Giảm thiểu tác động từ biến đổi khí hậu đến hoạt động nuôi trồng thủy sản

Biến đổi khí hậu là một mối đe dọa lớn đối với sản xuất lương thực toàn cầu - bao gồm thủy sản và nuôi trồng thuỷ sản. Nó trực tiếp tác động, làm thay đổi các yếu tố môi trường sinh thái của động vật thủy sản ngoài tự nhiên và trong ao nuôi, do đó ảnh hưởng đến các hoạt động khai thác, đánh bắt, nuôi trồng thủy sản.

Nuôi trồng thủy sản
Việc xem xét những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu trước khi xây dựng hệ thống ao nuôi là rất quan trọng

Thực hiện tốt công tác quản lý 

Cải thiện các biện pháp quản lý là động thái đầu tiên hướng tới thích ứng với biến đổi khí hậu. Đặc biệt, nâng cao độ an toàn sinh học, xem xét giảm mật độ thả giống và có sự đảm bảo về địa điểm nuôi. 

Việc thực hiện các biện pháp quản lý tốt nhất trên mọi khía cạnh sản xuất sẽ cải thiện khả năng phục hồi tổng thể của trại nuôi. Khi khí hậu thay đổi sẽ kéo theo sự gia tăng về nguy cơ nhiễm bệnh vì hệ thống miễn dịch của động vật bị tổn hại khi chúng bị stress do sự thay đổi đột ngột của môi trường (ví dụ, mưa lớn làm độ mặn của nước trong ao giảm đột ngột, vượt quá ngưỡng chịu đựng của tôm khiến tôm bị sốc và gây chết hàng loạt).  

Đảm bảo sức khỏe vật nuôi thông qua việc thực hiện công tác quản lý kể trên sẽ giảm thiểu rủi ro về dịch bệnh, nâng cao khả năng chống chịu cho vật nuôi. Bên cạnh đó, góp phần đảm bảo vệ sinh, chất lượng nước và giúp tăng hiệu quả sử dụng thức ăn. 

Nuôi tích hợp đa dạng loài 

Người xưa có câu “Đừng bỏ hết trứng vào một giỏ”, cho thấy việc nuôi tích hợp nhiều loại trong ao là một chiến lược thường được sử dụng để phân tán rủi ro và giảm thiểu tổn thất. 

Khi lựa chọn các loài có thể mang lại lợi ích cho nhau, việc đa dạng hóa ao nuôi cũng giúp giảm lãng phí và tăng năng suất bằng việc sử dụng sản phẩm phụ của một loài này để làm đầu vào (chẳng hạn như thức ăn) cho các loài khác. Điều này cũng giúp đa dạng hóa nguồn thu nhập cho người nuôi, ổn định sản xuất và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên. 

Ví dụ, với mô hình nuôi kết hợp giữ nông sản và thủy sản, nước ao hồ có thể dùng để cho tưới cây trồng, còn chất thải cây trồng có thể dùng làm thức ăn cho cá. Ngược lại, chất dinh dưỡng trong nước ao nuôi từ chất bài tiết của cá đóng vai trò như một loại phân bón tự nhiên cho cây trồng. Thảm thực vật trên đê ao hỗ trợ cây thêm vững chắc và giúp giảm xói mòn. 

Việc lựa chọn các chủng và giống cho cả vật nuôi và cây trồng sao cho phù hợp với từng điều kiện nuôi là điều quan trọng vì trong hầu hết các trường hợp, chúng thích nghi tốt nhất với khí hậu và các mầm bệnh của từng địa phương. 

Thả giốngChọn lựa nguồn giống khỏe mạnh là bước đầu cho sự thành công

Phân tích, dự đoán rủi ro 

Trong quá trình lựa chọn địa điểm và lên kế hoạch nuôi, cần thực hiện phân tích các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt. Dựa vào đó, người nuôi có thể có các biện pháp phòng chống thiên tai phù hợp. 

Nếu nhận thấy rủi ro rất cao và không có biện pháp giảm thiểu nào thì nên cân nhắc việc di dời ao nuôi đến khu vực an toàn hơn. Tuy nhiên, với các vụ nuôi chu kỳ ngắn vẫn có thể thực hiện ở những khu vực được dự báo là có hạn hán hoặc lũ lụt thường xuyên và kéo dài.  

Chẳng hạn, có thể nuôi một loài cá sinh trưởng nhanh và thu hoạch trước khi mùa mưa hoặc mùa khô bắt đầu. Thả cá giống lớn hơn cũng rút ngắn thời gian nuôi và cũng giảm rủi ro trong sản xuất. Hoặc, nuôi các loài có khả năng “thở trên cạn” như cá da trơn, cá tra, cá lóc, cá rô đồng,…có thể là một lựa chọn khả thi khi chất lượng nước bị hạn chế. Trong trường hợp khẩn cấp, những loài như vậy cũng sẽ thuận tiện cho việc vận chuyển, di dời đến nơi khác. 

Hệ thống cảnh báo sớm 

Biết được dự báo thay đổi thời tiết, tùy tình huống mà người nuôi thực hiện thu hoạch vụ nuôi sớm, tăng cường trang thiết bị, tỷ lệ thay nước hay cung cấp sục khí. Ảnh: nongnghiep.vn 

Thông tin kịp thời từ các nguồn tin tức, dự báo thời tiết có thể giúp người nuôi thủy sản ứng phó và chuẩn bị cho những thay đổi thất thường của khí hậu nhanh hơn. Dự báo thời tiết trực tuyến hàng ngày cung cấp thông tin về các sự kiện thời tiết cực đoan sắp tới, như gió, bão hay thủy triều dâng cao. Khi những thay đổi về độ mặn, nguồn nước và các thông số quan trọng khác được dự đoán trước, người dân có thể có các biện pháp phù hợp để trang bị cho ao nuôi của mình nhằm giảm thiểu tổn thất và thiệt hại. 

Công nghệ được sử dụng trong các hệ thống cảnh báo sớm bao gồm trí tuệ nhân tạo, do thám và hình ảnh vệ tinh cũng như Internet of Things. Các công ty như Scoot Science và Blue Lion Labs sử dụng các công cụ để dự đoán diễn biến của các hiện tượng cực đoan trên đại dương và hiện tượng tảo nở hoa (HAB). 

Đối với mô hình nuôi biển, để hạn chế thấp nhất thiệt hại trong mùa mưa bão, người nuôi cá lồng cần kiểm tra, gia cố lại hệ thống dây neo, phao và chủ động di chuyển lồng nuôi về địa điểm an toàn, có điều kiện môi trường thuận lợi.  

Những trường hợp lồng bè không thể di chuyển được cần có giải pháp làm giảm tốc độ của dòng chảy. Che chắn lồng bè bằng lưới có kích thước mặt lưới phù hợp để tránh thủy sản nuôi thoát ra ngoài, chú ý bảo đảm các hệ thống dây điện, máy sục khí tạo oxy cho cá khỏi ngạt khí. 

Thức ăn NTTSThức ăn đầy đủ dinh dưỡng sẽ là yếu tố thứ hai trong nuôi trồng thủy sản

Cải thiện cơ sở hạ tầng 

Đối với các mô hình nuôi trên đất liền, việc nâng cấp đê cao và chắc chắn hơn có thể tránh khỏi tình trạng bị lũ lụt, hơn thế còn tạo thêm độ sâu cho ao nuôi phòng khi hạn hán và thời tiết oi bức, giúp ổn định nhiệt độ và tăng lượng oxy hòa tan dự trữ.  

Đê phải được làm kiên cố nhất có thể để chống chọi với lũ lụt và bão, thông qua việc áp dụng các tỷ lệ chính xác về chiều cao, chiều rộng và độ dốc của đê. Lưới có thể được giăng trên đê xung quanh ao nuôi để ngăn thất thoát cá khi xảy ra lũ hoặc mưa lớn. 

Đối với những vùng thường có mưa lớn hoặc lũ lụt, trên hết phải đảm bảo nước có thể chảy ra khỏi ao nuôi. Chú trọng việc thiết kế đường ống, cống lấy nước và thoát nước cũng như kênh thoát nước đều quan trọng. Kênh phải đủ rộng và sâu, có thể chứa thêm nước trong trường hợp mưa lớn hoặc lũ lụt.  

Trường hợp khu vực này trải qua thời kỳ khô hạn, kênh dẫn nước có thể hữu ích trong việc cung cấp nguồn nước từ biển hoặc sông cho ao nuôi (các hồ chứa nước hay ao dự phòng cũng có thể được xây dựng để làm đệm cho các đợt khô hạn). 

Đối với hoạt động nuôi biển, cấu trúc lồng, neo và lưới phải chất lượng, đảm bảo đủ chắc chắn để chịu được gió bão mạnh. Các trại nuôi cũng cần trang bị công cụ để bắt lại cá (phòng trường hợp cá bơi đi mất), do phần lớn lồng nuôi được các hộ dân làm bằng vật liệu sẵn có tại địa phương, như: tre, nứa, luồng... nên nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa bão là rất cao. 

Đăng ngày 23/04/2024
Nhất Linh @nhat-linh
Môi trường

Việt Nam hướng đến ngăn ngừa rác thải ngư cụ

Chính phủ Đức đã tài trợ cho trường Đại học Ostfalia (Đức) phối hợp với các trường đại học và viện nghiên cứu của Việt Nam thực hiện Dự án REVFIN, đây là dự án nghiên cứu và phát triển mới nhằm ngăn chặn rác thải ngư cụ ở các vùng ven bờ biển Việt Nam.

Môi trường biển
• 10:34 09/12/2024

Ngành thủy sản Việt Nam trước những quy định mới của EU năm 2025

Liên minh châu Âu (EU) luôn là thị trường lớn và quan trọng với những sản phẩm thủy sản chủ lực như tôm, cá tra và cá ngừ từ Việt Nam. Tuy nhiên, từ năm 2025, EU sẽ áp dụng những quy định mới về bảo vệ môi trường đối với ngành thủy sản, yêu cầu các nhà xuất khẩu phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe hơn về chất lượng và sự bền vững. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để nâng cao chất lượng sản phẩm, khẳng định thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Môi trường ao nuôi
• 11:26 02/12/2024

Sử dụng men vi sinh trong nuôi trồng thủy sản

Men vi sinh (probiotic) là các vi sinh vật có lợi, khi được bổ sung vào môi trường nuôi trồng thủy sản, giúp cải thiện chất lượng nước, nâng cao sức khỏe của động vật thủy sản và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

Ao nuôi tôm
• 10:55 20/11/2024

Tổng hợp các phương pháp kiểm soát nguồn gốc chất thải

Kiểm soát nguồn gốc chất thải thủy sản đặc biệt là nuôi tôm là một khâu quan trọng trong quản lý chất thải, nhằm xác định nguồn phát sinh, loại chất thải, lượng chất thải và các thông tin liên quan khác. Các phương pháp này giúp chúng ta có những biện pháp xử lý và giảm thiểu chất thải hiệu quả hơn.

Nguồn gốc chất thải
• 09:42 14/11/2024

Các mục tiêu kháng vi-rút tiềm năng trong quá trình nhiễm vi-rút hoại tử cơ ở tôm thẻ chân trắng

Trong những năm gần đây, giải trình tự phiên mã đã được áp dụng rộng rãi để nghiên cứu tương tác giữa virus và vật chủ. Bằng cách so sánh các hồ sơ biểu hiện gen vật chủ ở các giai đoạn nhiễm khác nhau, các nhà nghiên cứu có thể xác định các yếu tố chính và những thay đổi trong đường dẫn truyền tín hiệu do nhiễm virus gây ra, giúp nhận định được các chiến lược xâm nhập của virus và cơ chế kháng vi-rút của vật chủ.

Tôm thẻ chân trắng
• 12:31 18/12/2024

Ứng dụng các loại vi sinh trong nuôi tôm

Việc sử dụng hóa chất và kháng sinh có thể mang lại hiệu quả tức thời nhưng tiềm ẩn nhiều tác hại như tích tụ dư lượng, ô nhiễm môi trường và nguy cơ kháng kháng sinh.

Tạt vi sinh
• 12:31 18/12/2024

Một số loài cá có tiếng kêu "lạ" có thể bạn chưa biết

Trong thế giới tự nhiên phong phú và huyền bí, động vật biết phát ra tiếng kêu thường gây bất ngờ cho con người. Tuy nhiên, điều ít ai biết là ngay cả những loài cá – vốn bị coi là "lặng thinh" dưới nước – cũng có khả năng phát ra tiếng kêu đồng thanh điệu rất độc đáo.

Cá
• 12:31 18/12/2024

Tìm kiếm các giải pháp để nâng cao chất lượng thịt tôm

Chất lượng thịt tôm đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo giá trị kinh tế và uy tín của ngành nuôi trồng thuỷ sản. Hiện nay, ngành nuôi tôm đang đối diện với nhiều thách thức trong việc đảm bảo thịt tôm đạt chuẩn cao, từ môi trường nuôi đến công nghệ nuôi trồng và chế độ dinh dưỡng. Hãy cùng tìm hiểu các giải pháp hiệu quả nhất để nâng cao chất lượng thịt tôm.

Tôm thẻ chân trắng
• 12:31 18/12/2024

Thị trường tiêu thụ tôm trước những ngày cận kề tết dương lịch

Cứ mỗi dịp cuối năm, nhu cầu tiêu thụ tôm trên thị trường nội địa và quốc tế đều tăng đột biến. Trong đó, nổi bật nhất là sản phẩm tôm - một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, thường được lựa chọn cho các bữa tiệc gia đình và những sự kiện quan trọng. Theo thông lệ, trong những ngày cận Tết Dương Lịch, tỷ lệ người dùng tôm gia tăng đến 25 - 30% so với các tháng bình thường.

Tôm thẻ
• 12:31 18/12/2024
Some text some message..