)
Sản lượng cá ngoài tự nhiên đang bị suy giảm, nguyên nhân chính là do môi trường ngày càng bị ô nhiễm, từ đó thúc đẩy sản lượng cá nuôi ngày một tăng lên liên tục. Tuy nhiên nghề nuôi cá hiện nay cũng gặp vô vàn khó khăn do diễn biến thời tiết thất thường, dịch bệnh hoành hành. Phương pháp sử dụng hóa chất để diệt vi khuẩn, virus, ký sinh trùng là biện pháp được sử dụng nhiều trong quá trình nuôi. Trong khi đa số hóa chất này đều có ảnh hưởng ít nhiều đến cá. Một số chất hóa học thường được dùng diệt khuẩn khử trùng như xanh malachite, KMnO4, formalin, đồng sunfat. Trong đó, đồng sunfat được sử dụng rất rộng rãi để hạn chế các mầm bệnh gây hại đến bề mặt cá, vây, mang, tuy nhiên tác động tiêu cực của đồng đã được ghi nhận trên nhiều loài cá khác nhau.
Một nghiên cứu trước đây cho thấy cho cá chép (Cyprinus carpio) tiếp xúc với đồng sunfat ở nồng độ 0.25mg/l trong 7 ngày đã gây ra các hiện tượng stress, thiếu máu, mất cân bằng áp suất thẩm thấu và tổn thương các mô cơ cá. Một nghiên cứu khác cũng chứng minh đồng vào cơ thể cá sẽ kích thích việc sản sinh các chất oxy hóa có hại cho tế bào và làm cản trở các quá trình sinh lý của cá.
Cá bị viêm là một phản ứng tự nhiên của hệ miễn dịch để cố gắn loại bỏ các mầm bệnh gây hư hại và tổn thương tế bào. Theo lý thuyết thì viêm là phản ứng tích cực đối với cá, tuy nhiên sự viêm không kiểm soát và liên tục có thể dẫn đến sự tổn thương mô, biến dạng cơ thể, hơn nữa gây ra nhiều dị tật. Ở góc nhìn lợi ích về sức khỏe của cá và người nuôi cá thì viêm là phản ứng thể hiện độc tính của hóa chất diệt khuẩn, gây ra vết thương ảnh hưởng đến chất lượng và thể hiện năng suất nuôi.
Một loạt các chiến lược nhằm thay đổi việc sử dụng hóa chất tràn lan, để gia tăng hiệu quả diệt khuẩn nhưng vẫn đảm bảo tốt sức khỏe của vật nuôi và sự ổn định của môi trường là bổ sung các chiết xuất thảo dược trong chế độ ăn hằng ngày. Các chiết xuất này đã được chứng minh như là chất dẫn dụ trong thức ăn bổ sung cho cá, kích thích sự thèm ăn, tăng trưởng và kích hoạt hệ thống miễn dịch, chống oxy hóa và chống viêm trên cá. Hơn nữa người ta cũng chứng minh được là bổ sung thảo dược còn giúp ngăn ngừa độc tính của kim loại nặng trong nước.
Trong số những thực vật có hương thơm, họ bạch đàn có hơn 700 loài được biết đến trên thế giới, và khám phá được chiết xuất của bạch đàn có chứa chất chống oxy hóa, kháng nấm và chống viêm. Đó là Eucalyptol có khả năng giảm thiểu sự suy giảm miễn dịch ở cá khi tiếp xúc với đồng sunfat. Bên cạnh đó, chiết xuất này cũng hạn chế được sự stress do oxy hóa khi cá tiếp xúc với amoniac. Nếu được cho ăn có bổ sung Eucalyptol thì sẽ có lợi rất nhiều cho sức khỏe cá, đó là lý do nghiên cứu này được tiến hành để tìm hiểu sâu hơn về tác dụng đặc biệt với cá.
Bổ dung chiết xuất Eucalyptol từ bạch đàn có lợi cho sức khỏe cá.
Người ta làm một thí nghiệm để kiểm tra hoạt tính của Eucalyptol trong bạch đàn với cá chép. Chuẩn bị 9 bể dung tích 150l nước, chia đều 108 con cá chép đã chọn trước. Sử dụng đồng sunfat với nồng độ 0,25mg/l, sau đó 7 ngày khi đã làm sạch nước thì bắt đầu bổ sung chiết xuất bạch đàn theo 3 nghiệm thức 0,5%, 1% Eucalyptol trên mỗi khẩu phần ăn và một nhóm đối chứng liên tục trong vòng 14 ngày tiếp theo.
Tiếp xúc với Cu trong 7 ngày, hoạt động của các enzyme trên cá bị giảm sút đáng kể. Nhưng sau khi bổ sung chiết xuất bạch đàn thì các nhân tố ức chế của enzyme bắt đầu bị loại bỏ dần. Hơn nửa, các gen liên quan đến quá trình miễn dịch, kiểm soát sự stress do oxy hóa tế bào cũng tăng biểu hiện lên đáng kể dù trước đó đã bị ảnh hưởng hiệu suất vì tiếp xúc với đồng. Hai trường hợp đều thể hiện rõ nhất ở nghiệm thức 1% Eucalyptol. Chiết xuất này cũng được nghiên cứu có hiệu quả tương tự với cá hồi khi tiếp xúc với amoniac trong thời gian dài xung quanh môi trường sống của chúng, hay với cá ngựa vằn khi chế độ cho ăn quá nhiều cholesterol.
Mặc dù đồng sunfat có tác dụng phụ đối với cá, tuy nhiên hiệu quả trị liệu của chất này thì không thể phủ nhận được. Vì vậy để giảm thiểu sự stress oxy hóa, chống viêm thì tìm được phương pháp giảm thiểu tác động của đồng với cá là rất quan trọng. Những enzyme chịu trách nhiệm chống oxy hóa cho cá chép được gia tăng đáng kể khi bổ sung chiết xuất bạch đàn. Ngoài ra chiết xuất này còn cho thấy tác dụng chống viêm cực kỳ hiệu quả, kích hoạt hệ miễn dịch của cá làm việc một cách vượt trội hơn.
Eucalyptol là một hợp chất phức tạp, hoạt động như một chất chống oxy hóa chống viêm, làm giảm đáng kể các tác nhân gây nên sự oxy hóa trong tế bào cá chép. Do đó, với chế độ bổ sung trong 2 tuần liên tục chiết xuất Eucalyptol trong bạch đàn (1% khẩu phần ăn) sẽ tạo một hàng rào vững chắc bảo vệ sức khỏe cá trước những tác dụng phụ khi sử dụng đồng sunfat trong quá trình nuôi cá chép.
)
