Tác động của rùa tai đỏ đến đa dạng sinh học tại Việt Nam

Rùa tai đỏ (Trachemys scripta elegans) là một loài rùa nước ngọt có nguồn gốc từ miền Nam Hoa Kỳ và miền Bắc Mexico. Với đặc điểm dễ nhận biết là hai vệt đỏ phía sau mắt, loài này đã trở thành vật nuôi phổ biến trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, việc nuôi thả và buôn bán rùa tai đỏ không kiểm soát đã khiến chúng trở thành một loài ngoại lai xâm hại, đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái bản địa.

Rùa tai đỏ
Loài rùa ngoại lai này xuất hiện ngày càng nhiều tại các hồ, ao ở đô thị, cạnh tranh trực tiếp với các loài rùa bản địa

Thực trạng rùa tai đỏ tại Việt Nam

Từ những năm 2000, rùa tai đỏ bắt đầu xuất hiện phổ biến tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, sau đó lan rộng đến các tỉnh thành khác thông qua buôn bán vật nuôi cảnh. Nhiều cá nhân sau khi không còn nhu cầu nuôi đã thả rùa ra môi trường tự nhiên, đặc biệt tại các hồ điều hòa, sông, kênh rạch.

Theo Tổng cục Môi trường, rùa tai đỏ hiện đã được ghi nhận tại nhiều hệ sinh thái nước ngọt ở Việt Nam, đặc biệt là tại các khu vực như hồ Gươm (Hà Nội), hồ Xuân Hương (Đà Lạt), hồ Thủ Đức (TP.HCM)...

Tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học

Cạnh tranh và xâm lấn loài bản địa

Rùa tai đỏ có khả năng thích nghi cao, ăn tạp và sinh sản nhanh. Chúng cạnh tranh trực tiếp với các loài rùa bản địa như rùa ba gờ (Mauremys annamensis) hay rùa đất lớn (Heosemys grandis), khiến số lượng rùa bản địa sụt giảm nghiêm trọng. Bên cạnh đó, rùa tai đỏ còn chiếm mất nơi cư trú và nguồn thức ăn của các loài cá, lưỡng cư và động vật thủy sinh khác.

Gây mất cân bằng sinh thái

Rùa tai đỏ ăn nhiều loại thức ăn: thực vật thủy sinh, côn trùng, cá con, trứng và ấu trùng các loài khác. Điều này làm suy giảm quần thể sinh vật dưới nước, dẫn đến mất cân bằng chuỗi thức ăn, ảnh hưởng đến khả năng tự phục hồi của hệ sinh thái nước ngọt.

Rùa tai đỏ Dễ dàng phân biệt rùa tai đỏ nhờ hai vệt đỏ đặc trưng phía sau mắt – dấu hiệu giúp xác định loài này ngay cả khi còn non

Nguy cơ truyền bệnh

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng rùa tai đỏ có thể mang các mầm bệnh nguy hiểm như Salmonella, có khả năng lây nhiễm sang người và các loài động vật hoang dã khác. Điều này đặt ra nguy cơ về sức khỏe cộng đồng và an toàn sinh học trong môi trường tự nhiên.

Việt Nam đã có hành động gì?

Nhận thức được mối đe dọa từ rùa tai đỏ, năm 2013, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa loài này vào danh sách loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại. Tuy nhiên, việc kiểm soát và xử lý rùa tai đỏ vẫn còn nhiều hạn chế, do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan và nhận thức chưa đầy đủ của người dân.

Hiện nay, một số tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương đã thực hiện các chương trình truyền thông, tuyên truyền người dân không thả rùa tai đỏ ra tự nhiên, đồng thời tiến hành thu gom và xử lý theo hướng thân thiện với môi trường.

Rùa tai đỏ Là loài ăn tạp và sinh sản nhanh, rùa tai đỏ có thể làm suy giảm nghiêm trọng quần thể sinh vật bản địa và phá vỡ cân bằng sinh thái

Giải pháp và khuyến nghị

Để giảm thiểu tác động của rùa tai đỏ đến đa dạng sinh học tại Việt Nam, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Tăng cường tuyên truyền, giáo dục: Nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của loài ngoại lai xâm hại, đặc biệt trong học đường và qua các phương tiện truyền thông đại chúng.

Siết chặt quản lý buôn bán và nuôi nhốt: Cần có quy định rõ ràng và chế tài xử phạt đối với các hoạt động kinh doanh rùa tai đỏ không phép.

Thực hiện các chương trình thu gom, loại bỏ rùa tai đỏ ngoài tự nhiên: Kết hợp cùng các nhà khoa học để đảm bảo không làm tổn hại đến hệ sinh thái khi thu gom.

Bảo vệ và phục hồi các loài rùa bản địa: Tăng cường nghiên cứu, nhân giống và thả trở lại tự nhiên các loài rùa bản địa đang bị đe dọa.

Rùa tai đỏ là một trong những minh chứng điển hình cho hậu quả của việc du nhập loài ngoại lai không kiểm soát. Nếu không có biện pháp kịp thời và hiệu quả, loài rùa này sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng tiêu cực đến đa dạng sinh học của Việt Nam, đặc biệt là các hệ sinh thái nước ngọt vốn đã chịu nhiều áp lực từ biến đổi khí hậu và con người.

Việc bảo vệ đa dạng sinh học không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng, mà còn đòi hỏi sự tham gia chủ động của toàn xã hội, trong đó có từng cá nhân – từ việc không nuôi thả rùa tai đỏ cho đến việc tham gia giám sát và tuyên truyền. 

Đăng ngày 21/05/2025
Mây @may
Tổng hợp

Nghệ An: Thực hiện bảo tồn, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản

UBND tỉnh Nghệ An mới ban hành Công văn 5007/UBND-NN, ngày 21/7/2021 yêu cầu các sở, ban, ngành cấp tỉnh liên quan; UBND các huyện, thành, thị tập trung làm tốt công tác việc bảo tồn, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản.

đánh bắt cá
• 18:14 24/07/2021

Đặc sản ốc gạo cù lao Tân Phong

Cù lao Tân Phong (nay là xã Tân Phong, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) nằm phía thượng lưu sông Tiền, được bồi đắp phù sa quanh năm nên đất đai màu mỡ, thích hợp với nhiều giống cây ăn trái đặc sản có giá trị kinh tế cao.

Ốc gạo.
• 13:00 08/07/2021

Khai thác vòm đất kiếm 1 triệu đồng/ngày

Gần đây, nhiều người ở huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, có thu nhập khá cao từ việc khai thác con vẹm đất (người dân địa phương gọi là con vòm). Nguồn lợi tự nhiên phong phú đó đã giúp nhiều hộ gia đình có thêm điều kiện vươn lên.

Cào vòm đất.
• 10:18 07/07/2021

Ngư dân Nghệ An thu gần 2.000 tỷ đồng từ đánh bắt hải sản

Trong 6 tháng đầu năm, ngư dân Nghệ An đánh bắt được trên 95.000 tấn hải sản, giá trị ước đạt gần 2.000 tỷ đồng.

Đánh bắt hải sản.
• 09:20 07/07/2021

Nước mưa ảnh hưởng đến hồ cá cảnh như thế nào?

Hồ cá cảnh là một hệ sinh thái thu nhỏ, nơi các yếu tố môi trường cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển ổn định của cá, cây thủy sinh và vi sinh vật. Một trong những yếu tố môi trường thường bị bỏ qua nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến hồ cá chính là nước mưa. Mặc dù nước mưa là một nguồn nước tự nhiên, nhưng nó có thể mang lại cả lợi ích lẫn tác hại nếu không được quản lý đúng cách. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của nước mưa đến hồ cá cảnh, đặc biệt là những hồ đặt ngoài trời.

Hồ cá
• 15:26 15/06/2025

Xu hướng vùng nuôi: Vi khuẩn trong gan và ruột tôm đáng lo

Theo báo cáo định kỳ từ Farmext LAB (Từ ngày 08/06 – 13/06/2025) mang đến những tín hiệu tích cực khi tình hình dịch bệnh đã được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, các chỉ số về vi khuẩn trong gan và ruột tôm vẫn ở mức báo động, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ người nuôi.

Nuôi trồng thủy sản
• 09:00 14/06/2025

VASEP nhiệm kỳ mới (2025-2030): Chủ động thích ứng – Đổi mới sáng tạo – Phát triển bền vững

Trước bối cảnh thị trường đầy biến động và những yêu cầu ngày càng khắt khe, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa tổ chức thành công Đại hội tàn thể lần thứ 7, bầu ra ban lãnh đạo mới và đặt ra phương châm hành động cho 5 năm tới. Đây là thông điệp quan trọng, định hướng cho toàn ngành, từ doanh nghiệp lớn đến từng hộ nuôi trồng.

Vasep
• 14:17 12/06/2025

Salp – Sinh vật thạch trong suốt lặng lẽ cứu lấy đại dương

Giữa lòng đại dương mênh mông, nơi ánh sáng gần như không chạm tới, tồn tại một loài sinh vật màu trong như thạch vì trông nó trong suốt Salpidae (tiếng Anh gọi là Salp) là một họ các loài sống đuôi sống phù du.

Salp
• 11:17 11/06/2025

Kiên Giang nâng chỉ tiêu đạt trên 830.000 tấn thủy sản năm 2025

Tỉnh Kiên Giang đang đẩy mạnh nhiều giải pháp để hoàn thành mục tiêu sản lượng thủy sản 2025, ở mức 830.300 tấn, tăng 10.000 tấn so với con số dự kiến hồi đầu năm – bao gồm 420.000 tấn khai thác biển và 410.300 tấn nuôi trồng.

Nuôi trồng biển
• 23:31 16/06/2025

Xuất khẩu cá tra sang EU: Cẩn trọng nhưng kỳ vọng phục hồi trong nửa cuối năm 2025

Trong bối cảnh thị trường quốc tế có nhiều biến động, ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là xuất khẩu cá tra, đang cho thấy những tín hiệu phục hồi tích cực tại thị trường châu Âu. Sau giai đoạn trầm lắng năm 2023 và đầu năm 2024, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã và đang nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng, nhằm thích ứng với các yêu cầu khắt khe từ Liên minh châu Âu (EU). Những nỗ lực này đang dần phát huy hiệu quả.

Cá tra
• 23:31 16/06/2025

Sản lượng khai thác thủy sản trong 6 tháng đầu năm ước đạt 144.200 tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định, trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng sản lượng khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh ước đạt 144.200 tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2024. Sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt khoảng 7.100 tấn, tăng 8%, trong đó sản lượng tôm đạt 4.700 tấn, tăng 10,3% và đạt 44,8% kế hoạch năm.

Đánh bắt biển
• 23:31 16/06/2025

Giảm tỷ lệ hao hụt khi thả ếch giống

Nghề nuôi ếch dần trở nên phổ biến và được ưa chuộng bởi không tốn nhiều vốn lại cho thu nhập khá cao, thời gian nuôi ngắn, phù hợp nuôi hình thức nông hộ. Tuy nhiên, để nuôi ếch hiệu quả không chỉ đơn giản là cho ăn hàng ngày mà cần có kỹ thuật phù hợp để hạn chế hao hụt. Tình trạng hao hụt thường xảy ra do nhiều nguyên nhân như thức ăn chưa phù hợp, cách chăm sóc chưa đúng,... Việc hiểu rõ về kỹ thuật nuôi và sản xuất giống đúng cách là yếu tố quan trọng giúp vụ nuôi thành công.

Ếch
• 23:31 16/06/2025

Nước mưa ảnh hưởng đến hồ cá cảnh như thế nào?

Hồ cá cảnh là một hệ sinh thái thu nhỏ, nơi các yếu tố môi trường cần được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển ổn định của cá, cây thủy sinh và vi sinh vật. Một trong những yếu tố môi trường thường bị bỏ qua nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến hồ cá chính là nước mưa. Mặc dù nước mưa là một nguồn nước tự nhiên, nhưng nó có thể mang lại cả lợi ích lẫn tác hại nếu không được quản lý đúng cách. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của nước mưa đến hồ cá cảnh, đặc biệt là những hồ đặt ngoài trời.

Hồ cá
• 23:31 16/06/2025
Some text some message..