Bệnh do virus - mối đe dọa cho ngành nuôi cá rô phi toàn cầu

Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học Thái Lan đã cho thấy loại virus mới là TiLV không phải là loài virus duy nhất gây bệnh cho cá rô phi mà còn có virus khác. Đây là báo cáo tóm tắt đầu tiên về các bệnh do virus trên cá rô phi.

Bệnh do virus - mối đe dọa cho ngành nuôi cá rô phi toàn cầu
Cá rô phi với các triệu chứng điển hình của nhiễm virus TiLV. Ảnh: FAO

Mặc dù có nguồn gốc từ châu Phi, các loài cá rô phi đã được phát triển cho mục đích nuôi trồng ở hơn 90 quốc gia trên toàn thế giới. Là nhóm cá nuôi quan trọng thứ hai, chủ yếu thuộc chi Oreochromis, ngành nuôi cá rô phi rất quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm, việc làm, cũng như thu nhập và xuất khẩu cho nhiều quốc gia trên toàn thế giới (FAO, 2016; Fitzsimmons & Watanabe, 2010).

Sự xuất hiện gần đây của một loại virus mới trên cá rô phi với tên gọi Tilapia lake virus (TiLV) ở ba châu lục là Châu Á, Châu Phi và Nam Mỹ đã tạo ra rất nhiều sự quan tâm đến sức khỏe cá rô phi trên toàn cầu (Jansen et al, 2018; OIE, 2017), mặc dù virus này không lây truyền từ động vật sang người. Dựa trên các ấn phẩm và thông báo quốc gia cho Tổ chức Y tế Thế giới (OIE), TiLV đã được báo cáo ở 13 quốc gia sau khi nó được phát hiện lần đầu tiên ở Israel vào năm 2014. Một số lượng đáng kể các bài báo khoa học đã được công bố về Tilapia lake virus trên cá rô phi và do sự bùng phát rộng rãi của bệnh này đã làm lu mờ các bệnh virus khác ảnh hưởng đến cá rô phi. 

Những virus khác đã được báo cáo có liên quan đến cá rô phi có tỷ lệ tử vong tương đối cao (20 đến 100%) trong một số trường hợp bùng phát bệnh tự nhiên hoặc thử thách trong phòng thí nghiệm. Mục tiêu của báo cáo này là làm nổi bật các trường hợp nhiễm virus cá rô phi có thể bị cộng đồng khoa học bỏ quên nhưng cũng cần phải điều tra có hệ thống. Ngoài TiLV, bảy trường hợp nhiễm virus đã được báo cáo ở cá rô phi. Các virus này bao gồm các thành viên của Aquabirnavirus , Betanodavirus , Herpesvirus , Ranavirus , Megalocytillin và L lymphocystillin.

Các nhà khoa học cũng khuyến cáo cần có biện pháp cần thiết để giám sát dịch bệnh đối với các loại virus đã biết và chưa được phát hiện trên cá rô phi để giảm thiệt hại do bệnh bùng phát trong tương lai.

Tầm nhìn trong tương lai để kiểm soát nhiễm virus ở cá rô phi

Theo lý thuyết, việc sử dụng giống cá rô phi không có mầm bệnh cụ thể (SPF) kết hợp với chương trình tiêm phòng vaccine là lý tưởng để phát triển bền vững lâu dài. Tuy nhiên, không giống như cá hồi hay các loài quan trọng về kinh tế, chương trình tiêm chủng khá thách thức đối với ngành cá rô phi trong việc tạo ra một mức giá phải chăng cho đa số nông dân nhỏ trên toàn thế giới. Mặt khác, các bệnh do virus ở cá rô phi dường như xảy ra thường xuyên hơn ở giai đoạn ấu trùng cá rô phi hoặc cá giống khi hệ thống miễn dịch của nó chưa được phát triển đầy đủ để sử dụng vaccine. Do đó, ý tưởng về cá bố mẹ cá rô phi sạch bệnh cụ thể (SPF) trong các hệ thống trại giống an toàn sinh học dường như thực tế hơn để tạo ra cá rô phi giống SPF cho thương mại trên toàn quốc và toàn cầu. 

Nếu vậy, chẩn đoán phân tử tiên tiến sẽ hỗ trợ cơ quan có trách nhiệm trong việc chứng nhận trại sản xuất SPF hàng năm hoặc cấp cá rô phi SPF cho ngành nuôi. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chiến lược của các nhà sản xuất, các ngành khoa học và các nhà hoạch định chính sách ở mỗi quốc gia.

Báo cáo này đã cho thấy có rất nhiều mầm bệnh do virus gây ra cho cá rô phi, và chưa có phương pháp điều trị cụ thể, do đó người dân cần thực hiện các biện pháp phòng bệnh hơn chữa bệnh như:

– Xử lý nguồn nước nuôi cá thật kỹ để giảm tác tác nhân gây bệnh cho cá, định kỳ bổ sung vitamin C, tỏi, chất kích thích miễn dịch cho cá nuôi. 

– Áp dụng các biện pháp an toàn sinh học, tăng cường quản lý ao nuôi để hạn chế mầm bệnh lây lan qua dụng cụ, phương tiện và con người (sử dụng các biện pháp vệ sinh, tiêu độc sát trùng).

– Nếu có hiện tượng cá rô phi chết nhiều bất thường, phải báo ngay cho cơ quan thú y nơi gần nhất để triển khai kịp thời các biện pháp phòng chống bệnh.

– Cá rô phi giống trước khi thả nuôi cần được lấy mẫu gửi phòng thử nghiệm có đủ năng lực để xét nghiệm sàng lọc đối với mầm bệnh do virus.

– Tuyệt đối không vận chuyển cá rô phi sống từ các ao nuôi đã bị bệnh sang các ao/vùng nuôi không bị bệnh để hạn chế dịch bệnh lây lan.

– Không vứt cá chết, cá bệnh, xả thải nước ao nuôi bị bệnh nhưng chưa qua xử lý ra ngoài môi trường làm lây lan dịch bệnh. Hố tiêu hủy cá chết phải cách xa nguồn nước, khu dân cư ít nhất 50 m. Sử dụng vôi bột rắc xuống hố và phun thuốc sát trùng quanh khu vực hố.

Đăng ngày 01/04/2019
VĂN THÁI (Lược dịch)
Dịch bệnh

Ghẹ vuông chắc thịt không thua ghẹ biển!

Nếu có dịp về Năm Căn, Ngọc Hiển, Ðầm Dơi, ngoài tôm, cua, cá, sò…. thì đừng quên thưởng thức đặc sản ghẹ vuông. Ghẹ vuông chắc thịt, ngon nên được nhiều người dân địa phương, du khách cũng như thị trường tiêu thụ ưa chuộng.

Ghẹ vuông
• 11:58 07/06/2021

Ảnh đẹp thủy sản: Món ăn mang đậm nét đồng quê Việt

Ảnh đẹp thủy sản hôm nay lại mang chúng ta đến gần hơn với những món ăn gắn liền của tuổi thơ qua các nhìn ảnh vô cùng đẹp đẽ, những món ăn mà đã gắn liền với biết bao thế hệ.

Cua đồng.
• 19:49 28/05/2021

Ảnh đẹp: Loài hoa của miền sông nước

Miền Tây không chỉ có sông nước mênh mông mà cảnh sắc lại hữu tình. Kết hợp từ những loài hoa tím hồng rực rỡ hòa quyện tạo nên màu sắc của đồng bằng. Đi đâu chúng ta cũng có thể bắt gặp dễ dàng các loài hoa ấy.

Hoa sen.
• 12:13 24/05/2021

Nhật ký về quê

Quê hương là chùm khế ngọt, dù bạn có đi xa bao lâu thì quê hương cũng luôn mở vòng tay chào đón bạn quay trở về, nếu có một ngày bản thân cảm thấy mệt mỏi ở chốn sài gòn nhộn nhịp thì hãy tạm gác mọi chuyện về quê một chuyến nhé!

Tôm càng xanh.
• 13:44 20/05/2021

Dịch bệnh TPD bùng phát trên tôm

Trong thời gian gần đây, dịch bệnh trên tôm tại các vùng nuôi trọng điểm đang diễn biến phức tạp, lan rộng nhiều khu vực với tỷ lệ thiệt hại ngày càng gia tăng. Đáng chú ý nhất là sự bùng phát mạnh của bệnh TPD (bệnh gan tụy cấp tính trên tôm), gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

Tôm thẻ chân trắng
• 09:00 07/05/2025

Peptide kháng khuẩn ứng dụng trong phòng bệnh tôm

Trong nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991 nhiều loại kháng sinh được bà con sử dụng có khả năng chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh tôm, bằng việc hòa vào nước tạt trực tiếp xuống ao nuôi khi tôm bị bệnh hay trộn vào thức ăn cho ăn trực tiếp để phòng bệnh. Đến năm 2024 hầu hết các chủng vi khuẩn có khả năng kháng đa số các loại kháng sinh.

Kháng khuẩn tôm
• 10:29 05/05/2025

Hiệu quả của peptide kháng khuẩn (AMPs) trong phòng trị bệnh tôm

Trong ngành nuôi tôm, so với giai đoạn năm 1991, người nuôi từng sử dụng nhiều loại kháng sinh để phòng và trị bệnh.

Vi khuẩn
• 10:36 24/04/2025

Phòng chống dịch bệnh thủy sản trong mùa nắng nóng

Mùa nắng nóng đang đến gần, kéo theo nguy cơ bùng phát nhiều loại dịch bệnh trên thủy sản, đặc biệt là tôm, cá nuôi nước ngọt và nước lợ. Để đảm bảo năng suất và chất lượng, người nuôi cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng chống dịch bệnh kịp thời và hiệu quả.

Ao tôm
• 10:02 18/04/2025

Lãi đậm, công nhàn với mô hình nuôi cá - ếch kết hợp

Tại huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang, mô hình nuôi kết hợp giữa ếch và cá đang mở ra cơ hội gia tăng thu nhập cho nhiều hộ nông dân. Nổi bật là anh Lâm Văn Hiệp, người đã mạnh dạn áp dụng mô hình này tại ấp 8, huyện Vị Thủy và đạt được hiệu quả kinh tế đáng kể.

cho ếch ăn
• 21:44 17/05/2025

Bí quyết xử lý nước bằng thuốc tím mà người nuôi cần biết

Trong nuôi trồng thủy sản, việc duy trì chất lượng nước ao và kiểm soát dịch bệnh là yếu tố quyết định đến năng suất và hiệu quả kinh tế. Một trong những giải pháp thường được áp dụng để xử lý nước và phòng ngừa mầm bệnh chính là thuốc tím, hay còn gọi là kali permanganat (KMnO₄). Với đặc tính oxy hóa mạnh, hợp chất này mang lại nhiều lợi ích thiết thực nếu được sử dụng đúng cách và đúng thời điểm.

Thuốc tím
• 21:44 17/05/2025

GlobalG.A.P: Nhãn GGN thể hiện nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm với việc ghi nhãn chuẩn hóa, dễ hiểu

Mặc dù nhu cầu về thực phẩm có nguồn gốc bền vững ngày càng tăng, người tiêu dùng vẫn gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc và phương pháp sản xuất của sản phẩm do có quá nhiều loại nhãn hàng khác nhau trên thị trường.

• 21:44 17/05/2025

Tôm bị mủ gan: Có hay không?

Trong ngành nuôi tôm, cụm từ mủ gan thường được nhắc đến khi tôm có dấu hiệu bất thường. Nhưng liệu mủ gan có thực sự là một bệnh lý riêng biệt, hay chỉ là triệu chứng của các vấn đề khác? Hiểu rõ hiện tượng này không chỉ giúp bà con nuôi tôm phát hiện sớm mà còn tìm ra cách xử lý hiệu quả, đảm bảo vụ mùa năng suất. Bài viết này sẽ làm sáng tỏ thực hư về mủ gan, từ nguyên nhân, dấu hiệu đến giải pháp xử lý.

Tôm bị bệnh
• 21:44 17/05/2025

EDTA có thể thay đổi cả vụ mùa của bạn như thế nào?

EDTA (Ethylenediaminetetraacetic acid) là một hợp chất hữu cơ có khả năng tạo phức với nhiều loại ion kim loại thông qua quá trình chelation (tạo phức chất), giúp ổn định các kim loại trong dung dịch. Với đặc tính này, EDTA đã trở thành một trong những chất phụ trợ được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản.

Bột edta
• 21:44 17/05/2025
Some text some message..