Hiểu rõ về quá trình hấp thu dinh dưỡng ở tôm
Tôm hấp thu dưỡng chất chủ yếu thông qua hệ tiêu hóa – từ miệng, thực quản, dạ dày đến ruột giữa và ruột sau. Sau khi thức ăn được nghiền nhỏ và tiêu hóa, các phân tử dinh dưỡng như axit amin, glucose, vitamin, khoáng chất... sẽ được hấp thu qua thành ruột và đi vào máu. Khả năng hấp thu của tôm phụ thuộc rất lớn vào ba yếu tố chính:
Chất lượng thức ăn (thành phần dinh dưỡng, độ tiêu hóa, độ tươi mới),
Tình trạng sức khỏe của hệ tiêu hóa (đặc biệt là ruột),
Môi trường ao nuôi (nhiệt độ, pH, độ mặn, độc tố...).
Do đó, để cải thiện hấp thu, cần tác động đồng thời lên cả ba yếu tố trên.
Chọn lựa thức ăn chất lượng, dễ tiêu hóa
Đây là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất. Thức ăn kém chất lượng không chỉ khiến tôm hấp thu kém mà còn tạo ra dư lượng lớn trong nước, gây ô nhiễm ao và tăng nguy cơ bùng phát bệnh.
Người nuôi nên chọn thức ăn:
Có hàm lượng protein phù hợp với giai đoạn phát triển của tôm (ví dụ: 38–42% với tôm giai đoạn giống, 30–36% với tôm thương phẩm),
Dễ tiêu hóa với tỷ lệ nguyên liệu động vật thực vật hợp lý,
Được bổ sung enzyme tiêu hóa như protease, amylase, lipase – giúp phân giải thức ăn hiệu quả hơn,
Không sử dụng nguyên liệu oxy hóa, mốc, kém chất lượng.
Ngoài ra, nên lưu trữ thức ăn trong điều kiện khô ráo, thoáng mát để tránh nấm mốc, làm giảm giá trị dinh dưỡng và gây độc.
Tránh cho ăn quá nhiều dẫn đến thừa thức ăn
Tăng cường sức khỏe đường ruột cho tôm
Ruột là nơi diễn ra phần lớn quá trình hấp thu. Nếu ruột bị viêm, teo, tắc nghẽn hoặc tổn thương do vi khuẩn (như Vibrio), virus, ký sinh trùng hoặc độc tố thì quá trình hấp thu sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Các biện pháp hỗ trợ đường ruột tôm bao gồm:
Sử dụng men vi sinh đường ruột
Các dòng vi sinh vật có lợi như Bacillus subtilis, Lactobacillus, Bacillus licheniformis có khả năng:
Ổn định hệ vi sinh ruột,
Cạnh tranh chỗ bám với vi khuẩn gây bệnh,
Tiết enzyme hỗ trợ tiêu hóa,
Giảm độc tố trong ruột.
Có thể bổ sung men vi sinh vào thức ăn (trộn hoặc bao viên) hoặc cho ăn định kỳ mỗi tuần 2–3 lần.
Bổ sung Prebiotics và Beta-glucan
Prebiotics như MOS (mannan oligosaccharide) và FOS (fructo oligosaccharide) không bị tiêu hóa nhưng giúp nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi trong ruột.
Beta-glucan từ nấm men giúp kích thích hệ miễn dịch đường ruột, tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn và cải thiện khả năng hấp thu.
Tối ưu hóa các khoáng chất và vitamin thiết yếu
Vitamin và khoáng là yếu tố vi lượng nhưng cực kỳ quan trọng đối với hoạt động trao đổi chất và hấp thu dinh dưỡng. Cần đặc biệt chú trọng:
Vitamin nhóm B (B1, B6, B12): hỗ trợ chuyển hóa và tăng cảm giác thèm ăn,
Vitamin C và E: giúp tăng cường miễn dịch và bảo vệ tế bào ruột,
Khoáng vi lượng như kẽm, sắt, mangan: cần thiết cho enzyme tiêu hóa,
Khoáng đa lượng như canxi, magie, natri, kali: duy trì cân bằng điện giải và hỗ trợ chức năng vận chuyển dinh dưỡng.
Có thể bổ sung các vitamin-khoáng vào thức ăn hoặc dùng các chế phẩm hòa vào nước định kỳ.
Cần sung các hỗn hợp dinh dưỡng để hỗ trợ tôm trong quá trình sinh trưởng. Ảnh: Tép Bạc
Cải thiện môi trường ao nuôi
Môi trường ô nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây rối loạn tiêu hóa và hấp thu kém. Người nuôi nên:
Duy trì độ pH ổn định từ 7.8–8.3, độ kiềm từ 100–150 ppm,
Quản lý tốt khí độc (NH₃ < 0.1 mg/L, NO₂ < 0.5 mg/L),
Sử dụng chế phẩm sinh học định kỳ để xử lý đáy và nước,
Sục khí đầy đủ giúp tôm ăn khỏe và tiêu hóa tốt.
Một số lưu ý khác
Tránh thay đổi thức ăn đột ngột – có thể gây stress tiêu hóa,
Tránh cho ăn quá nhiều dẫn đến thừa thức ăn, gây áp lực cho ruột,
Quan sát phân tôm thường xuyên – nếu có hiện tượng phân đứt đoạn, lỏng, trắng thì cần xử lý sớm.
Để tôm hấp thu tốt, người nuôi cần có cách tiếp cận tổng thể từ việc chọn thức ăn phù hợp, bổ sung enzyme và vi sinh, bảo vệ đường ruột, cung cấp đầy đủ vitamin – khoáng, đến quản lý môi trường nuôi ổn định. Việc này không chỉ giúp nâng cao tốc độ tăng trưởng và sức đề kháng mà còn là yếu tố then chốt giúp ngành nuôi tôm phát triển bền vững, hiệu quả kinh tế cao.