Kháng sinh, hóa chất độc trong nuôi trồng thủy sản: Bày bán, sử dụng tràn lan - xử lý không xuể

Người nuôi như mù đi đêm

Ông Phan Văn Chín, xã Hòa Tú 1, huyện Mỹ Xuyên, Sóc Trăng cho biết, kinh nghiệm của mình là khi tôm bị bệnh là tìm mọi cách để điều trị, bất cứ thuốc gì miễn sao tôm hết bệnh, bất kể đó và vi sinh hay kháng sinh. “Thuốc bảo vệ thực vật bây giờ quá nhiều, người nuôi rất khó khăn khi chọn lựa. Chúng tôi không biết thuốc nào là tốt, đúng quy định, thuốc nào là trong danh mục... Ngành chuyên môn cần giúp bà con nhận định đúng thuốc, đạt chuẩn, cho phép, tay ngang như nông dân thì không biết thuốc nào là thật, giả”- ông Chín trần tình.

Thống kê của Sở NNPTNT Sóc Trăng cho thấy, hiện có 5.000 - 6.000 loại thuốc, hóa chất phòng trị bệnh, xử lý môi trường phục vụ nuôi thủy sản có mặt trên thị trường, vì thế người nuôi thủy sản rất khó khăn trong việc xác định nhãn mác, chất lượng.

Trước đây tỉnh này cũng có những “phát kiến” cho tôm ăn bằng ốc bươu vàng và mật ong rừng U Minh Hạ. Nghĩa là bất cứ những gì cho con tôm được mạnh khỏe người nuôi sẽ sử dụng mà không hề biết còn tồn đọng dư lượng kháng sinh trong những con tôm hay không. Ông Võ Hồng Ngoãn, người mệnh danh là “vua tôm” Bạc Liêu cho biết: “Hiện có đến trên 10.000 loại thức ăn, thú y thủy sản. Loại nào cũng được các nhà cung cấp quảng cáo là tốt. Người nuôi tôm kinh nghiệm như tôi còn không biết đâu mà lần, huống những người mới vào nghề”- ông Ngoãn trần tình.

Theo một báo cáo khoa học, để tránh dịch bệnh cho tôm, người nông dân tự ý dùng nhiều loại kháng sinh trong đó phát hiện ra có cloramphenicol, fluoroquinolon… trong tôm, cá. Đây là hai loại kháng sinh có tác dụng với nhiều loại vi khuẩn hiện vẫn được dùng rộng rãi trong điều trị bệnh. Trong đó lưu ý chloramphenicol được y học dùng chữa bệnh thương hàn và phó thương hàn. Các thuốc quinolon, fluoroquinolon là những loại kháng sinh mới có tác dụng mạnh với nhiều loại vi khuẩn gây bệnh nên được dùng trong nhiều bệnh nhiễm khuẩn của người lớn, từ các bệnh nhiễm khuẩn đường ruột, nhiễm khuẩn đường hô hấp đến các nhiễm khuẩn ở xương khớp, tai mũi họng, thận.

Ngoài ra, ông Nguyễn Thành Giang - nguyên Trưởng phòng Kỹ thuật Cty XKTS Long An - cho biết, tôm đông lạnh XK bị nhiễm các chất kháng sinh (chủ yếu là chloramphenoicol và nitrofurans) trong quá trình nuôi (nếu là tôm nuôi) và trong quá trình bảo quản (nếu là tôm đánh bắt ngoài biển). Để điều trị bệnh cho tôm, nhiều người nuôi sử dụng kháng sinh quá liều, khai thác sớm hơn quy định, gây ra tồn dư kháng sinh khi tôm được thu hoạch. Một số chất kháng sinh khi trộn lẫn với nước đá có tác dụng giúp kéo dài thời gian bảo quản nguyên liệu tôm, từ đó làm nguyên liệu tôm bị nhiễm chất kháng sinh. Nhiều DN chế biến tôm XK có trang bị thiết bị kiểm tra dư lượng kháng sinh trên nguyên liệu tôm khi nhập vào, nhưng cũng không thể kiểm tra được 100% nguyên liệu đầu vào; còn các DN không trang bị thiết bị kiểm tra, họ đành phó thác cho may rủi. Đối với tôm nguyên liệu bị DN từ chối nhận vì phát hiện nhiễm kháng sinh, thương lái bán ra thị trường nội địa tiêu thụ.

Như “cóc bỏ đĩa”

Ngày 30.3 cơ quan chức năng tỉnh Cà Mau củng cố hồ sơ, trình các cấp có thẩm quyền xử lý Cty TNHH dịch vụ và thương mại một thành viên Việt Mỹ (gọi tắt là Công ty Việt Mỹ) trụ sở khóm 1, phường 8, TP. Cà Mau do bà Đoàn Như Mỹ, đã cung cấp sản phẩm thuốc ngoài danh mục lưu hành, chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép. Trước đó, 28.3 Cty Việt Mỹ bị phát hiện bày bán 5 loại sản phẩm thuốc thủy sản chưa được phép lưu hành.

Cty bị phạt 100 triệu đồng vì kinh doanh thuốc thú y không có trong danh mục. 

Trước đó, 6.2 Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau - Lâm Văn Bi đã ký quyết định xử phạt vi phạm hành chính 55 triệu đồng đối với ông Nguyễn Đình Huân, Khu đô thị Tài Lộc, ấp Xóm Lớn, xã Lý Văn Lâm, Cà Mau về hành vi kinh doanh thuốc thú y thủy sản không có trong danh mục được phép lưu hành. Cùng ngày Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cũng ký quyết định xử phạt 100 triệu đồng đối với Cty TNHH phát triển thủy sản công nghệ Biển Đông vì đã kinh doanh 7 loại thuốc thú y thủy sản không có trong danh mục được phép lưu hành.

Theo đoàn liên ngành 856 tỉnh Cà Mau tình trạng kinh doanh thú y thủy sản trên địa bàn tỉnh Cà Mau diễn biến phức tạp. Các DN lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người nuôi tôm để đưa những chất vi sinh, chất cấm, chất không rõ nguồn gốc cho người nuôi tôm sử dụng.

Tại Sóc Trăng đoàn kiểm tra 7 loại thuốc, hóa chất trong nuôi thủy sản của 1 hộ nuôi tôm thì có đến 2 loại không rõ nguồn gốc, nhãn hiệu, công dụng đều vi phạm. Đây là vấn đề đáng lo ngại đối với thị trường thuốc, hóa chất phục vụ nuôi thủy sản ở Sóc Trăng hiện nay.

Sở NNPTNT Sóc Trăng cho biết, qua kiểm tra 314 cơ sở kinh doanh thuốc thú y thủy sản phát hiện 49 cơ sở kinh doanh hàng hóa không có trong danh mục được phép lưu hành tại Việt Nam; kinh doanh hàng hóa không đúng với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố; kinh doanh hàng sai nhãn. Con số này tại Bạc Liêu kiểm tra là 170 cơ sở, phát hiện 163 cơ sở vi phạm, phạt số tiền trên 1 tỉ đồng.

Từ con tôm, kháng sinh sẽ vào cơ thể và gây tác hại thế nào, trong số báo tới, chúng tôi đã gặp các chuyên gia y tế để tìm câu trả lời.

Đừng đổ cho người nuôi

Ông Võ Minh Tiến - Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản Cà Mau nêu thực tế tỉnh này cũng có hiệp hội chế biến thủy sản xuất khẩu nhưng khi bị nước ngoài trả hàng về thì chi cục không biết vì DN không công bố thông tin. Ông Tiến bức xúc: “Hầu hết các DN đổ cho người nuôi, nhưng theo tôi, nếu DN kết hợp với chúng tôi, chúng tôi sẽ tuyên truyền người dân sử dụng hạn chế kháng sinh đạt tiêu chuẩn sẽ làm giảm thiệt hại cho DN và người nuôi. Bởi xét cho cùng những lô hàng trả về DN thiệt ít nhưng người nuôi thiệt nhiều hơn”. Theo ông Tiến, việc các nước trả hàng về do phát hiện chưa đạt chuẩn là lỗi của DN là chủ yếu. Bởi các DN Việt Nam chưa tuân thủ các quy chuẩn xuất khẩu: “Ngay việc chế biến cho xuất khẩu hoặc tiêu thụ trong nước các mặt hàng thủy sản bơm tạp chất bị phát hiện cho thấy các DN chưa thật sự minh bạch”- ông Tiến cho biết.