Sự dịch chuyển vùng nuôi thủy sản: Miền bắc nổi lên như một cực tăng trưởng mới

Bối cảnh dịch chuyển: Áp lực lên các vùng nuôi truyền thống

Sự phát triển thâm canh hóa trong nhiều thập kỷ đã khiến các vùng nuôi trọng điểm ở phía Nam đối mặt với nhiều thách thức cố hữu. Môi trường nước và đất ở nhiều khu vực đang có dấu hiệu suy thoái, nồng độ mầm bệnh trong môi trường luôn ở mức cao, gây áp lực rất lớn lên mỗi vụ nuôi.

Bên cạnh đó, tác động của biến đổi khí hậu như hạn hán, xâm nhập mặn cũng đang đe dọa sự ổn định của các mô hình sản xuất. Những áp lực này buộc ngành thủy sản phải tìm kiếm những vùng đất mới để đa dạng hóa rủi ro và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Xâm nhập mặn đang ảnh hưởng đến các hộ nuôi khu vực miền Tây. Ảnh: Tép Bạc

Phân tích tiềm năng của miền bắc

Sức hấp dẫn của các tỉnh phía Bắc đến từ những lợi thế cạnh tranh rất khác biệt. Lợi thế lớn nhất và rõ ràng nhất là vị trí địa lý gần với thị trường Trung Quốc, giúp giảm đáng kể chi phí và thời gian vận chuyển. Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng, đặc biệt là với các mặt hàng thủy sản tươi sống.

Bên cạnh đó, điều kiện khí hậu có mùa đông lạnh lại mở ra cơ hội phát triển các đối tượng nuôi có giá trị kinh tế cao. Các loài cá nước lạnh như cá tầm, cá hồi đã được nuôi thành công tại các địa phương như Lào Cai, Sơn La, mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội. Cùng với đó, các mô hình nuôi tôm hùm và cá biển trên lồng bè tại Quảng Ninh cũng đang cho thấy những kết quả rất khả quan.

Một số vùng nuôi mới ở phía Bắc vẫn còn giữ được chất lượng nguồn nước tương đối sạch. Việc phát triển tại các khu vực này sẽ giúp giảm bớt áp lực dịch bệnh so với các vùng nuôi đã bị ô nhiễm lâu năm.

Mô hình nuôi cá diêu hồng trong lồng ở Thái Nguyên. Ảnh: Thủy sản Việt Nam

Những thách thức không thể xem nhẹ

Tuy nhiên, việc dịch chuyển vùng nuôi lên phía Bắc không phải là một con đường dễ dàng. Thách thức lớn nhất chính là khí hậu có mùa đông lạnh. Đây là một rào cản sinh học lớn đối với các đối tượng nuôi chủ lực ưa ấm như tôm thẻ chân trắng hay cá tra, đòi hỏi phải có các mô hình nuôi trong nhà hoặc nhà bạt có kiểm soát nhiệt độ.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng phục vụ cho ngành thủy sản ở phía Bắc vẫn chưa phát triển đồng bộ như ở phía Nam. Sự thiếu vắng các nhà máy chế biến quy mô lớn, các nhà máy sản xuất thức ăn và một chuỗi cung ứng logistics hoàn chỉnh là một điểm nghẽn lớn cần được đầu tư.

Hướng tới sự phát triển cân bằng và đa dạng hóa

Xu hướng dịch chuyển vùng nuôi thủy sản lên phía Bắc không có nghĩa là để thay thế vai trò của Đồng bằng sông Cửu Long. Thay vào đó, nó nên được nhìn nhận như một chiến lược đa dạng hóa và chuyên môn hóa cho toàn ngành.

Miền Nam tiếp tục là thủ phủ của các ngành hàng chủ lực như tôm và cá tra. Trong khi đó, miền Bắc có thể tập trung phát triển các thị trường ngách, các đối tượng nuôi có giá trị cao phù hợp với điều kiện khí hậu và lợi thế thị trường riêng.

Sự phát triển cân bằng và hài hòa giữa các vùng sẽ là chìa khóa. Nó không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tạo ra một ngành thủy sản Việt Nam đa dạng, kiên cường và có sức cạnh tranh cao hơn trên trường quốc tế.