Xây dựng nền đáy ao: Nền tảng bền vững cho nuôi tôm hiện đại

Nguyên nhân suy thoái nền đáy ao

Nền đáy ao là nơi tích tụ mọi chất thải trong quá trình nuôi – từ thức ăn thừa, phân, vỏ tôm đến xác tảo chết. Khi lớp bùn hữu cơ này dày lên, đặc biệt trong điều kiện thiếu oxy, quá trình phân hủy yếm khí sẽ giải phóng các khí độc như H₂S và NH₃, nhanh chóng làm giảm chất lượng nước, gây stress và ngộ độc cho tôm.

Môi trường đáy ao ô nhiễm cũng là “ổ trú” của nhiều vi khuẩn và nấm gây hại, dễ dàng tấn công khi tôm suy yếu, gây bệnh đường ruột, mang và đen mang. Từ đây, một vòng luẩn quẩn hình thành: đáy ao xấu khiến tôm yếu, tôm yếu tạo thêm chất thải, đẩy nền đáy vào tình trạng suy thoái sâu hơn.

Nền đáy ao là nơi tích tụ mọi chất thải trong quá trình nuôi. Ảnh: apanano.com

Xây dựng nền tảng vật lý vững chắc ngay từ đầu vụ nuôi

Triết lý “tái sinh sinh thái” chỉ có thể phát huy hiệu quả khi nền tảng vật lý của ao được đảm bảo ngay từ khâu cải tạo đầu vụ. Việc loại bỏ toàn bộ chất thải từ vụ trước – dù áp dụng cải tạo khô bằng phơi đáy, rải vôi hay cải tạo ướt kết hợp chế phẩm sinh học đều nhằm giảm tối đa mầm bệnh và lượng hữu cơ tồn đọng.

Sử dụng bạt lót đáy, đặc biệt là bạt HDPE bền cao, tạo nên lớp rào cản vật lý giúp ngăn tiếp xúc giữa nước và nền đất, hạn chế tích tụ bùn bẩn và ngăn độc tố từ đất xâm nhập. Một nền đáy phẳng, sạch và được lót bạt kỹ lưỡng chính là điểm khởi đầu vững chắc cho một hệ sinh thái ao nuôi khỏe mạnh.

Một nền đáy phẳng, sạch và được lót bạt kỹ lưỡng là điểm khởi đầu vững chắc cho ao tôm. Ảnh: Tép Bạc

Quản lý vận hành bằng ba yếu tố then chốt

Khi ao nuôi bước vào giai đoạn vận hành, việc duy trì và tái sinh hệ sinh thái đáy ao phụ thuộc vào sự phối hợp chặt chẽ của ba yếu tố then chốt. Trước hết là hệ thống sục khí – bao gồm quạt nước và sục khí đáy phải được lắp đặt đầy đủ và vận hành liên tục để duy trì nồng độ oxy hòa tan cao, đặc biệt ở tầng đáy. Oxy dồi dào sẽ tạo điều kiện tối ưu cho các vi sinh vật hiếu khí phân hủy chất thải hiệu quả.

Yếu tố tiếp theo là quản lý thức ăn hợp lý nhằm kiểm soát nguồn thải ngay từ đầu. Cần tính toán khẩu phần dựa trên kích cỡ và mật độ tôm, thường xuyên theo dõi sàng ăn để điều chỉnh kịp thời, và lựa chọn thức ăn chất lượng cao. Giảm thiểu thức ăn dư đồng nghĩa với việc giảm áp lực hữu cơ lên đáy ao, giúp hệ sinh thái tự cân bằng.

Cuối cùng là bổ sung chế phẩm sinh học đúng liều lượng và định kỳ, kết hợp si-phông đáy thường xuyên để loại bỏ các cụm chất thải lớn. Vi sinh vật có lợi không chỉ phân hủy hữu cơ mà còn cạnh tranh, ức chế vi khuẩn gây hại, qua đó giảm khí độc và ngăn mầm bệnh. Ba yếu tố này khi vận hành đồng bộ sẽ tạo thành quy trình quản lý khép kín, hiệu quả và bền vững.

Hệ thống sục khí được lắp đặt đầy đủ và vận hành liên tục để duy trì nồng độ oxy hòa tan cao. Ảnh: Tép Bạc

Bảo vệ môi trường đáy ao bền vững không dựa vào việc nạo vét liên tục, mà bắt đầu từ sự chuyển đổi tư duy quản lý. Người nuôi tôm cần chủ động đảm nhận vai trò “kiến tạo và duy trì hệ sinh thái” thay vì chỉ can thiệp xử lý sau khi sự cố đã xảy ra. Bằng cách xây dựng nền tảng vật lý vững chắc ngay từ đầu và vận hành đồng bộ các giải pháp về sục khí, quản lý thức ăn và bổ sung vi sinh, có thể hình thành một nền đáy ao sống, tự cân bằng và khỏe mạnh, đồng thời thoát khỏi vòng luẩn quẩn cải tạo tốn kém để hướng tới thành công lâu dài.