Công nghệ Nano trong nuôi tôm: Giải pháp tăng tỷ lệ sống mùa mưa

Khi mùa mưa trở thành “nỗi sợ” của người nuôi tôm

Không giống như các ngành nông nghiệp khác, nuôi tôm đặc biệt nhạy cảm với những biến đổi của thời tiết, nhất là trong mùa mưa. Nước mưa làm giảm độ mặn, khiến pH biến động, oxy hòa tan giảm, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển. Những đợt mưa dầm kéo dài không chỉ làm tôm yếu mà còn dễ phát sinh hàng loạt bệnh nguy hiểm như: hoại tử gan tụy, đốm trắng, phân trắng, và EMS (hội chứng tôm chết sớm).

Theo thống kê của Tổng cục Thủy sản, có đến 40-60% các vụ nuôi tôm thất bại trong mùa mưa do dịch bệnh và ô nhiễm môi trường nước. Đây là con số không nhỏ, cho thấy mức độ rủi ro mà người nuôi phải đối mặt mỗi mùa mưa bão về.

Ứng dụng công nghệ nano: Cứu cánh cho người nuôi tôm mùa mưa

Trong bối cảnh đó, nhiều mô hình nuôi tôm đã tiên phong đưa công nghệ nano vào quy trình chăm sóc và quản lý ao nuôi. Điểm nổi bật của công nghệ này là khả năng xử lý nước, tiêu diệt mầm bệnh nhanh chóng, góp phần ổn định môi trường ao nuôi và tăng tỷ lệ sống cho tôm.

Nano bạc (AgNPs) – được ví như “sát thủ” của vi khuẩn – có thể tiêu diệt tới 650 loại vi khuẩn khác nhau chỉ trong 5 phút, theo nghiên cứu được công bố bởi Đại học Quốc gia TP.HCM. Hạt nano bạc có kích thước siêu nhỏ (1-100 nanomet), hoạt tính cao gấp nhiều lần so với bạc thông thường, giúp tiêu diệt vi khuẩn mạnh mẽ mà không cần sử dụng kháng sinh.

Hạt nano bạc có kích thước siêu nhỏ giúp xâm nhập vào tế bào vi khuẩn và tiêu diệt mầm bệnh trong ao tôm. (Nguồn: https://intertrade.vn/nano-bac-co-che-diet-khuan-va-ung-dung-trong-thuy-san/)

Ngoài khả năng diệt khuẩn, nano bạc còn hỗ trợ ức chế virus, nấm, giúp ngăn ngừa lây lan dịch bệnh trong khu vực nuôi. Đặc biệt, lượng sử dụng rất nhỏ nhưng hiệu quả kéo dài, không gây tồn dư độc hại, thân thiện với môi trường và sinh vật nuôi.

Bên cạnh nano bạc, nano titanium dioxide (TiO₂) cũng là một ứng dụng nổi bật trong xử lý nước ao tôm. Với khả năng xúc tác quang mạnh mẽ, nano TiO₂ có thể phá vỡ các liên kết hữu cơ độc hại, loại bỏ khí độc (NH₃, H₂S), và giảm tảo độc trong nước. Đây là yếu tố đặc biệt quan trọng trong mùa mưa, khi lượng nước mưa lớn gây ra hiện tượng phú dưỡng và thiếu oxy trầm trọng.

Một ưu điểm nổi bật khác là nano TiO₂ không gây ảnh hưởng đến tôm, cá và vi sinh vật có lợi, nên rất phù hợp để sử dụng liên tục trong suốt chu kỳ nuôi. Thực tế, một số mô hình tại Bạc Liêu, Cà Mau đã ghi nhận kết quả tích cực: tỷ lệ sống của tôm tăng từ 60% lên hơn 80% sau 2 tháng ứng dụng nano TiO₂ kết hợp với nano bạc, theo báo cáo kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia năm 2023.

Quy trình xử lý nước bằng nano TiO₂ tại một mô hình nuôi tôm công nghệ cao giúp giảm khí độc và tăng khả năng sống của tôm sau mưa. (Nguồn: https://biomidoli.com/vi-sao-can-phai-xu-ly-nuoc-nuoi-tom.html)

Giảm phụ thuộc vào kháng sinh – Hướng đi bền vững và an toàn

Một trong những mối lo lớn nhất của ngành tôm Việt Nam là việc sử dụng tràn lan kháng sinh, khiến tôm bị tồn dư hóa chất, khó xuất khẩu. Với việc sử dụng công nghệ nano, người nuôi có thể giảm đến 70% lượng kháng sinh sử dụng trong suốt vụ nuôi.

Công nghệ nano không chỉ giúp kiểm soát dịch bệnh mà còn góp phần tạo ra những sản phẩm tôm sạch, đạt chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật, EU.

Đây là bước chuyển mình quan trọng của ngành tôm Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn phát triển theo hướng an toàn sinh học, thân thiện môi trường.

Ứng dụng dễ dàng – Không cần hạ tầng phức tạp

Một điểm cộng nữa là công nghệ nano có thể ứng dụng ở cả mô hình nuôi truyền thống lẫn công nghệ cao, không yêu cầu hạ tầng quá phức tạp hay vốn đầu tư quá lớn.

Các sản phẩm nano hiện nay thường ở dạng dung dịch, dễ pha vào nước ao nuôi hoặc kết hợp với thức ăn. Người nuôi có thể sử dụng định kỳ trước – trong – sau những đợt mưa lớn để phòng bệnh và ổn định môi trường.

Người nuôi sử dụng dung dịch nano pha vào nước trước cơn mưa để bảo vệ tôm khỏi sốc môi trường. (Nguồn: https://lucaga.com/tin-tuc/canh-nha-dieu-chinh-thuc-an-cho-tom-dung-dieu)

Tương lai của công nghệ nano trong nuôi trồng thủy sản

Công nghệ nano được đánh giá là một trong những chìa khóa để nâng cao chất lượng thủy sản Việt Nam trong tương lai. Với ưu điểm vượt trội về hiệu quả xử lý, chi phí thấp và thân thiện môi trường, nano bạc và nano TiO₂ đang dần trở thành xu hướng không thể thiếu trong mùa mưa.

Tuy nhiên, để ứng dụng thành công, người nuôi cần nắm rõ cách dùng, liều lượng, thời điểm phù hợp. Việc phối hợp với cán bộ kỹ thuật, trạm khuyến nông địa phương sẽ giúp quá trình sử dụng hiệu quả hơn và tránh lãng phí.

Không còn là khái niệm xa lạ, công nghệ nano đã và đang trở thành cứu cánh cho hàng ngàn hộ nuôi tôm mỗi khi mùa mưa về. Nhờ khả năng xử lý nhanh, mạnh và an toàn, công nghệ này giúp người nuôi giảm rủi ro, tăng năng suất và góp phần phát triển ngành tôm theo hướng bền vững.

Trong hành trình phát triển thủy sản, đổi mới công nghệ là yếu tố sống còn. Và trong mùa mưa sắp tới – nếu người nuôi biết nắm bắt, công nghệ nano chính là “mỏ neo” vững chắc giúp tôm khỏe, ao sạch và vụ nuôi thắng lợi.