Về miệt cửa sông ngọt lòng với cá chạch một nắng

Từ xưa, trong dân gian người ta tin rằng cá chạch(1) một nắng đã ngon miệng lại còn bổ dưỡng, giúp tăng cường khả năng "sung mãn" cho các quý ông. Vì thế, mà ai cũng ưa món nhậu “bắt mồi” này.

cá chạch phơi nắng
Cá chạch phơi một nắng (ảnh tác giả)

Loài cá chạch hay tụ quần trong những vùng nước tĩnh, sống dưới lớp đất phù sa dày hai, ba tấc. Mùa nước nổi ở miền Tây, cá chạch sống trên đồng nước mênh mông; nước giựt cạn thì rút xuống các lung, bàu, ao, vũng hoặc theo kinh rạch ra sông ngòi khắp vùng Tây Nam bộ. 

Người bình dân chia cá chạch ra làm hai loại để gọi tên cho chúng: cá chạch cơm hay còn gọi là cá chạch đất, cá chạch bùn; cá chạch đuôi chình và cá chạch lấu.

Mùa cá chạch khoảng tháng 10 – 11 âm lịch. Mùa này cá chạch đều mang trứng, thịt dai nên ăn rất ngọt, ngon. Không chỉ giàu chất dinh dưỡng, thịt cá chạch còn là kho thuốc quý. Theo dân gian, thịt cá có tác dụng bồi bổ cơ thể, chống lão hóa, cường lực cho các đấng mày râu, thanh nhiệt, cần thiết cho người già.

Người ta bắt cá chạch bằng cách cào, thụt hay đặt nò, vó,… Lựa cá còn tươi, cỡ vừa ăn, làm sạch nhớt. Rồi đem với ít muối, bột ngọt, tiêu đâm hoặc ớt bằm, trộn đều chờ cá thấm. Sau đó, xếp cá chạch ra quanh niềng rổ hoặc xỏ dây đem phơi nắng.

cá chạch chiên
Cá chạch một nắng chiên giòn (ảnh tác giả).

Đến chiều, đem chạch đã phơi vào, bắc chảo mỡ heo hoặc dầu dừa (ngày xưa người dân quê không biết dầu ăn) lên cho sôi để chiên cá. Cá chín sẽ nổi lên rồi chuyển sang màu vàng ươm. Vớt cá ra để cho ráo dầu, mỡ. Cá chiên giòn ăn tương tự cá nướng, có điều độ béo của nó đậm đà hơn nhiều, bởi được sự cộng hưởng từ chất làm ra món ăn này. Và quan trọng nhất là chén nước mắm me. Me nướng chín, dầm lấy cơm, bỏ hột, thêm chút đường, bột ngọt, ớt cho vừa ăn. Nước mắm ngon pha vào, phải xền xệt mới ngon.

Người ta tin rằng cá chạch một nắng đã ngon miệng lại còn có khả năng tăng cường khả năng hoạt động cho các quý ông. Vì thế, mà ai cũng ưa món nhậu “bắt mồi” này.

Ăn món cá chạch một nắng chiên vàng mà nghe đâu đó lời của người dân quê phảng phất câu ca dao tự thuở nào:

"Nhìn lên trời, thấy sao nguyệt bạch,

Ngó xuống lạch, thấy cá chạch đỏ đuôi,

Nước chảy xuôi con cá buôi lội ngược,

Em cùng anh gá nghĩa, chung tình biết có được không".

(1) có người gọi là cá trạch. Nhưng trong khẩu ngữ miền Tây Nam bộ ít người phân biệt ch và tr.

Báo Dân Việt, 15/05/2015
Đăng ngày 16/05/2015
Minh Khuyên
Ẩm thực

Nhận biết cá stress bằng chỉ số từ vảy

Trong nhiều năm, các nhà nghiên cứu đã tìm kiếm một cách dễ dàng để xác định thời điểm cá bị căng thẳng. Giờ đây, lần đầu tiên các nhà khoa học tại Đại học Guelph của Canada đã chỉ ra rằng hormone gây căng thẳng là cortisol tích tụ trong vảy cá từ từ và tồn tại trong nhiều tuần.

cá bị căng thẳng
• 18:20 02/11/2021

21 loại cây thủy sinh đẹp cho bể cá tại nhà- Phần 1

Một bể cá cảnh nước ngọt sẽ đẹp và độc đáo hơn rất nhiều khi có những cây thủy sinh sống động. Bài viết này lược dịch từ trang newson6 nhằm gợi ý cho người nuôi cá cảnh 21 loài cây thủy sinh phổ biến và hoàn hảo cho bể cá gia đình.

• 10:31 30/10/2021

Ảnh hưởng của kích thước bể đến hành vi của cá ngựa vằn

Một nghiên cứu mới đây của Abudusaimaiti Maierdiyal và cộng sự 2020 đã cho thấy ảnh hưởng của kích thước bể đến hành vi của cá ngựa vằn (loài cá rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học.)

• 14:09 26/10/2021

5 bước để vệ sinh bể cá cảnh đúng cách

Những người nuôi cá cảnh sẽ biết rằng việc vệ sinh không đúng cách không chỉ xáo trộn hệ vi khuẩn có lợi trong bể cá mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe cá. Để hạn chế điều đó bài viết hướng dẫn vệ sinh bể nuôi cá cảnh đúng cách chỉ với những dụng cụ cơ bản.

Cá phượng hoàng
• 17:27 17/09/2021

Đặc sản cua gạch Cà Mau ngâm nước mắm giá gần 1 triệu đồng/kg

Bằng một quy trình ngâm ủ công phu kéo dài ba tháng, người dân Cà Mau đã biến những con cua gạch thành một món đặc sản cao cấp, độc đáo. Với giá bán gần 1 triệu đồng/kg, cua gạch ngâm nước mắm không chỉ lạ miệng mà còn khẳng định giá trị của sản vật trứ danh đất Mũi.

Cua gạch
• 11:16 23/12/2025

Cá lau kiếng có thực sự ăn được?

Với vẻ ngoài xù xì và tập tính ăn tạp, cá lau kiếng thường bị xem là loài cá "bẩn" và không thể ăn được. Tuy nhiên, sự thật lại phức tạp hơn nhiều. Về bản chất, thịt cá lau kiếng không hề độc, nhưng lý do nó không trở thành món ăn phổ biến lại nằm ở những nguy cơ tiềm ẩn khác.

Cá lau kiếng
• 13:07 11/12/2025

Cứ 4 cua hoàng đế xuất sang châu Á, người Việt tiêu thụ 1 con

Một thống kê ấn tượng từ Hội đồng Hải sản Na Uy (NSC) cho thấy, Việt Nam đã vươn lên trở thành thị trường tiêu thụ cua hoàng đế đỏ tươi sống lớn thứ hai tại châu Á. Nhu cầu ngày càng cao đối với hải sản cao cấp đang biến Việt Nam thành một "mỏ vàng" đầy tiềm năng.

Cua hoàng đế
• 09:00 11/12/2025

Hến phơi muối ớt: Đặc sản dân dã của “xứ sở thần tiên” An Giang

Hến phơi muối ớt là món ăn dân dã được nhiều hộ dân vùng sông nước sử dụng như một thực phẩm ăn vặt hoặc món phụ trong bữa cơm thường ngày. Món ăn này gắn liền với đời sống cư dân miền Tây, đặc biệt phổ biến tại khu vực bảy núi An Giang.

Hến
• 09:00 28/11/2025

"Hóa chất vĩnh cửu" PFAS có trong thủy sản nhập khẩu

Một nghiên cứu mới vừa tiết lộ một rủi ro tiềm ẩn đáng báo động. Mạng lưới thương mại thủy sản toàn cầu đang vô tình hoạt động như một hệ thống phân phối khổng lồ, mang các "hóa chất vĩnh cửu" (PFAS) từ những vùng biển ô nhiễm đến bàn ăn của người tiêu dùng khắp thế giới.

Cá
• 02:27 26/12/2025

Xây dựng tiêu chuẩn phúc lợi đầu tiên cho cá basa Việt Nam

Trong bối cảnh Việt Nam cung cấp tới 90% lượng cá tra nhập khẩu toàn cầu, một quan hệ đối tác mới giữa các chuyên gia quốc tế và trong nước đã được khởi động. Mục tiêu là phát triển và công bố quy trình đánh giá phúc lợi đầu tiên cho cá basa, một bước đi nhằm nâng cao tính bền vững cho ngành hàng tỷ đô này.

Chế biến cá
• 02:27 26/12/2025

Tại sao tôm luộc lên thịt bị bở, không dai dù nhìn vẫn tươi?

Trong ẩm thực Việt, tôm luộc luôn được xem là món “thử lửa” độ tươi của nguyên liệu. Tuy nhiên, không ít trường hợp tôm sau khi luộc lại bị bở, nhão và nhạt vị, khiến nhiều người lầm tưởng nguyên nhân nằm ở cách nấu.

Tôm luộc
• 02:27 26/12/2025

Gia Lai hỗ trợ chuyển đổi nghề và giải bản tàu cá không đủ điều kiện khai thác

HĐND tỉnh Gia Lai vừa thông qua chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề và giải bản tàu cá không đủ điều kiện khai thác, nhằm tháo gỡ khó khăn cho ngư dân, bảo đảm an sinh xã hội và góp phần chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU).

Tàu cá
• 02:27 26/12/2025

Khi ao nuôi "già" đi: Làm sao để phục hồi "trái tim" của hệ sinh thái đáy?

Trong nuôi tôm thâm canh, người nuôi thường chú trọng con giống, thức ăn mà bỏ quên đất đáy ao, hệ sinh thái quyết định sự bền vững. Vậy, làm sao nhận biết ao đã lão hóa và cách hồi sinh nền đáy kiệt quệ sau nhiều vụ nuôi?

Ao nuôi tôm
• 02:27 26/12/2025
Some text some message..