"Canh bạc" nuôi tôm công nghiệp ngoài quy hoạch

Sức hút tôm công nghiệp

Theo trục đường chính về các huyện Đầm Dơi, Cái Nước, Phú Tân… không khó bắt gặp những đầm tôm sú, thẻ chân trắng được nông dân nuôi thâm canh. Không giống như trước, giờ đây, nhiều hộ ở mức đủ ăn hoặc trung bình khá cũng tập tành nuôi TCN. Có hộ may mắn đổi đời chỉ sau vài vụ trúng tôm, trúng giá, nhưng nhiều hộ lâm cảnh nợ nần. Ông Trần Văn Thiện (ngụ ấp Cái Ðôi Nhỏ, TT.Cái Ðôi Vàm, H.Phú Tân) cho biết năm 2012, ông thế chấp giấy chủ quyền đất vay ngân hàng 150 triệu đồng thuê cơ giới phá vuông tôm quảng canh chuyển qua nuôi TCN. Đến nay, ông thu hoạch 3 vụ tôm nhưng có tới 2 vụ thất bại. “Hiện gia đình tôi chỉ đóng lãi ngân hàng cầm cự, đồng thời vay mượn thêm vốn của bà con, họ hàng để nuôi tiếp vụ thứ tư hy vọng gỡ gạc. Nếu lần này thất bại nữa chắc trắng tay”, ông Thiện chua chát nói.

Bi đát hơn là trường hợp ông Hà Văn Hùm (ngụ ấp Tân Thành A, xã Tạ An Khương Nam, H.Đầm Dơi). Hơn 8 năm trước, gia đình ông thuộc diện khá trong vùng nhờ nuôi tôm quảng canh. Khi thấy một số hộ trong vùng giàu sụ nhờ trúng TCN, ông đã bắt chước nuôi 2 đầm nhưng liên tục thất bát. “Tôi đã đầu tư hơn nửa tỉ đồng nhưng không thu lại được mà còn mắc nợ đại lý thức ăn. Phải chi hồi đó không chạy theo phong trào thì đâu đến nỗi”, ông Hùm nói.

Dọc theo QL63 về trung tâm H.Thới Bình có hàng trăm đầm TCN, nhiều nơi nông dân đang thuê cơ giới đào múc, chuẩn bị đầm nuôi. Thống kê chưa đầy đủ của ngành chức năng, hiện toàn huyện đã có hơn 100 ha nuôi TCN và đang biến động theo chiều hướng tăng. Chánh văn phòng UBND H.Thới Bình Đỗ Hữu Lực cho biết trước thực trạng người dân “xé rào” nuôi TCN, lãnh đạo huyện phải báo cáo, đề xuất xin được chuyển một phần diện tích tại các vùng trũng không thể sản xuất lúa - tôm kết hợp sang nuôi TCN.

Bất ổn ngoài quy hoạch

Tại H.Phú Tân, nếu như năm 2013 toàn huyện chỉ có 1.200 ha nuôi TCN thì đến nay diện tích nuôi khoảng 2.300 ha và phần tăng chủ yếu là “tự phát”. Năm 2014, H.Cái Nước chỉ có 1.100 ha nhưng đến nay, diện tích nuôi TCN tăng lên hơn 1.690 ha. Trước tình hình trên, lãnh đạo H.Phú Tân phải điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, định hướng đến năm 2020 phát triển lên khoảng 3.800 ha nuôi TCN; còn ở H.Cái Nước, giai đoạn trên được điều chỉnh lên 5.000 ha. Thực tế cho thấy công tác quy hoạch chưa theo kịp sự phát triển của diện tích nuôi TCN tiềm ẩn rủi ro lớn về dịch bệnh gây hại tôm. Ông Lý Văn Khen (ngụ ấp 6, xã Tân Lộc Đông, H.Thới Bình) chia sẻ do nuôi tự phát, chưa nắm vững kỹ thuật nên gia đình ông phải nhờ bên cung ứng thuốc, thức ăn hỗ trợ kỹ sư tư vấn, tốn thêm khoản tiền không nhỏ. “Ở đây chưa có nguồn điện 3 pha, điện chạy quạt ô xy chập chờn nên tôi mua luôn bình hạ thế điện cả trăm triệu đồng. Nhưng giá điện tôi phải trả gần gấp đôi so với hộ trong vùng quy hoạch nuôi TCN”, ông Khen nói.

Ông Nguyễn Văn Den, Trưởng phòng NN-PTNT H.Phú Tân, cho biết hộ nuôi tự phát ngoài vùng quy hoạch không được hỗ về kỹ thuật, vốn, hóa chất xử lý môi trường khi tôm bị bệnh, đặc biệt là thủy lợi và điện. “Những thiệt thòi này cộng với chi phí đầu vào tăng trong khi giá tôm đang xuống thấp khiến nhiều hộ nuôi TCN dù trúng nhưng vẫn không có lời, có khi còn bị lỗ vốn”, ông Den khẳng định.

Trước đây, nhằm tạo bước đột phá về sản lượng và chất lượng cho con tôm đến năm 2015, Cà Mau quy hoạch 2 vùng nuôi TCN tập trung quy mô gần 2.000 ha thuộc xã Hòa Tân (TP.Cà Mau) và xã Tân Trung (H.Ðầm Dơi). Sau 4 năm kể từ ngày được phê duyệt, việc thực hiện nuôi theo quy hoạch trên chưa phát huy hiệu quả, nguyên nhân do thiếu vốn đầu tư hạ tầng vùng nuôi, thỏa thuận lợi nhuận giữa doanh nghiệp và người dân gặp trục trặc. Ông Mã Huy, Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông - khuyến ngư tỉnh Cà Mau, cho biết nếu kêu gọi được doanh nghiệp đầu tư thì không có quỹ đất sạch; còn người dân có đất, muốn được đầu tư về hạ tầng để phát triển vùng nuôi chứ không muốn cho thuê với giá rẻ. “Những bất đồng về lợi ích ấy khiến đề án phát triển cụm nuôi TCN tập trung ở Cà Mau bị trì trệ”, ông Huy chia sẻ.