Nguyên lý tuần hoàn tài nguyên hoàn chỉnh
Bản chất của mô hình VACB nằm ở việc biến chất thải thành tài nguyên thông qua một mắt xích trung tâm là hầm biogas. Toàn bộ chất thải từ khu vực "Chuồng" (chăn nuôi) sẽ được thu gom và đưa vào hầm biogas để xử lý thông qua quá trình phân hủy yếm khí.
Quá trình này tạo ra hai dòng sản phẩm đầu ra cực kỳ giá trị. Thứ nhất là khí biogas, một nguồn năng lượng sạch có thể được sử dụng để đun nấu, thắp sáng hoặc chạy máy phát điện, giúp trang trại tự chủ một phần năng lượng.
Thứ hai là các sản phẩm phụ sau quá trình lên men, bao gồm bã thải và nước thải. Nguồn bã thải này là một loại phân bón hữu cơ chất lượng cao, an toàn, được dùng để bón cho "Vườn" (trồng trọt), trong khi nước thải giàu dinh dưỡng có thể được dùng để gây màu cho "Ao" (nuôi trồng thủy sản).
Mô hình nông nghiệp bền vững vườn – ao – chuồng -biogas – trùn quế ( V-A-C-B-T)
Lợi ích kép về kinh tế và môi trường
Việc áp dụng mô hình VACB mang lại những lợi ích kép rõ rệt. Về mặt kinh tế, lợi ích trực tiếp là việc giảm thiểu đáng kể chi phí đầu vào, từ chi phí năng lượng, chi phí phân bón hóa học cho đến một phần chi phí thức ăn chăn nuôi.
Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa sản phẩm (thịt, cá, rau củ, năng lượng) trên cùng một diện tích giúp giảm thiểu rủi ro khi thị trường của một sản phẩm biến động. Mô hình này cũng tạo ra các sản phẩm nông nghiệp sạch, an toàn, có thể bán được với giá cao hơn.
Về mặt môi trường, đây là một giải pháp sản xuất bền vững. Bằng cách xử lý triệt để chất thải tại nguồn thông qua hầm biogas, mô hình VACB giúp giảm thiểu tối đa lượng ô nhiễm thải ra đất, nguồn nước và không khí, đặc biệt là giảm phát thải khí nhà kính.
Mô hình VAC là mô hình kinh tế sinh thái nông nghiệp bền vững rất phổ biến ở nhiều cộng đồng nông thôn Việt Nam. Ảnh: Quatar
Những thách thức thực tế cần vượt qua
Tuy nhiên, để vận hành một mô hình VACB hiệu quả không phải là điều đơn giản. Rào cản đầu tiên là chi phí đầu tư ban đầu. Việc xây dựng một hệ thống bài bản, có quy hoạch, đặc biệt là công trình hầm biogas, đòi hỏi một khoản vốn không nhỏ.
Thách thức thứ hai đến từ yêu cầu về kiến thức kỹ thuật tổng hợp. Người nông dân không chỉ cần giỏi ở một lĩnh vực, mà phải có hiểu biết về cả vận hành hầm biogas, kỹ thuật trồng trọt hữu cơ và quản lý ao nuôi để có thể cân bằng hệ sinh thái.
Cuối cùng là bài toán về thị trường. Việc tạo ra nhiều loại sản phẩm đòi hỏi người nông dân phải có kế hoạch và kết nối đầu ra một cách đồng bộ, tránh tình trạng "được mùa, mất giá" ở một trong các mắt xích.
Các mô hình xử lý chất thải chăn nuôi Biogas. Ảnh: Vietstock
Mô hình VACB không chỉ là một phương pháp sản xuất. Nó là một triết lý, một tư duy về kinh tế tuần hoàn, là câu trả lời cho nhiều thách thức mà nông nghiệp hiện đại đang phải đối mặt.
Dù có những khó khăn ban đầu, nhưng những lợi ích lâu dài về kinh tế và môi trường mà nó mang lại là không thể phủ nhận. Việc đầu tư vào các mô hình tích hợp chính là con đường tất yếu để xây dựng một nền nông nghiệp Việt Nam thực sự hiệu quả, tự chủ và bền vững.