Tình trạng nắng nóng và độ mặn tăng cao trong nước đe dọa trực tiếp đến môi trường sống, gây ra tỷ lệ tử vong lớn trong diện tích nuôi tôm. Vì vậy, cùng Tép Bạc tìm hiểu nguyên nhân và hiện trạng tôm càng chết hàng loạt do ngập mặt tấn công ao nuôi.
Ảnh hưởng của hiện trạng ngập mặn tấn công ao nuôi
Tôm càng chết hàng loạt vì nước mặn
Đến nay, 5 tỉnh Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Kiên Giang, Cà Mau đã công bố tình huống hạn mặn khẩn cấp. Hiện trạng tôm càng chết hàng loạt là kết quả của mức độ mặn của nước vượt quá mức cho phép, gây ra sự suy giảm về sức kháng của tôm càng nuôi, dẫn đến tình trạng chậm phát triển và tỷ lệ hao hụt cao.
Cùng với thời kỳ nắng nóng kéo dài từ đầu năm đến nay đã làm tăng độ mặn trong các khu vực nuôi tôm lên trên 30‰, thậm chí vượt qua 40‰ ở một số nơi. Do ảnh hưởng nặng nề này khiến bà con tại Bến Tre chịu cảnh hơn 1.400 ha ao nuôi tôm càng xanh thiệt hại 30% do nước có độ mặn cao, khiến nhiều nông dân thua lỗ.
Tại gia đình ông Nguyễn Văn Thường sinh sống tại xã Mỹ An, huyện Thạnh Phú. Do ngập mặn tấn công ao nuôi khiến hàng loạt những con tôm càng bốn tháng tuổi với vỏ ngả sang màu gạch chết nổi lềnh bềnh trên mặt nước dọc bờ ao. Ông Thường một tay bơi xuồng, tay còn lại thì liên tục vớt những con tôm đã chết cũng như những con lờ đờ đang trôi nổi. Sau nửa tiếng, số lượng tôm trong thau đã gần đạt 2 kg. Đối với những con còn sống ông cho người quen, còn tôm chết ông sẽ đào một hố nhỏ rồi chôn lấp để khỏi lây lan mầm bệnh cho các ao khác.
Tôm càng xanh bốn tháng tuổi chết do nước quá mặn, được gia đình ông Nguyễn Văn Thường vớt lên từ ao nuôi. Ảnh: vnexpress.net
Cạnh ao tôm càng của ông Thường, trong vài ngày qua, bà Lê Thị Sương cùng ba người con của bà đã phối hợp thay phiên nhau sử dụng vợt lưới để đi quanh bờ ao vớt những con tôm càng chết để đem chôn. Bấy lâu nay mức độ mặn của nước chỉ ở mức khoảng 17‰ trở lại, và tôm càng xanh vẫn có thể chịu đựng được. Nhưng trong năm nay, độ mặn đã vượt tới 40‰. Và theo bà Sương nhận định, nếu tình trạng tiếp tục tiến triển như hiện tại, chỉ cần vài ngày nữa, ao tôm càng của bà sẽ chết hết.
Toàn xã Mỹ An có khoảng 330 ha ao nuôi tôm càng quảng canh, đa số đều thiệt hại khoảng 80%. Theo người dân chia sẻ rằng từ năm 2016 đến nay, đây là thời kỳ hạn mặn kéo dài nhất từng trải qua. Trong những ngày này, nhiệt độ có thể lên đến 40 độ C, độ mặn trong vuông nuôi tôm dao động từ 20‰ đến 40‰, nước biển cạn rút và nhiễm phèn do mặn, dẫn đến tình trạng tôm càng nổi lên trên mặt nước và chết một cách đáng kể.
Khan hiếm nguồn nguyên liệu trong lĩnh vực xuất khẩu tôm càng
Nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu tôm tại tỉnh Kiên Giang đều lên tiếng về tình trạng nắng nóng gay gắt và xâm nhập mặn tăng cao kéo dài, gây ra tình trạng khan hiếm nguồn nguyên liệu đầu vào. Mặc dù đã tăng giá từ 5-10%, nhưng vẫn không đủ để đáp ứng nhu cầu. Sự ảnh hưởng này đồng thời còn khiến cho nguồn cung hàng cho các đối tác bị gián đoạn, buộc các doanh nghiệp phải gia hạn thời gian hoặc thậm chí phải bồi thường cho các hợp đồng đã ký kết.
Theo báo cáo từ Tổng cục Thống kê, trong 3 tháng đầu năm 2024, tổng sản lượng tôm càng bao gồm cả đánh bắt và nuôi trồng đã đạt 21.742 tấn. Tuy nhiên, sản lượng tôm càng từ việc nuôi trồng đã giảm do tác động của hạn hán, xâm nhập mặn gia tăng và dịch bệnh, dẫn đến sự thu hẹp đáng kể của diện tích nuôi tôm càng so với cùng kỳ năm trước.
Nguyên nhân và thách thức từ hạn ngập mặt 2024
Nguyên nhân
Nguyên nhân chính của tình trạng khô hạn và xâm nhập mặn gay gắt ở Đồng Bằng Sông Cửu Long là do tác động của biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino.
Người dân nuôi tôm phải đo độ ngập mặn trong tình trạng nắng nóng kéo dài. Ảnh: tuoitre.vn
Ngoài ra, do sự suy giảm nguồn nước từ các khu vực trên sông đã làm tăng cường tính nghiêm trọng của hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn. Trong vòng khoảng 15 năm gần đây, lượng phù sa trở về sông đã giảm khoảng 57%. Ngoài ra, dòng chảy của sông cũng thiếu hụt, đặc biệt là vào mùa khô. Chúng tôi dự báo rằng xu hướng này sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai.
Thách thức sắp tới
Theo các chuyên gia và đánh giá của cộng đồng dân cư ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, tình trạng ngập mặn trong năm nay đã vượt quá mức trung bình của nhiều năm trước, bao gồm cả năm 2023, nhưng vẫn chưa đạt được mức độ nghiêm trọng như trong các năm 2016 và 2020, khi mà hạn mặn đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng.
Theo dự báo, trong thời gian tới sẽ có hai đợt xâm nhập mặn tăng cao, dự kiến diễn ra từ ngày 22 - 28 tháng 4 và từ ngày 7 - 12 tháng 5. Dự báo cho thấy rằng trong hai đợt này, tình trạng xâm nhập mặn sẽ tiếp tục lan rộng sâu vào nội đồng. Cụ thể, dòng sông như Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây được dự báo sẽ chịu ảnh hưởng của xâm nhập mặn với khoảng cách vào sâu từ 80 đến 100km. Trong khi đó, hệ thống sông Tiền và sông Hậu sẽ chịu ảnh hưởng với khoảng cách vào sâu từ 45 đến 55km.
