Trải qua hơn một năm với nhiều ý kiến đóng góp khác nhau của các cơ quan, ban ngành, DN, người nuôi, chính quyền địa phương, các hiệp hội và hội nghề nghiệp có liên quan, bản Dự thảo Nghị định đã được Bộ NN&PTNT trình Chính phủ ngày 14/10/2013 vừa qua. Tuy nhiên, so với nhu cầu phát triển bền vững, một số nội dung trong Dự thảo Nghị định vẫn khiến cộng đồng các DN sản xuất chế biến và XK cá tra quan ngại và chưa tạo ra được cơ chế thúc đẩy tốt.
Ngày 18/11/2013, Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (VASEP) có công văn 248 gửi Thủ tướng, góp ý về dự thảo Nghị định, theo đó VASEP trình Thủ tướng 3 kiến nghị:
1. Về điều kiện nuôi, chế biến, XK cá tra
Trong 236 đầu mối XK cá tra hiện nay, thì 94 DN có nhà máy chế biến cá tra, chiếm đến 90% giá trị kim ngạch XK ngành cá tra. Giá trị XK cá tra của các DN không có nhà máy chế biến chỉ chiếm khoảng 10%. Nhưng một số DN loại này có xu hướng cơ hội, lợi dụng những lỗ hổng trong quản lý Nhà nước, thu gom các nguồn cá kém phẩm chất, chế biến trong những điều kiện không đảm bảo… chào hàng cạnh tranh bằng giá thấp, gây tác động tiêu cực đến thị trường, làm giảm chất lượng, hình ảnh và giá XK cá tra. Do đó, VASEP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét quy định điều kiện XK cá tra là các DN có nhà máy chế biến đủ điều kiện chế biến thực phẩm và đáp ứng các quy định về truy xuất nguồn gốc, nhằm ổn định cung cầu, tạo điều kiện áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động sản xuất, chế biến, XK một cách có hiệu quả.
2. Quy định về hàm lượng nước và tỷ lệ mạ băng sản phẩm cá tra
Hiện nay, cá tra XK đã khá đa dạng, từ các sản phẩm philê đông lạnh cho đến các sản phẩm giá trị gia tăng. Tuy nhiên do đặc điểm tiêu dùng của thị trường chủ lực, sản phẩm philê vẫn chiếm tỷ trọng tuyệt đối, đến trên 90%. Do đó, việc thiết lập quy chuẩn chất lượng (chất lượng sàn) chung cho sản phẩm philê cá tra là hết sức cần thiết, nhằm bảo đảm uy tín và hình ảnh của cá tra Việt Nam trên thị trường thế giới, đồng thời góp phần ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại như lạm dụng tăng trọng, lạm dụng mạ băng trong mua bán thương mại.
Tuy nhiên, việc quy định con số cụ thể không thật phù hợp với khuôn khổ Nghị định, do vậy VASEP kiến nghị Thủ tướng xem xét không đưa các chỉ tiêu cụ thể về chất lượng sản phẩm philê cá tra đông lạnh XK trong Nghị định, mà quy định trách nhiệm của một Bộ cụ thể xây dựng và kiểm soát thực hiện quy chuẩn (các tiêu chuẩn bắt buộc) của quốc gia về chất lượng sản phẩm cá tra XK.
3. Quy định trách nhiệm của hiệp hội tham gia quản lý các hoạt động liên quan đến DN chế biến, XK cá tra
Kiến nghị thứ 3 của VASEP với Thủ tướng Chính phủ là xem xét giao cho Hiệp hội VASEP tham gia quản lý và thực hiện các phần việc liên quan đến DN chế biến, XK và thị trường, dưới sự phân công cụ thể bằng các quy chế của Bộ Nông nghiệp & PTNT và Bộ Công thương, theo tinh thần của Nghị định.
Hiệp hội VASEP là tổ chức xã hội nghề nghiệp của ngành sản xuất và XK thủy sản Việt Nam, đã có hơn 15 năm kinh nghiệm hoạt động hỗ trợ các DN thủy sản trong việc phát triển và bảo vệ thị trường XK, nâng cấp năng lực sản xuất và hội nhập, chủ động tham gia có hiệu quả các hoạt động đấu tranh với các rào cản thương mại quốc tế ngày càng gia tăng.
VASEP tập hợp hầu hết các DN nuôi, chế biến và XK cá tra đang là lực lượng chủ lực tạo nên động lực thúc đẩy ngành cá tra phát triển. Các thành viên VASEP đang chủ động tự cung cấp hơn 60% sản lượng cá tra nguyên liệu và chiếm trên 80% giá trị XK cá tra cả nước. Các DN thành viên đang nỗ lực đầu tư và liên kết, khép kín chuỗi sản xuất cá tra, là tiền đề tốt cho hoạt động quản lý xuyên suốt công tác chất lượng và XK từ đầu đến cuối.