Hồi sinh ao cá với cây thủy sinh: Bí quyết xanh cho năng suất cao

Vì sao cần tăng cường oxy trong ao nuôi cá?

Oxy hòa tan (DO – Dissolved Oxygen) là yếu tố sống còn trong ao nuôi thủy sản. Cá và các loài thủy sinh cần oxy để hô hấp. Thiếu oxy, cá yếu, dễ mắc bệnh, thậm chí chết hàng loạt – điều mà không người nuôi nào mong muốn.

Theo Tổng cục Thủy sản Việt Nam, mức oxy hòa tan lý tưởng cho ao nuôi cá là từ 5 – 8 mg/l. Khi DO xuống dưới 3 mg/l, cá bắt đầu nổi đầu, nếu giảm dưới 1.5 mg/l, nguy cơ chết hàng loạt rất cao. 

Thông thường, người nuôi sẽ dùng máy sục khí, quạt nước, hoặc tạo dòng để tăng oxy. Tuy nhiên, các phương pháp này tốn điện, chi phí bảo trì cao, không thân thiện với môi trường nếu sử dụng lâu dài.

Cây thủy sinh – máy lọc khí “tự nhiên” trong ao nuôi

Cây thủy sinh là những loài thực vật sống trong nước, có khả năng quang hợp và sản sinh oxy vào ban ngày. Khi ánh nắng chiếu vào, chúng hấp thụ CO₂, nhả ra O₂ – một cơ chế tương tự như cây xanh trên cạn.

Một số loại cây thủy sinh phổ biến trong ao nuôi cá như:

• Bèo lục bình (bèo Nhật): Có khả năng hấp thụ các chất thải hữu cơ, làm sạch nước, cung cấp bóng mát.

• Rong đuôi chó (Hydrilla): Có tốc độ sinh trưởng nhanh, giúp bổ sung oxy hiệu quả.

• Cỏ thìa (Egeria densa): Có khả năng hấp thụ kim loại nặng, giảm ô nhiễm nước.

• Bèo cám (Azolla): Giúp giảm nhiệt độ nước, che nắng, hạn chế tảo phát triển.

Cây thủy sinh không chỉ tạo oxy, mà còn đóng vai trò như một hệ thống lọc nước tự nhiên, hấp thụ các khí độc như NH₃ (amoniac), H₂S (hydro sunfua), NO₂⁻ (nitrit) – những chất có thể gây độc cho cá nếu tích tụ nhiều.

Một ao nuôi cá tại miền Tây phủ đầy bèo cám, bông súng và lục bình, giúp duy trì lượng oxy ổn định cho cá nuôi

Lợi ích khi dùng cây thủy sinh trong ao nuôi

Tiết kiệm chi phí

Thay vì đầu tư máy sục khí vài triệu đồng mỗi tháng tiền điện, cây thủy sinh chỉ cần trồng một lần, sau đó để tự nhiên sinh sôi. Người nuôi tiết kiệm được tiền điện, tiền vận hành mà vẫn đảm bảo đủ oxy.

Ổn định hệ sinh thái ao

Cây thủy sinh giúp cân bằng pH, giữ nước trong ao mát hơn vào mùa hè, hạn chế sự phát triển quá mức của tảo gây hại. Nhờ đó, cá ít bệnh hơn, môi trường ao sạch hơn.

Giảm khí độc

Một nghiên cứu của Đại học Cần Thơ (2021) cho thấy, khi kết hợp rong đuôi chó và bèo Nhật trong ao nuôi, mức NH₃ giảm đến 35% sau 14 ngày, đồng thời oxy hòa tan tăng lên hơn 6.5 mg/l vào buổi chiều. 

Tạo nơi trú ẩn cho cá giống

Đối với ao nuôi cá giống, cây thủy sinh là nơi ẩn náu an toàn, tránh bị cá lớn hoặc thiên địch tấn công.

Rong đuôi chó dưới nước đang quang hợp mạnh vào buổi sáng – thời điểm lượng oxy tăng cao nhất trong ngày

Một số lưu ý để cây phát huy hiệu quả tốt nhất

• Không nên thả cây quá dày, nhất là vào mùa mưa, trời âm u kéo dài, dễ gây thiếu oxy.

• Nên kết hợp với kiểm tra DO định kỳ bằng máy đo cầm tay.

• Nếu nước bị nhiễm mặn hoặc phèn, nên thử nghiệm trên diện tích nhỏ trước.

• Không nên trộn lẫn quá nhiều loại cây, gây cạnh tranh ánh sáng và dinh dưỡng.

Việc tăng cường oxy bằng cây thủy sinh tự nhiên là giải pháp không mới nhưng đang được nhiều hộ nuôi cá quay lại áp dụng, như một cách để tiết kiệm điện, giảm rủi ro mùa nắng nóng, và quan trọng hơn cả – là thân thiện với môi trường.

Ở quê mình, người ta vẫn thường nói: “Làm cá cũng như làm đất – phải biết lắng nghe từng thay đổi nhỏ của ao hồ.” Và cây thủy sinh chính là một phần của sự thay đổi đó – âm thầm, nhẹ nhàng, mà hiệu quả lâu dài.