Giá thành nuôi quá cao, ngành chế biến xuất khẩu tôm cầm cự được bao lâu?

Giá thành sản xuất cao khiến khả năng cạnh tranh của con tôm Việt Nam bị đe doạ bởi sản phẩm đến từ các quốc gia đối thủ.

Tôm thẻ
Giá thành sản xuất tôm Việt Nam đang cao hơn rất nhiều so với các đối thủ cạnh tranh như Ecuador, Ấn Độ

Trước mắt, loại thủy sản chủ lực này của Việt Nam vẫn có thể duy trì được đà xuất khẩu nhờ vào lợi thế chế biến, nhưng lâu dài sẽ tiềm ẩn nguy cơ lớn, nếu Việt Nam vẫn không có giải pháp “hạ nhiệt” chi phí sản xuất.

Báo cáo của Tổng cục thủy sản thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, hiện Việt Nam có khoảng 750.000 héc ta diện tích nuôi tôm, trong đó, có khoảng 610.000 héc ta diện tích nuôi tôm sú, 120.000 héc ta diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng và còn lại là các loại tôm khác. Hàng năm, cả nước cung cấp trên 1 triệu tấn tôm nguyên liệu cho tiêu dùng trong nước và chế biến xuất khẩu, với giá trị kim ngạch đạt khoảng 4,3 tỉ đô la Mỹ (năm 2022).

Vì sao giá thành tôm Việt quá cao?

Tuy nhiên, khi nhìn vào giá thành sản xuất, tôm nguyên liệu của Việt Nam cao hơn rất nhiều so với các nước đối thủ như: Ecuador, Ấn Độ…

Ông Trương Đình Hoè, Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) thừa nhận, một trong những vấn đề lớn của ngành tôm Việt Nam nói chung và Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nói riêng hiện nay, đó là giá thành sản xuất tôm nguyên liệu cao vì tỷ lệ nuôi thành công thấp, chỉ khoảng 40%.

“Rõ ràng, chúng ta phải tìm ra nguyên nhân từ đâu, có thể từ con giống kém chất lượng làm tỷ lệ nuôi thành công giảm sút rất nhiều, khiến người nuôi phải “nuôi đi nuôi lại” nhiều lần mới có được nguyên liệu phục vụ cho xuất khẩu”, ông cho biết.

Giá thành thức ăn hiện nay cũng là vấn đề cần được tập trung giải quyết để làm sao người nuôi có thể tiếp cận được với một mức giá hợp lý hơn, thay vì phải chịu chi phí rất lớn từ hệ thống lưu thông, khiến nuôi tôm không đạt hiệu quả như mong muốn.

Ông Trần Hữu Lộc, Giảng viên Trường Đại học Nông lâm TPHCM – người được cộng đồng ngành nuôi tôm gọi là “tiến sĩ tôm”, ước tính với mô hình nuôi tôm ao lót bạt, Việt Nam có mật độ thả nuôi từ 120-500 con/m2, trung bình là 250-300 con/m2. “Tuy nhiên, điều này đã khiến chúng ta đang gặp vấn đề rất nặng nề, đó là tôm bị dịch bệnh, bị stress, cuối cùng khiến giá thành nuôi của chúng ta hiện nay rất cao”, ông cho biết và dẫn chứng, đối với tôm “size” 50 con/kg, giá thành của Việt Nam lên đến 4 đô la Mỹ/kg, cao hơn Ấn Độ 1 đô la Mỹ/kg và Ecuador đến 1,5 đô la Mỹ/kg.

Giá thức ăn tăng làm sao người nuôi có thể tiếp cận được với một mức giá hợp lý hơn. Ảnh: thesaigontimes.vn

Thậm chí, con số được “vua tôm” Lê Văn Quang, Chủ tịch Tập đoàn thủy sản Minh Phú đưa ra cho thấy, giá thành sản xuất tôm nguyên liệu đối với “size” 50-60 con/kg của Ecuador chỉ khoảng 2,3-2,4 đô la Mỹ/kg, trong khi của Ấn Độ là 3,4-3,8 đô la Mỹ/kg và Việt Nam lên đến 4,8-5 đô la Mỹ/kg.

Còn bán hàng được là nhờ tôm… “chế biến”

Vừa trở về từ Hội chợ thuỷ sản Bắc Mỹ năm 2023 (Hội chợ thuỷ sản Boston), “vua tôm” Lê Văn Quang thừa nhận, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu tôm của Việt Nam như ông đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ tất cả các nước trên toàn cầu. “Vừa rồi, tôi đi hội chợ Boston và thăm khách hàng hơn 10 ngày, thì tất cả khách hàng đều phản ánh tôm Việt Nam giá cao quá, không thể mua được”, ông cho biết.

Cũng theo ông Quang, khi trao đổi về chuyện bán hàng với các nhà nhập khẩu từ Nhật Bản, thì họ cũng phản ánh giá tôm Việt Nam cao hơn Ấn Độ và Ecuador quá nhiều, khiến việc ký kết hợp đồng cũng gặp rất nhiều khó khăn.

Việc thị trường nhập khẩu “chê” tôm Việt Nam có giá cao khiến xuất khẩu loại thuỷ sản này đã có sự sụt giảm mạnh, lên đến 37% trong quí đầu năm 2023 so với cùng kỳ, đạt kim ngạch xuất khẩu chỉ khoảng 600 triệu đô la Mỹ.

Tuy nhiên, đánh giá của ông Hoè cho thấy, tôm Việt vẫn còn bán được ở thời điểm hiện tại là nhờ vào lợi thế trình độ chế biến cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh. “Về cạnh tranh, rõ ràng Việt Nam đang là quốc gia có lợi thế về sản phẩm giá trị gia tăng, trong khi đối thủ vẫn đang tập trung vào các sản phẩm mang tính chất là sản phẩm thô, cho nên, chúng ta vẫn bán được, dù giá cao hơn”, ông giải thích.

Ông Hoè cũng dẫn chứng, trong tổng số 5,5 tỉ đô la Mỹ tôm chế biến được các nước trên thế giới nhập khẩu, thì riêng Việt Nam đã chiếm đến 1,5 tỉ đô la Mỹ, cao nhất trong các nước xuất khẩu lớn hiện nay như: Ecuador, Ấn Độ, Trung Quốc. “Điều đó cho thấy, trình độ chế biến của Việt Nam đã đáp ứng được, thậm chí trong một vài năm tới”, ông nói và cho rằng, bên cạnh tối ưu về lợi thế chế biến, thì Việt Nam cần phải tính đến câu chuyện giảm giá thành trong dài hạn nhằm duy trì được sức cạnh tranh cho ngành tôm.

Bài học từ Ecuador và giải pháp cho Việt Nam?

Ông Lộc của Trường Đại học Nông lâm TPHCM cho rằng, giá thành sản xuất tôm của Ecuador thấp là nhờ họ hợp nhất chuỗi sản phẩm, tức một công ty ngoài việc có nhà máy chế biến, thì với hoạt động nuôi, có cả chương trình chọn giống, có trại giống, trang trại nuôi thương phẩm quy mô lớn. “Ở Ecuador, muốn mở một trang trại nuôi tôm, thì diện tích tối thiểu phải 50 héc ta mới được cấp giấy phép”, ông dẫn chứng và cho rằng, các nhà máy thức ăn chăn nuôi cũng liên kết rất chặt chẽ với trang trại vì trang trại lớn có “sức mạnh” đàm phán.

Nhờ hợp nhất được chuỗi sản phẩm nên ngành tôm Ecuador giảm được các chi phí trung gian, đồng thồi, hiệu quả sử dụng nước và năng lượng của họ cũng rất cao. “Do đó, cùng 120.000 héc ta, nhưng mỗi năm Ecuador sản xuất được 1,2 triệu tấn tôm, trong khi chúng ta có 120.000 héc ta nuôi tôm thẻ chân trắng và hơn 600.000 héc ta nuôi tôm sú, nhưng tổng sản lượng cũng không bằng Ecuador”, ông Lộc giải thích và cho rằng, sản lượng đạt cao là nhờ tỷ lệ nuôi thành công của Ecuador lên đến 90%, trong khi Việt Nam chỉ 40%.

Mấu chốt quan trọng dẫn đến thành công nêu trên, theo ông Lộc, Ecuador ứng dụng nuôi mật độ thưa (dưới 100 con/m2), sử dụng thức ăn có độ đạm 30%, môi trường ổn định, tôm không bị stress, nguy cơ dịch bệnh thấp…

Tôm thẻGiá tôm Việt Nam cao hơn Ấn Độ và Ecuador

Điều này, dẫn đến tổng biến phí nuôi tôm của Ecuador chỉ khoảng 2,1 đô la Mỹ/kg, trong khi Việt Nam hơn 3 đô la Mỹ; còn định phí (chi phí cố định) của Ecuador cũng thấp hơn so với Việt Nam nhờ thiết kế, đầu tư hạ tầng nuôi đơn giản, khấu hao ít, chứ không phức tạp như của Việt Nam.

Từ bài học nêu trên, để kéo giảm chi phí biến đổi hay giá thành nuôi tôm của Việt Nam, theo gợi ý của ông Lộc, thứ nhất, phải mua tiền mặt; thứ hai, sản xuất quy mô lớn, trang trại và thiết kế hạ tầng nuôi cần đơn giản; thứ ba, nuôi mật độ thưa và tăng tỷ lệ diện tích sử dụng cho chăn nuôi. “Khi kéo giảm mật số thả nuôi sẽ giúp không phải thay nước nhiều, không tốn nhiều chi phí vi sinh, chi phí thức ăn cũng giảm, giảm độ stress…, giúp kéo giảm chi phí sản xuất”, ông Lộc dẫn chứng.

Ông Hoè của VASEP thì cho rằng, để giải quyết vấn đề giá thành nuôi tôm, trước hết phải tìm được các yếu tố làm tăng giá để trên cơ sở đó giải quyết dần, đặc biệt, là tâm lý của người nuôi hiện nay mong giá tăng nhiều hơn so với tối ưu giá thành. “Đây là vấn đề cần phải giải quyết nhằm làm tăng tính ổn định trong việc cung cấp tôm cho thị trường”, ông nhấn mạnh.

Ông Quang của Minh Phú thì cho rằng, chính lòng tham của người nuôi là muốn tôm lớn thật nhanh, năng suất thật cao nên thả mật độ thật dày, cho ăn nhiều, nhưng việc này đã khiến tôm nuôi dễ phát sinh dịch bệnh.

“Chính vì vậy, Việt Nam muốn cạnh tranh được với các nước, thì không còn con đường nào khác, chúng ta phải gia hoá để tạo giống có khả năng chống chịu dịch bệnh, có khả năng thích ứng với môi trường”, ông Quang nhấn mạnh và giải thích, vì con giống quyết định đến 60% thành công của vụ nuôi.

Tuy nhiên, theo ông Quang, khi đã có con giống tốt, thì cần phải có quy trình nuôi tốt và hợp lý, “tức Việt Nam hiện có rất nhiều mô hình nuôi (tôm rừng, tôm quảng canh, tôm bán thâm canh, tôm lúa, tôm công nghệ cao…), thì bây giờ phải xây dựng quy trình phù hợp, mỗi mô hình phải có quy trình riêng, chứ không phải quy trình mô hình này áp dụng mô hình khác”, ông Quang giải thích và cho rằng, để làm được việc này cần khảo sát những người nuôi thành công để học hỏi, cải tiến, ứng dụng và chuyển giao cho bà con nuôi tôm thành công.

Tạp Chí Của UBND TPHCM
Đăng ngày 18/04/2023
Trung Chánh
Kinh tế

TS Nguyễn Thanh Tùng làm Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II

Chiều 25/2, tại Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II, Thứ trưởng Phùng Tiến đã trao Quyết định điều động, bổ nhiệm TS Nguyễn Thanh Tùng giữ chức Viện trưởng Viện này.

Viện Nuôi trồng Thủy sản II
• 10:09 04/03/2022

6 năm “sóng gió” của cộng đồng thủy sản, chỉ vì một quy định

Mới đây, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP) đã có đơn thỉnh nguyện gửi Thủ tướng Chính phủ, cùng một số Bộ, ngành về kiến nghị việc sửa đổi quy định “kiểm dịch” đối với sản phẩm thuỷ sản dùng làm thực phẩm.

chế biến cá hồi
• 13:35 21/12/2021

Đề nghị đưa ngành chế biến thủy sản ra khỏi danh mục có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ TN&MT, góp ý và đề nghị sửa đổi một nội dung quan trọng trong Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường 2021 đang được Bộ TN&MT hoàn tất.

chế biến cá tra
• 12:52 22/10/2021

Bắt 2 tàu cá vi phạm quy định vùng khai thác

2 tàu cá đang khai thác thủy sản trái quy định vùng khai thác đã bị lực lượng Đồn Biên phòng Cửa khẩu Cảng Cửa Lò - Bến Thủy phát hiện bắt giữ.

tàu cá vi phạm
• 15:10 21/10/2021

Ba hướng đi cho thủy sản Việt Nam trước thách thức Trung Đông

Trung Đông từng là điểm sáng trong chiến lược đa dạng hóa thị trường của thủy sản Việt Nam nhưng từ giữa tháng 6/2025, xung đột Israel – Iran đã đẩy khu vực này vào vòng xoáy bất ổn và VASEP đề xuất 3 hướng đi mở cơ hội vượt lên rủi ro.

chế biến hải sản
• 13:33 08/07/2025

Dự báo xu hướng thị trường giá tôm 6 tháng cuối năm 2025

Nửa đầu năm 2025 chứng kiến nhiều biến động trong ngành tôm thế giới và Việt Nam. Từ những tín hiệu phục hồi nhẹ của thị trường quốc tế đến áp lực chi phí sản xuất gia tăng tại nội địa, người nuôi tôm đang đứng trước một giai đoạn quyết định.

Tôm thẻ
• 10:02 04/07/2025

Trung Quốc nối lại nhập khẩu thủy sản Nhật Bản

Sau gần hai năm áp dụng lệnh cấm, Trung Quốc vào cuối tháng 6/2025 đã chính thức mở cửa nhập khẩu trở lại một phần thủy sản Nhật Bản. Quyết định này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong mối quan hệ thương mại song phương, đồng thời gây chú ý rộng rãi trong khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam.

Hải sản
• 11:44 03/07/2025

Xuất khẩu thủy sản tháng 6 chững lại: Thuế suất từ Mỹ

Sau nửa đầu năm 2025 ghi nhận tăng trưởng tương đối tích cực, xuất khẩu thủy sản Việt Nam bắt đầu có dấu hiệu chững lại từ tháng 6. Đây là một tín hiệu đáng lo ngại, đặt ra nhiều thách thức cho ngành thủy sản trong nửa cuối năm, nhất là khi áp lực từ chính sách thuế quan của Mỹ bắt đầu phát huy tác động tiêu cực rõ nét.

Tôm xuất khẩu
• 09:57 03/07/2025

Cá "nhuộm phẩm" ở Đà Nẵng: Sự thật có phải hóa chất độc hại

Sáng 6/7, tại khu vực gần chợ Cẩm Lệ (quận Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng), một người dân phản ánh về việc cá biển có màu sắc bất thường, nghi ngờ bị nhuộm phẩm màu. Sau khi rửa hai con cá kè bằng nước ngọt, nước chuyển sang màu đỏ đậm. Khi luộc, thịt cá cũng có màu đỏ khác lạ, khiến người này nghi ngờ cá bị “nhuộm phẩm”.

Cá
• 17:37 09/07/2025

Tư vấn Sinh viên Chọn Ngành Nuôi Trồng Thủy sản

Ngành Nuôi trồng thủy sản đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong nền nông nghiệp hiện đại và bền vững, mở ra nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn cho giới trẻ. Tuy nhiên, nhiều học sinh, sinh viên vẫn chưa hiểu rõ về ngành này. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin cần thiết, giúp bạn định hướng đúng đắn cho tương lai.

Nuôi trồng thủy sản
• 17:37 09/07/2025

Nuôi trồng thủy sản theo phương pháp tiết kiệm chi phí: Hướng đi bền vững cho nông dân

Trong bối cảnh giá thức ăn, thuốc thú y và chi phí đầu vào không ngừng tăng cao, nhiều hộ nuôi trồng thủy sản đang đối mặt với bài toán khó: làm sao duy trì sản xuất mà vẫn đảm bảo lợi nhuận. Trước thực tế này, việc áp dụng các phương pháp nuôi trồng tiết kiệm chi phí đang trở thành giải pháp thiết thực, giúp nông dân giảm rủi ro, tăng hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững.

Nuôi thủy sản theo hướng tiết kiệm chi phí giúp giảm rủi ro, tăng hiệu quả và bền vững hơn.
• 17:37 09/07/2025

Cá nóc cảnh: Vẻ đẹp độc đáo từ những chiến binh bọc giáp

Trong thế giới sinh vật cảnh dưới nước đầy màu sắc và hình thái phong phú, cá nóc cảnh là một trong những loài cá đặc biệt nhất. Với vẻ ngoài độc đáo, khả năng phòng vệ kỳ lạ và tính cách nổi bật, cá nóc cảnh đang ngày càng được ưa chuộng bởi những người chơi cá cảnh chuyên nghiệp và đam mê sinh vật lạ. Tuy nhiên, việc nuôi loài cá này cũng đòi hỏi kiến thức, sự cẩn trọng và kinh nghiệm nhất định.

Cá nóc cảnh
• 17:37 09/07/2025

Một số mồi đầy dinh dưỡng cho cá lóc cảnh

Cá lóc cảnh là một trong những loài cá săn mồi được nhiều người yêu thích bởi vẻ ngoài, màu sắc ấn tượng và đặc tính hoang dã. Nuôi cá lóc cảnh không chỉ đơn thuần là thú chơi mà còn đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về thói quen sinh học, tập tính ăn uống và nhu cầu dinh dưỡng của loài cá này.

Cá lóc cảnh là loài thích ăn các thức ăn tươi
• 17:37 09/07/2025
Some text some message..