu quả hấp thu dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa tốc độ tăng trưởng, giảm hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR), nâng cao sức khỏe tôm và từ đó gia tăng lợi nhuận cho người nuôi. Tuy nhiên, hệ tiêu hóa của tôm rất nhạy cảm với biến động môi trường, khẩu phần ăn và mầm bệnh. Do đó, việc hỗ trợ khả năng hấp thu dưỡng chất là một yếu tố quan trọng mà người nuôi cần đặc biệt quan tâm.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:27 12/06/2025

Tôm giống và tôm trưởng thành: Nhu cầu dinh dưỡng khác nhau thế nào?

Trong nuôi tôm, việc hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng ở từng giai đoạn phát triển là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả tăng trưởng, tỷ lệ sống và năng suất cuối vụ. Tôm giống và tôm trưởng thành có hệ tiêu hóa, khả năng hấp thu và yêu cầu dưỡng chất hoàn toàn khác nhau. Vậy cụ thể sự khác biệt đó là gì? Hãy cùng Tepbac phân tích chi tiết.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:54 09/06/2025

Bảo vệ gan ruột tôm ngày mưa dài: Giải pháp then chốt cho vụ nuôi bền vững

Vào mùa mưa kéo dài – đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mùa – hệ gan ruột của tôm thường bị tổn thương, gây ra hàng loạt vấn đề như chậm lớn, tiêu hóa kém, phát sinh bệnh đường ruột hoặc bùng phát các bệnh nguy hiểm như phân trắng, EMS, hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND)... Do đó, bảo vệ gan ruột tôm trong những ngày mưa dài là bài toán sống còn cho người nuôi tôm muốn đảm bảo thành công vụ nuôi.

Gan ruột tôm
• 10:15 06/06/2025

Kiên Giang nâng chỉ tiêu đạt trên 830.000 tấn thủy sản năm 2025

Tỉnh Kiên Giang đang đẩy mạnh nhiều giải pháp để hoàn thành mục tiêu sản lượng thủy sản 2025, ở mức 830.300 tấn, tăng 10.000 tấn so với con số dự kiến hồi đầu năm – bao gồm 420.000 tấn khai thác biển và 410.300 tấn nuôi trồng.

Nuôi trồng biển
• 23:20 16/06/2025

Xuất khẩu cá tra sang EU: Cẩn trọng nhưng kỳ vọng phục hồi trong nửa cuối năm 2025

Trong bối cảnh thị trường quốc tế có nhiều biến động, ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là xuất khẩu cá tra, đang cho thấy những tín hiệu phục hồi tích cực tại thị trường châu Âu. Sau giai đoạn trầm lắng năm 2023 và đầu năm 2024, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã và đang nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng, nhằm thích ứng với các yêu cầu khắt khe từ Liên minh châu Âu (EU). Những nỗ lực này đang dần phát huy hiệu quả.

Cá tra
• 23:20 16/06/2025

Sản lượng khai thác thủy sản trong 6 tháng đầu năm ước đạt 144.200 tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định, trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng sản lượng khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh ước đạt 144.200 tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2024. Sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt khoảng 7.100 tấn, tăng 8%, trong đó sản lượng tôm đạt 4.700 tấn, tăng 10,3% và đạt 44,8% kế hoạch năm.

Đánh bắt biển
• 23:20 16/06/2025

Giảm tỷ lệ hao hụt khi thả ếch giống

Nghề nuôi ếch dần trở nên phổ biến và được ưa chuộng bởi không tốn nhiều vốn lại cho thu nhập khá cao, thời gian nuôi ngắn, phù hợp nuôi hình thức nông hộ. Tuy nhiên, để nuôi ếch hiệu quả không chỉ đơn giản là cho ăn hàng ngày mà cần có kỹ thuật phù hợp để hạn chế hao hụt. Tình trạng hao hụt thường xảy ra do nhiều nguyên nhân như thức ăn chưa phù hợp, cách chăm sóc chưa đúng,... Việc hiểu rõ về kỹ thuật nuôi và sản xuất giống đúng cách là yếu tố quan trọng giúp vụ nuôi thành công.

Ếch
• 23:20 16/06/2025

Nước mưa ảnh hưởng đến hồ cá cảnh như thế nào?

Hồ cá cảnh là một hệ sinh thái thu nhỏ, nơi các yếu tố môi trường cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển ổn định của cá, cây thủy sinh và vi sinh vật. Một trong những yếu tố môi trường thường bị bỏ qua nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến hồ cá chính là nước mưa. Mặc dù nước mưa là một nguồn nước tự nhiên, nhưng nó có thể mang lại cả lợi ích lẫn tác hại nếu không được quản lý đúng cách. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của nước mưa đến hồ cá cảnh, đặc biệt là những hồ đặt ngoài trời.

Hồ cá
• 23:20 16/06/2025
Some text some message..