Khôi phục và phát triển rừng ngập mặn ở Quảng Ninh

Xã đảo bảo vệ rừng ngập mặn

Đi dọc con đê thôn Hạ, thôn Bốn ngắm nhìn những cây sú, cây đước, cây đâng, xanh ngát đan xen, khoe tán che kín mặt nước, không ai nghĩ vào những năm 90 của thế kỷ trước, Đồng Rui lao đao vì những cánh rừng ngập mặn bị tàn phá do thuê đất lấn biển, đào đất, đắp đầm nuôi tôm của người dân. Chỉ trong thời gian ngắn, 1.700 ha rừng ngập mặn đã bị chặt phá. Nhưng do làm ăn kém hiệu quả, thất bát, các chủ đầu tư cũng bỏ dở việc khai thác, nuôi trồng thủy sản, khiến rừng ngập mặn bị bỏ hoang, các vùng bãi biển trở nên nghèo kiệt. Mất rừng, nhiều loài hải sâm, chim thú không còn nơi cư trú, đất biển hoang hóa, làm thay đổi khí hậu, nước biển dâng.

Phó Chủ tịch UBND xã Đoàn Quang Hải phân trần với chúng tôi: Đó là bài học xương máu. Song nhờ sự chỉ đạo kịp thời của tỉnh, huyện và các ngành liên quan, sự chung tay góp sức của nhân dân xã, và sự hỗ trợ có hiệu quả của các tổ chức quốc tế và phi chính phủ, các cơ quan như: Tổ chức KVT (Hà Lan), ACTMANG (Nhật Bản), Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường). Trung tâm nghiên cứu tài nguyên môi trường Đại học Quốc gia Hà Nội và Chương trình FGP - PTE (EC/UNDP) cũng đã cử nhiều đoàn chuyên gia, cán bộ, các nhà khoa học, dành nhiều thời gian nghiên cứu, hỗ trợ kinh phí, kỹ thuật, giúp xã trồng mới hàng trăm ha rừng ngập mặn. Xã đã xây dựng được quy chế bảo vệ rừng, thành lập Ban điều hành phụ trách chung toàn xã, thành lập bốn ban quản lý rừng ngập mặn ở bốn thôn, chấm dứt tình trạng đào đắp, chặt phá cây rừng lấy chỗ để nuôi trồng thủy sản cũng như chặt cây về làm củi đun nấu. Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch UBND xã Phạm Văn Hải cho biết: Từ năm 2005 trở lại đây, Đồng Rui đã phục hồi hơn 1.200 ha rừng ngập mặn bị tàn phá, đẩy mạnh mô hình quản lý rừng cộng đồng, giao diện tích rừng cho từng thôn trồng, chăm sóc, bảo vệ, khai thác cho nên ý thức người dân được nâng lên.

Phát triển sản xuất

Rừng ngập mặn được phục hồi, phát triển trở thành môi trường tốt cho các loài thủy hải sản cư trú, sinh sôi, phát triển và trở thành nguồn thu nhập chính của người dân. Từ năm 2011 đến nay, sản lượng khai thác hải sản tự nhiên chiếm 50% tổng thu nhập toàn xã. Bình quân mỗi năm, Đồng Rui thu hoạch 350 tấn hải sản các loại, trong đó khai thác tự nhiên là 320 tấn. Năm 2014, xã đạt 400 tấn hải sản các loại, trong đó nhiều loại hải sản có giá trị như cua biển, ốc đĩa chiếm tới 60% giá trị kinh tế. Hiện trên địa bàn xã có tới 70% số hộ dân sống bằng nghề khai thác hải sản tự nhiên từ rừng ngập mặn. Một số hộ còn nhờ vào rừng ngập mặn để phát triển mô hình kinh tế gia trại như nuôi trồng thủy sản, nuôi ong, nuôi vịt biển.

Ông Lê Đạo Toàn ở thôn Thượng là người có gần 10 năm lăn lộn với nghề nuôi vịt biển cho biết: Hiện gia đình ông có 700 con vịt nuôi nước mặn, mỗi ngày cho thu hoạch từ 550 đến 600 quả trứng. Còn tại gia trại của bà Phạm Hải Nhạn cũng ở thôn Thượng, nuôi 1.250 con vịt và 1.500 con gà thuần chủng Tiên Yên, bà Nhạn cho biết: Vịt biển rất phù hợp với đầm, hồ, rừng ngập mặn Đồng Rui. Chúng hay ăn mắn đẻ, trung bình 100 con vịt một ngày đẻ được 85 quả trứng. Trứng vịt biển to hơn trứng vịt thường, ăn đậm đà, thơm, được nhiều người ưa chuộng, có đến đâu là rao bán hết đến đó. Mỗi ngày gia đình thu trên dưới 1.000 quả trứng, rao bán cho thương lái ở Cẩm Phả, Hạ Long, thậm chí thương lái ở Hải Phòng, Hà Nội cũng tìm về mua.

Hiện nay, ở xã Đồng Rui có hơn 40 hộ gia đình nuôi vịt nước mặn đẻ trứng, với khoảng 17.000 con vịt biển, giống của Trung tâm Nghiên cứu vịt Đài Xuyên (Viện Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Trứng vịt biển của Đồng Rui được người tiêu dùng biết đến và ưa chuộng qua các Hội chợ “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) Quảng Ninh và những cửa hàng OCOP ở nhiều huyện, thị xã, thành phố.

Đảng bộ, chính quyền xã đã quy hoạch vùng sản xuất tập trung nhằm phát triển đàn vịt biển đến năm 2020 lên 40.000 con. Đồng Rui đang rất cần các nhà đầu tư, các cơ quan chức năng tiếp tục vào cuộc để hỗ trợ người dân bảo vệ rừng ngập mặn, phát triển bền vững, cân bằng sinh thái, bảo vệ đê biển, từ đó phát triển các mô hình trang trại, gia trại kết hợp giữa khai thác hải sản với việc chăn nuôi vịt dưới tán rừng, bãi triều, giúp người dân xây dựng thương hiệu trứng vịt biển Đồng Rui, các sản phẩm nông, hải sản khác và tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Nhờ những thành quả trong việc phục hồi, bảo vệ và phát triển rừng ngập mặn, hiện Đồng Rui đang được các tổ chức trong nước và nước ngoài lấy làm mô hình điểm trong việc tổ chức các chương trình phục hồi rừng ngập mặn. Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đồng Rui Phạm Văn Hải cho biết: Về phía địa phương, xã đã xây dựng, quy hoạch mục tiêu phát triển lâu dài nhằm quản lý, bảo vệ thật tốt những diện tích rừng hiện có, tiếp tục phục hồi và trồng mới những diện tích đã mất, kết hợp với khoanh nuôi tự nhiên. Từ đó, Đồng Rui sẽ tổ chức khai thác, phát triển du lịch sinh thái rừng ngập mặn.