Nước về nhớ con cá đồng bằng

Nhà nông hiểu từng con nước, hiểu được tập tính của từng loài cá. Sáng nay, những lão nông trong “xóm đồng” và “xóm bờ lá” ra nhìn con nước lên và chảy theo con rạch ngoằn ngoèo, chảy thẳng vào đồng. Những lão nông kể về những năm tôm nổi đỏ râu, cá chốt nổi đầu như mù u. Kể ngày ấy con rạch này đầy những rau muống, cóc kèn, bông điên điển và cá. Cứ theo tự nhiên, tháng mưa cá ở sông tìm lên ruộng mà đẻ. Còn những tháng hạn thì cá bỏ ruộng về nơi chốn cũ. Nhìn con nước để đi cắm câu, nghe cá lóc đớp mồi, cá trê chép miệng mà ham. Cá là nguồn lợi to tát vô cùng. Những lão nông mong con nước này giúp cá sinh sôi nảy nở để được thấy lại cảnh trên cánh đồng, dưới con kinh cá ục như cơm sôi.

Cuối tuần, chị về quê, thèm ơ kho khô. Ba chị lấy dớn vô kinh đồng để đặt, mấy tiếng sau vô dỡ được mớ lòng tong, cá sặt. Chị và má ngồi lựa và lặt từng con. Cảnh nhắc nhớ những năm nước tràn đồng mẹ cùng ba kéo lưới rùng. Chị ngồi trên ghe vừa bơi theo vừa rọi đèn trên cánh đồng mênh mông nước. Cái lưới gì mà to bằng cả cái nhà. Cứ mùa nào kéo thứ ấy. Mấy năm ấy trong nhà luôn có hũ mắm tép, hũ mắm cá linh hay cá sặt và xâu cá chạch xỏ dây phơi khô.

Cá lóc nướng món ăn quen thuộc nhưng vẫn hấp dẫn với nhiều người. Ảnh: baovinhlong.com.vn

Những đêm lạnh và thức khuya, bù lại những bữa cơm ngon lành. Nào cá lóc nướng rơm, cá chạch nấu canh chua bông súng, bông điên điển. Cá nướng rơm ngon lắm mà lại lẹ chín. Cầm con cá nóng hôi hổi, xe vài cộng rơm lại, đánh vảy cá cho sạch. Ôi! Cá này đem chấm với mắm tép trộn đu đủ mỏ vịt má làm nữa thì còn gì bằng. Chị nhắc tới đâu lại thèm tới đó.

Khi có cá nhiều đem ủ nấu nước mắm ăn quanh năm. Ngày trước, nước mắm và nước màu không cần mua. Nước mắm bà chị nấu rất thơm và ngon. Chỉ cần để vài miếng tép mỡ miếng đường, cọng hành để kho nồi kho quẹt, quẹt với đọt lang, cọng bông súng bóp giấm. Ôi! Ngon lành. Bao giờ cũng vậy, nếu nhắc đến món dân dã thể nào người ta cũng nhắc đến món kho quẹt và kèm dĩa rau luộc. Chắc rằng, hễ là người dân miền sông nước thì ai cũng đã từng nếm vị mặn quéo của món kho quẹt. Hương vị quê nhà khó mà quên.

Thu hoạch được nhiều cá mè vinh. Ảnh: baovinhlong.com.vn

Nay con nước về, những người bạn ở quê lại đăng trên Zalo những đặc sản mùa nước nổi làm nhớ và thèm những món ăn từ con cá đồng bằng ngọt thịt. Bạn gọi tôi là “chí cốt” gửi Zalo cho tôi nào là nồi cá kho với trái giác, lại còn có cá lóc nướng trui bằng cơm và kèm dĩa muối ớt nữa chứ. Và bạn tôi nhắn: “Nào rảnh ông bà chở bé vô, tui mời ăn cơm bữa”. Chắc là vậy rồi, bởi ông bạn tôi rặt dân miền sông nước ở cách chịu chơi, hào sảng có tiếng à nghen!

Trong cuộc sống hàng ngày, các món ăn chế biến từ cá được ưa thích bởi vừa ngon lại bổ dưỡng. Dân gian cho rằng “ăn cá thông minh” nên các mẹ bầu cũng thường chọn những món ăn từ cá. Cả những món ăn thường dùng để đãi khách quý, bạn bè. Tất cả để thấy được giá trị của con cá đồng bằng trong cuộc sống tinh thần và vật chất của người dân châu thổ.