Kỹ thuật gây mê cho cá

Cá thường có phản ứng mạnh khi bị vận chuyển hoặc xử lý hóa chất. Gây mê là một trong những biện pháp nhằm hạn chế thương tổn cho cá trong quá trình kiểm tra, vận chuyển và chẩn đoán lấy mẫu.

Kỹ thuật gây mê cho cá
Ảnh: static

Vai trò

Việc gây mê giúp đảm bảo thành công, nâng cao tỷ lệ sống trong quá trình vận chuyển, tiêm thuốc, vuốt trứng… Ngoài ra, trong một số trường hợp, việc nhúng cá vào chất gây mê rồi chuyển cá sang thiết bị vận chuyển còn có tác dụng giữ cho cá được đẹp, không bị bong tróc vẩy hay trầy xước. Khi gây mê, người nuôi cần xem xét và dựa vào một số tiêu chuẩn như: Độ an toàn cho người thao tác và cho người sử dụng tôm, cá làm thực phẩm; Tỷ lệ sống sau vận chuyển, tình trạng sức khỏe cá sau vận chuyển; Chi phí sử dụng; Khả năng thay đổi màu sắc, mùi vị cơ thịt cá bị chết trong quá trình vận chuyển.

Chuẩn bị

Người nuôi cần mang găng tay sạch và thấm ướt khi thực hiện, rửa sạch bột từ găng tay nếu có. Trong suốt quá trình thực hiện, cá cần được giữ ướt. 

Không cho cá ăn trong 12 - 24 giờ trước khi gây mê để bảo đảm dạ dày hoàn toàn trống. Khi bắt cá, chú ý giữ tay luôn ướt và thao tác nhẹ nhàng sao cho không làm trầy xước da cá. 

Kiểm tra và duy trì các thông số môi trường (nhiệt độ, pH, độ mặn, ôxy hòa tan…) ở bể (xô, chậu) xử lý giống với môi trường nước nuôi để tránh gây sốc cho cá. Nhiệt độ không được chênh lệch quá 20C. Vệ sinh bể sạch sẽ, loại bỏ các chất cặn bẩn. Phần lớn chất gây mê có tính axit làm giảm pH của môi trường, trong thường hợp này, người nuôi có thể sử dụng muối đệm như sodium bicarbonate (NaHCO3) để điều chỉnh pH đến mức phù hợp. Bố trí sục khí liên tục nhằm duy trì hàm lượng ôxy hòa tan trong môi trường nước.

Thuốc gây mê lý tưởng để sử dụng trong nuôi trồng thủy sản phải đáp ứng các yêu cầu như không độc với thủy sản và người sử dụng, an toàn với môi trường, tác dụng gây mê nhanh. Chất gây mê phải chuyển hóa hoặc bài tiết nhanh, thời gian phân hủy ngắn, không để lại tồn dư hoặc tồn dư không đáng kể trong các mô của cơ thể. Dựa vào các tiêu chí nêu trên, hiện nay tại Mỹ và các nước châu Âu chỉ cho phép sử dụng duy nhất loại thuốc Tricaine methanesulphonate (còn có các tên gọi khác như Metacaine, Tricaine, MS 222, Finquel, TMS) để gây mê cho cá dùng làm thực phẩm cho người. Đây là loại thuốc được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới với độ an toàn cao cho nhiều loài cá và tôm.

Gây mê và theo dõi

Để gây mê theo phương pháp tắm, trước hết cần hòa tan thuốc gây mê vào nước, sau đó thả cá vào. Chất gây mê sẽ xâm nhập qua tơ mang cá trong hô hấp, hòa vào máu và chuyển lên não, tác dụng làm cho cá chuyển trạng thái mê. Khi đó, cá sẽ hoạt động chậm lại, sau đó mất cân bằng và không phản ứng khi bị bắt giữ, đụng chạm.

Liều gây mê cần phù hợp với mục đích và loài khác nhau. Chẳng hạn như MS 222 có thể gây mê cho cá rô phi ở liều 50 g/m3 nước sau vài chục giây nhưng để gây mê tôm càng xanh thì phải dùng ở liều rất cao là 280 g/m3 sau 30 phút. Liều sử dụng cho cá bố mẹ thấp hơn so với cá con, bởi cá bố mẹ có độ béo cao sẽ giữ lại chất gây mê lâu hơn, từ đó phân hủy chậm và gây tác dụng dài. Lưu ý, khi vận chuyển trong thời gian dài, chỉ nên sử dụng liều thấp. Để bảo đảm quản lý được tác dụng của chất gây mê, không nên gây mê khi tổng khối lượng cá vượt quá 80 g/lít (80 kg/m3).

Trong quá trình thao tác, cần quan sát kỹ trạng thái của cá để xử lý kịp thời nếu có sự cố.


5 mức độ biểu hiện của quá trình gây mê cho cá. Ảnh: Bayer.

Quá trình phục hồi

Trong quá trình phục hồi, sự đảo ngược các giai đoạn gây mê sẽ xảy ra với quá trình gia tăng dần sự vận động, trạng thái cân bằng và hoạt động bơi lội bình thường.

Hầu hết cá được phục hồi hoàn toàn từ các chất gây mê ngâm trong vòng 5 phút sau khi đặt trong nước ngọt. Thời gian hồi sức kéo dài (> 10 phút) cho biết chiều sâu gây mê quá mức hoặc động vật bị tổn hại. Khi cá được đưa vào môi trường nước sạch mới, thuốc mê bị bài thải hết, cá sẽ dần trở lại trạng thái bình thường. Do đó, ngay sau khi hoàn thành các thao tác cần chuyển cá sang bể nước sạch để hồi sức càng nhanh càng tốt. Bể hồi sức cần có nước sạch và đảm bảo thông số môi trường như bể gây mê, duy trì sục khí liên tục. Sau khi hồi sức, chuyển cá về ao nuôi.

TSVN
Đăng ngày 13/04/2018
Kim Tiến
Kỹ thuật

Nuôi tôm thành công nhờ vào vi sinh vật có lợi

Ngày càng nhiều người nuôi nhận thấy lợi ích của việc sử dụng vi sinh vật có lợi để cải thiện môi trường ao và tăng cường sức khỏe cho tôm. Đây không chỉ là xu hướng mới mà còn là một phương pháp nuôi tôm bền vững, giúp giảm thiểu rủi ro bệnh tật và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Tôm thẻ chân trắng
• 09:38 11/11/2024

Điều chỉnh lượng và kích thước thức ăn cho tôm qua từng giai đoạn

Quản lý thức ăn là một yếu tố quan trọng giúp người nuôi tối ưu hóa quá trình nuôi tôm và giảm thiểu lãng phí, từ đó mang lại lợi nhuận cao. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ rằng lượng và kích thước thức ăn cần được điều chỉnh qua từng giai đoạn phát triển của tôm.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:47 05/11/2024

Có phải khi lột vỏ, tôm sẽ trốn dưới đáy ao?

Hành vi của tôm trong giai đoạn lột vỏ có những đặc điểm rất khác biệt so với lúc bình thường. Trong đó, một trong những hành vi dễ nhận thấy nhất là tôm có xu hướng trốn dưới đáy ao hoặc các khu vực an toàn hơn.

Tôm thẻ
• 14:26 01/11/2024

Diệt nấm bám trên thiết bị ao nuôi

Trong ao nuôi tôm, các thiết bị như máy sục khí, hệ thống cấp thoát nước, và các công cụ khác rất dễ bị nấm bám trong môi trường nước giàu chất hữu cơ. Nấm không chỉ làm hỏng thiết bị mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nước, gây nguy hiểm cho tôm.

Nấm ao nuôi
• 10:27 30/10/2024

Tôm vào vụ đông - Sale không giới hạn

Khi tôm vào vụ mới công tác chuẩn bị vật tư, vệ sinh ao, nguồn nước,... là những khâu quan trọng để có một mùa vụ thành công. Việc này ngoài bỏ công sức ra thì cũng tốn khá nhiều chi phí. Để tiết kiệm hơn, bà con hãy ghé ngay Farmext eShop, tại đây sắp diễn ra nhiều ưu đãi cực to cho các sản phẩm phục vụ nuôi tôm vụ đông.

Tôm vào vụ đông
• 04:14 22/11/2024

Chẩn đoán đúng bệnh: Bí quyết thành công trong nuôi trồng thủy sản

Để có thể hiểu rõ hơn tầm quan trọng của việc chẩn đoán đúng bệnh trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt đối với tôm cá. Ngày hôm nay Tép Bạc đã có buổi trò chuyện giao lưu với TS. Lưu Thị Thanh Trúc, chuyên gia có hơn 20 năm kinh nghiệm giảng dạy và hoạt động trong ngành.

Xét nghiệm kháng sinh đồ
• 04:14 22/11/2024

Cá tra năm 2024 và định hướng năm 2025

Hội nghị tổng kết ngành hàng cá tra do Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 17/11/2024 cho biết, xuất khẩu năm 2024 đạt 1,56 tỷ USD và đặt mục tiêu năm 2025 tăng lên 2 tỷ USD.

Cá tra
• 04:14 22/11/2024

Điểm mặt rào cản chuyển đổi xanh trong chế biến tôm đông lạnh

Chuyển đổi xanh trong ngành chế biến thủy sản, đặc biệt là tôm đông lạnh, không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế. Tuy nhiên, hành trình này đang gặp nhiều rào cản lớn liên quan đến chi phí, cơ sở hạ tầng và quản lý năng lượng.

Chế biến tôm
• 04:14 22/11/2024

Loài cá cảnh kiêu sa trong bể nuôi thủy sinh

Cá thần tiên (Angelfish) là một trong những loài cá cảnh nước ngọt được ưa chuộng nhất trong giới chơi cá cảnh. Với dáng bơi duyên dáng, thân hình dẹt độc đáo, và màu sắc rực rỡ, cá thần tiên không chỉ mang đến vẻ đẹp kiêu sa cho bể thủy sinh mà còn là biểu tượng của sự thanh lịch và tinh tế.

Cá thần tiên
• 04:14 22/11/2024
Some text some message..