‘Giải cứu’ tôm cá: đau nam chữa bắc

Do hiểu sai thông tin về cá tra Việt Nam, theo bà Võ Thị Thu Hương, phó tổng thư ký hiệp hội Cá tra Việt Nam, tập đoàn Carrefour (châu Âu) tuyên bố ngưng tiêu thụ cá tra Việt Nam tại thị trường Tây Ban Nha, Ý, Pháp và một số nước có chi nhánh Carrefour. Dự báo kim ngạch xuất khẩu sang EU giảm 3 – 5% so với cùng kỳ năm trước.
Khẳng định cá tra Việt Nam luôn tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn theo yêu cầu của thị trường EU, ông Nguyễn Chí Thảo, phó tổng giám đốc công ty CP XNK Thuỷ sản Cần Thơ (CASEAMEX), thiếu an tâm khi nói rằng năm 2017, thị trường xuất khẩu tiếp tục gặp nhiều khó khăn, áp lực cạnh tranh từ nước ngoài và cả doanh nghiệp trong nước. CASEAMEX xây dựng vùng nguyên liệu 150ha cho 11 vùng nuôi, đáp ứng 80% nhu cầu nguyên liệu, công suất hoạt động của nhà máy hiện nay là 100 – 150 tấn cá nguyên liệu/ngày.
Hiện nay, cả nước có hơn 200 cơ sở sản xuất và xuất khẩu cá tra, trong đó có 20 doanh nghiệp nắm giữ 70 – 80% sản lượng nguyên liệu. Do vậy, doanh nghiệp vẫn nắm vai trò kiểm soát nguồn nguyên liệu xuất khẩu trong năm nay và năm tới, theo hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP).
Ông Nguyễn Việt Thắng, chủ tịch hội Nghề cá Việt Nam, nói: cốt lõi nằm ở khâu giữ vững chất lượng, chỉ khi nào sản phẩm cá tra có một hệ thống tiêu chuẩn rõ ràng, chất lượng đồng bộ thì mới nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm này được. Cũng theo ông Thắng, lâu nay “chúng ta quan tâm nhiều đến thị trường xuất khẩu, trong khi thị trường hơn 90 triệu dân, dư địa còn rất lớn nhưng đã bị lãng quên”.
Trong khi tìm đường về thị trường trong nước, theo ông Nguyễn Chí Thảo, có sự khác biệt trong văn hoá ẩm thực giữa trong nước và ngoài nước. Người tiêu dùng trong nước chỉ thích cá tươi. Trong khi sản lượng cá tra của chúng ta quá lớn, để bán một ao cá có khi mất cả tháng… Còn nếu đầu tư sản phẩm giá trị gia tăng, sản phẩm chế biến từ cá tra thì doanh nghiệp phải đầu tư máy móc, thiết bị, tìm hiểu nhu cầu, xu hướng tiêu dùng của từng vùng, miền nhưng lại khó tiếp cận vốn ngân hàng. Doanh nghiệp muốn mua bảo hiểm cũng không có đơn vị nào đứng ra hợp tác, vì nhiều rủi ro.
“Thần tài” vẫn dè dặt khi nói chuyện giải cứu cá tra, dù các dự  báo khả năng ngành hàng này sẽ tạo kim ngạch xuất khẩu ở mức 1,7 tỉ USD trong năm nay. Một doanh nghiệp có vùng nuôi nói: thực ra ngân hàng cũng cho vay nuôi cá, chế biến như lâu nay. Do đó diện tích nuôi giữ ở mức 5.000 – 5.500ha, sản lượng cá tra dự báo trong năm 2017 sẽ trên 1,15 triệu tấn. Nhưng nếu bạn sáng tạo làm ra sản phẩm mới mà chưa cho họ thấy mối nguy nợ xấu biến mất thì dễ gì họ cho vay.
Không chỉ ngành hàng cá tra, mưa bất thường, ảnh hưởng các đợt không khí lạnh vừa qua, biên độ nhiệt giữa ngày và đêm chênh lệch lớn khiến tôm chết và có dấu hiệu tăng lên.
Chi cục Thuỷ sản Sóc Trăng cho biết, từ đầu năm đến giữa tháng 2.2017, toàn tỉnh đã thả nuôi trên diện tích 1.100ha (446,3 triệu con giống) và chỉ trong tháng 1, riêng thị xã Vĩnh Châu có 106 hộ dân bị thiệt hại. Ở vùng ven biển tỉnh Trà Vinh,  8.000 hộ dân thả nuôi gần 665 triệu con tôm sú giống trên diện tích gần 10.400ha và trên 2.800 hộ thả nuôi hơn 635 triệu con giống thẻ chân trắng trên diện tích 1.160ha, hơn 790ha trong số này bị thiệt hại. Ngành nông nghiệp tỉnh Trà Vinh buộc phải cảnh báo và khuyến cáo chậm thả tôm giống cho đến hết tháng 2.
Trước đó, dịch bệnh tôm từ tháng 12/2016 gây thiệt hại trên tôm nuôi tại các tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, trong đó, dịch bệnh đốm trắng xảy ra ở các tỉnh Trà Vinh, Bạc Liêu và Cà Mau.
Theo chi cục Thú y Sóc Trăng, trong tuần cuối tháng 1/2017, kết quả quan trắc và cảnh báo môi trường dịch bệnh vùng nuôi thuỷ sản vùng nuôi tôm nước lợ tại 16 điểm nguồn nước cấp thuộc các huyện Cù Lao Dung, Trần Đề, Mỹ Xuyên và thị xã Vĩnh Châu, có nguy cơ dịch bệnh đốm trắng rất cao, có 15/16 mẫu tôm tự nhiên cho kết quả dương tính với bệnh đốm trắng. Biên độ nhiệt ngày và đêm chênh lệch lớn là điều kiện thuận lợi cho bệnh đốm trắng bùng phát.
Đối với các ao tại các vùng nuôi gần các kênh cấp có kết quả xét nghiệm dương tính, không nên tiếp tục lấy nước trực tiếp vào nuôi. Nguồn nước cấp vào nuôi phải qua hệ thống ao lắng và xử lý triệt để giáp xác trước khi cấp vào ao nuôi; thường xuyên kiểm tra chăm sóc quản lý điều kiện môi trường ao nuôi, duy trì mật độ tảo, quản lý thức ăn, tăng cường bổ sung khoáng chất, bổ sung vitamin C.
Nguồn nước quyết định thành bại của các ao nuôi, tuy nhiên do cùng một hệ thống cấp và thoát nước từ kênh thuỷ lợi (trồng lúa) nên tách khỏi nguy cơ ô nhiễm hoặc nhiễm chéo là hết sức khó khăn, trong khi đó, không phải người nuôi nào cũng dành đất để làm bể lắng!
Khó khăn nội tại vẫn còn đó nhưng làm thì cứ làm, theo dự kiến, từ ngày 25 – 27/10, tổng cục Thuỷ sản, hội Nghề cá Việt Nam phối hợp với công ty UBM sẽ tổ chức triển lãm quốc tế chuyên ngành thuỷ sản hàng đầu Việt Nam năm 2017, tại TP Cần Thơ. “Triển lãm quốc tế chuyên ngành thuỷ sản Việt Nam 2017 sẽ mang đến một chuỗi giá trị toàn diện từ thức ăn, dinh dưỡng, sức khoẻ, con giống đến các thiết bị sản xuất – chế biến…”, ông M. Gandhi, giám đốc điều hành UBM ASIA, nói.
Ông Vũ Duyên Hải, phó vụ trưởng vụ Khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế, tổng cục Thuỷ sản, cho biết, triển lãm nhằm thúc đẩy ngành thuỷ sản phát triển theo hướng bền vững, hiệu quả và nâng cao giá trị gia tăng; các giải pháp công nghệ tiến bộ sẽ giúp cải thiện chất lượng, hiệu quả kinh tế ngành thuỷ sản. Đồng thời chia sẻ thông tin với bạn bè quốc tế, xúc tiến  mở rộng thị trường cho thuỷ sản Việt Nam.
Có thể xem đây là cách giải cứu con tôm, con cá theo kiểu đau nam, chữa bắc?