Vaccine thực phẩm (edible vaccine) là một trong những sản phẩm của công nghệ sinh học hiện đại, chỉ mới xuất hiện cách đây khoảng 2 thập kỷ trở lại. Đây là sự kết hợp giữa sinh học phân tử, nuôi cấy mô và miễn dịch học.
Hiện nay trong ngành nuôi trồng thủy sản, công nghệ vaccine đã phát triển vượt bậc với sự có mặt của vaccine chống vi khuẩn, virus và cả ký sinh trùng. Khi nói đến việc đưa cá khỏe mạnh vào bàn ăn, các chuyên gia tin rằng tiêm vaccine là con đường triển vọng để thực hiện. Nhưng đó là một quá trình tốn kém. Người lao động ở các trại nuôi cá phải tự tay tiêm cá ở giai đoạn nhỏ bằng vaccine từng lần một để bảo vệ chúng chống lại các bệnh cụ thể.
Báo cáo trước đây của các nhà khoa học tại trường Đại học Bách khoa Temasek (TP), Singapore đang phát triển một quy trình dễ dàng hơn cho phép người nông dân kết hợp vaccine trong thức ăn cho cá và chìa khóa để phát triển vaccine này là tìm ra một chất có thể bao bọc các hợp chất sinh học để ngăn không cho nó bị phá hủy bởi acid dạ dày của cá.
Công ty công nghệ sinh học Ailen, MicroSynbiotiX Ltd cũng cho biết họ đang có những tiến bộ đáng kể xung quanh khái niệm Vaccine thực phẩm, cho thấy bằng chứng sử dụng vi tảo làm nền tảng chuyển giao vaccine cho cá nuôi.
Hãng Cork đã giành được giải thưởng “Nutreco Feed Tech Challenge” năm ngoái; nền tảng của nó sử dụng vi tảo chuyển gen để cung cấp vaccine trong thức ăn cho cá và tôm; nó đã được sản xuất để cho phép các trang trại cá để giảm việc sử dụng thuốc kháng sinh.
Người đồng sáng lập và giám đốc điều hành của MicroSynbiotiX, Simon Jegan Porphy cho biết: “Công ty hiện đang đầu tư mở rộng và tiến tới thử nghiệm quy mô lớn.
Hiện nay, hầu hết các công nghệ tiêm chủng hiện có cho nuôi cá liên quan đến việc sử dụng tiêm cầm tay cá nhân. Và trong khi có một vài loại vaccine uống (oral vaccine) có sẵn trên thị trường, chúng chỉ thành công một chút. Bởi có những vấn đề về sự ngon miệng liên quan đến việc sử dụng thức ăn qua đường uống, và những thách thức trong việc đưa lượng vaccine thích hợp vào ruột của cá. Dạ dày của cá có tính axit cao với các enzym có thể làm suy giảm hoạt lực của vaccine.
Nhóm nhà nghiên cứu đã có thể tiêm vaccine cho cá mú biển vị thành niên và đã chứng minh rằng vi tảo có thể tồn tại trong dạ dày và tiếp cận ruột sau của cá để cung cấp phản ứng miễn dịch. Hiện tại các nhà khoa học đang thách thức con cá với một loại virus để chứng minh nó có một phản ứng miễn dịch bảo vệ.
Ông Porphy cũng cho biết: “Một trong những ưu điểm chính của vaccine thực phẩm cho cá là nó không đòi hỏi kho lạnh, điều này khiến nó hấp dẫn đối với các nước đang phát triển và tầm nhìn dài hạn của công ty cũng là áp dụng hệ thống vaccine thực phẩm cho các ngành nông nghiệp khác như sản xuất lợn và thậm chí cho con người.