Bệnh nấm hạt

Tác nhân gây bệnh là nấm hạt thuộc Eukaryota; Ichthyosporea; Ichthyophonida; Ichthyophonus. Thường gặp các loài Ichthyophonus hoferi; Ich. irregularis. Nấm Ichthyophonus hoferi thường quan sát thấy bào nang nghỉ trong mô cá dạng hình cầu.

Bào nang có đường kính từ 10-300 μm. Trong bào nang có một vài bào tử đến hàng trăm bào tử. Các bào tử phát triển trong bào nang. Sợi nấm nhô ra như chân giả từ thành bào nang và chân giả xâm nhập vào mô của vật chủ mới. Phương pháp sinh sản này thường gọi là phát triển dạng sợi. Phương pháp sinh sản thứ hai gọi là sinh sản hợp tử, phát triển
của hợp tử cũng quan sát thấy trong bào nang chín.

Nấm phát triển ở nhiệt độ 3- 20⁰C, tối ưu là 10⁰C, 30⁰C nấm không phát triển.

Chu kỳ phát triển của nấm hạt (I. hoferi) trong mô cá: A- chu kỳ sinh sản nhu mô (1- dạng sợi; 2- dạng bào tử; 3-  ợp tử); B- bào nang không hoạt động (mô cá chết hoặc phân cá); C- Bào nang chín; D- Phát triển (1- hợp tử phát triển; 2- dạng sợi phát triển); chuyển ký sinh sang một vật chủ mới: E- phôi amip; F- phôi amip di động.

Dấu hiệu bên ngoài có thể xuất hiện các vết loét trên thân (hình 149). Nấm nội ký sinh là chủ yếu, khi giải phẫu các cơ quan nội tạng tim, gan, then, lá lách và buồng trứng có các đốm trắng nhỏ. Khi cắt mô thấy rõ các nấm hạt trong các tổ chức.

Dựa vào dấu hiệu bệnh lý để chẩn đoán. Chẩn đoán bằng phương pháp mô bệnh học. Chẩn đoán bằng nuôi cấy phân lập nấm bằng môi trường Eagle`s Minimum Essential Medium (MEM) hoặc môi trường Leibovitz L-15, cả hai môi trường cộng thêm với 5% fetal bovineserum, 100 IU mL-1 penicillin, 100 μg mL-1 streptomycin và 100 μg mL-1 gentamycin. Nuôi cấy ở nhiệt độ ≤15^oC thời gian từ 7-10 ngày, sau đó kiểm tra nấm Ichthyophonus dưới kính hiển vi ở độ phóng đại 400 lần.

Tim (A), gan (B) cá hồi có các đốm trắng nhỏ nhiễm các bào nang nấm hạt (Ichthyophonus) (theo R.Kocan, 2003)

Cơ tim (A), gan (B) cá hồi nhiễm các bμo nang nấm hạt (Ichthyophonus), mẫu cắt mô, nhuộm H&E (theo G.Saunders, 2003)

A- thận cá hồi nhiễm nấm hạt (Ichthyophonus); B- mẫu cắt mô thận cá hồi nhiễm các bμo nang nấm hạt, nhuộm H&E (theo R.Kocan và G.Saunders, 2003)

A- lá lách cá hồi nhiễm nấm hạt (Ichthyophonus); B- mẫu cắt mô lá lách cá hồi nhiễm các bμo nang nấm hạt, nhuộm H&E (theo R.Kocan và G.Saunders, 2003)

A- Cơ xương cá hồi nhiễm nấm hạt (Ichthyophonus); B- mẫu cắt mô cơ xương cá hồi nhiễm các bào nang nấm hạt, nhuộm H&E (theo R.Kocan và G.Saunders, 2003)

Buồng trứng cá hồi nhiễm nấm hạt (Ichthyophonus), (theo R.Kocan, 2003)

Cá hồi bị nhiễm nấm hạt (Ichthyophonus) trên thân có các vết loét.

Nấm hạt Ichthyophonus hoferi ký sinh ở hơn 80 loài cá biển, như cá hồi sinuc, cá trích (Clupea harengus) và cá nuôi cảnh trong bể kính nước ngọt và nước mặn. Ngoài ra còn có báo cáo nấm ký sinh ở lưỡng thê và Copepod. Nấm Ich. irregularis ký sinh ở cá bơn vây vàng (Limanda ferruginea)

Chưa nghiên biện pháp phòng trị bệnh. Nhưng để phòng bệnh này không cho cá ăn thức ăn là động vật sống nhiễm nấm. áp dụng đầy đủ biện pháp phòng bệnh tổng hợp.

1. Bùi Quang Tề, 2009. Bệnh Học Thủy Sản. Viện Nghiên Cứu Nuôi Trồng Thủy Sản I

1. Ichthyophonus
2. cá hồi
3. nấm
4. Ichthyophonus hoferi
5. nấm hạt