Thức ăn theo mùa: Cho ăn phù hợp với sinh lý cá

Ở hầu hết các khu vực trên thế giới, thiên nhiên có sự biến thiên theo mùa do đó nuôi trồng thủy sản cần tuân theo mùa vụ theo cách này hay cách khác. Thời tiết ảnh hưởng đến cả sinh lý và hành vi của động vật thủy sản ở những mức độ khác nhau. Cá là động vật biến nhiệt do đó nhiệt độ cơ thể chúng thay đổi đáng kể khi có sự biến động nhiệt độ môi trường xung quanh.

Thức ăn theo mùa: Cho ăn phù hợp với sinh lý cá
Mỗi mùa thức ăn sẽ có một đặc tính riêng. Ảnh: International Aquafeed

Trong điều kiện khí hậu thay đổi, sự phụ thuộc này có thể tác động nghiêm trọng đến quần thể cá khi nhiệt độ môi trường giảm nhanh hoặc tăng nhanh trong một khoảng thời gian ngắn.

Mối liên hệ giữa nhiệt độ và sự trao đổi chất

Sự thay đổi nhiệt độ cơ thể có tác động rõ rệt đến cả tốc độ và hiệu quả chuyển hóa của cá. Về mặt này, sự trao đổi chất của cá được tăng lên ở nhiệt độ cao hơn và ngược lại. Do đó, lượng thức ăn, cũng như khả năng tiêu hóa và sử dụng chất dinh dưỡng của cá cũng thay đổi theo nhiệt độ. 

Khi thời tiết thay đổi từ mùa đông sang mùa xuân, nhiệt độ nước thay đổi nhanh chóng xảy ra ở nhiều trang trại nuôi cá. Đây được coi là thời kỳ mỏng manh nhất trong nuôi cá. Sự gia tăng nhiệt độ mạnh mẽ ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của cá và thách thức hệ thống miễn dịch của nó. Thông thường, những khó khăn của cá gặp phải trong việc thích nghi với môi trường thay đổi trở nên đáng chú ý là sự thèm ăn kém, thờ ơ và tổn thương da.

Do đó, khi cá gặp vấn đề với sự thay đổi điều kiện môi trường làm giảm hiệu suất tăng dẫn đến lợi nhuận ít hơn cho nông dân. Tuy nhiên điều này trái ngược với việc thay đổi hoạt động trang trại trong quá trình chuyển đổi từ mùa đông sang mùa xuân khi cường độ cho ăn tăng lên. 

Nhiệt độ ấm lên làm tăng quá trình trao đổi chất 

Khi nhiệt độ nước tăng lên, độ hòa tan oxy trong nước giảm khi nhiệt độ nước tăng, mặt khác nhiệt độ tăng các quá trình trao đổi chất tăng làm tăng nhu cầu O2, nếu môi trường không đáp ứng đủ oxy cá sẽ bị thiếu oxy. Điều này đặc biệt đúng đối với cá con, vì chúng dễ bị thiếu oxy hơn so với cá trưởng thành. Do đó, nhiệt độ nước tăng đột ngột có thể trở thành một yếu tố gây căng thẳng, đặc biệt là trong điều kiện trang trại thâm canh khi nguồn cung cấp oxy bị hạn chế hoặc ứng dụng của nó quá tốn kém. Về mặt sinh lý, cá thích nghi với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột bằng cách tăng cường hô hấp, tăng lượng hồng cầu trong máu và mức độ hormone căng thẳng trong máu cũng cao hơn.

Do đó cần thiết phải hỗ trợ cá trong giai đoạn có khả năng căng thẳng này, bằng cách bổ sung các chất dinh dưỡng cụ thể trong thức ăn. Hầu hết các động vật có thể tổng hợp vitamin C, nhưng nhiều loài cá thì không thể. Về mặt sinh lý, vitamin C là tiền chất của collagen, chúng cần thiết cho sự hình thành mô liên kết, mô sẹo trong sửa chữa vết thương và chất cơ bản của xương. Nó cũng tạo điều kiện cho sự hấp thụ sắt và bảo vệ mô khỏi tổn thương oxy hóa. Việc bổ sung vitamin C nồng độ cao đã ghi nhận làm tăng phản ứng miễn dịch ở nhiều loài cá.

Một hãng sản xuất thức ăn đã bổ sung thêm một liều vitamin C, góp phần vào việc hình thành các tế bào hồng cầu và thúc đẩy sản xuất collagen, do đó tạo điều kiện cho việc hấp thụ oxy và thúc đẩy quá trình làm lành da và chữa lành vết thương. Cuối cùng, nó hỗ trợ cá trong giai đoạn chuyển tiếp đầy thách thức từ mùa đông sang mùa xuân.

Chống căng thẳng cho cá do nhiệt độ cao

Vào mùa hè, thời tiết đặc trưng bởi nhiệt độ cao và sự trao đổi chất cũng cao nhất ở cá nuôi. Sóng nhiệt và nhiệt độ cao trong suốt mùa hè thách thức cá khi  đến gần giới hạn sinh học. Mùa hè thường dẫn đến tình trạng stress oxy hóa của cá bởi sự kết hợp của nhiệt độ cao và sự trao đổi chất cao của cá. Oxy hóa stress là một sự mất cân bằng giữa chất oxy hóa và chất chống oxy hóa dẫn đến gây hại cho tế bào.

Để duy trì sự cân bằng nội môi, tế bào cơ thể lấy nhiều năng lượng hơn để chống lại oxy hóa stress. Triệu chứng trên cá bao gồm, stress nhiệt, giảm thèm ăn, phòng thủ miễn dịch suy yếu và giảm chất lượng của thịt cá.

Để chống lại triệu chứng này một hãng thức ăn đã sản xuất thức ăn cho mùa hè với sự bổ sung chất chống oxy hóa tự nhiên, như: quercetin, Disipenyl diphenyl, ... các chất giúp phục hồi sự cân bằng oxy hóa. Chất chống oxy hóa có một vài tác động tích cực bao gồm giảm sự tress nhiệt, kích thích hệ thống miễn dịch, tăng lượng thức ăn dẫn đến tăng trọng lượng cơ thể.

Với sự giảm nhiệt độ vào mùa thu, sự trao đổi chất của cá giảm xuống và cá giảm lượng ăn của chúng. Do đó điều quan trọng là cung cấp cho cá kho dự trữ năng lượng cần thiết và hỗ trợ chức năng tế bào ở nhiệt độ thấp.

Điều kiện tiên quyết cho mùa đông

Màng tế bào cùa các động vật và thực vật được hình thành bởi màng lipid của các nhóm chính như glycolipid, cholesterin và phospholipid tạo nên màng điển hình cần thiết cho mọi sự sống. Ở nhiệt độ thấp tính linh hoạt của màng tế bào giảm đi nếu không hỗ trợ với phospholipid với hàm lượng chất béo không bão hòa cao dẫn đến giảm trao đổi nước bề mặt và thiết bị của trang trại nuôi cá. Do đó, năng lượng sẵn có tăng và nhanh hơn có lợi cho sự tăng trưởng của cá ngay cả ở nước có nhiệt độ thấp. Một thách thức khác là giảm khả năng tiêu hóa của protein do sự trao đổi chất thấp. 

Thách thức này được đáp ứng với việc bổ sung các peptide với hàm lượng cao có sẵn. Trong thức ăn, peptide làm tăng khả năng tiêu hóa protein và sự sẵn có của các acid amin.


Tóm lại việc cung cấp thức ăn cho cá mỗi mùa sẽ có một đặc điểm riêng phù hợp với sinh lý cá để đảm bảo cho sự tăng trưởng và sự thích nghi của cá với sự thay đổi của nhiệt độ môi trường trong năm.

Xem văn bản tiếng anh trên magazine International Aquafeed 
Đăng ngày 19/02/2019
VĂN THÁI (Lược dịch)
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Các biện pháp phòng, trị bệnh thủy sản nuôi trong mùa mưa bão

Mùa mưa bão gây nhiều biến động lớn đến môi trường nước trong ao, đầm và lồng bè nuôi thủy sản. Những thay đổi này làm gia tăng nguy cơ bùng phát các dịch bệnh, gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.

Ao tôm
• 09:00 25/11/2025

Chuyển giao kỹ thuật nuôi thương phẩm cá chình trong bể xi măng

Nhằm giúp người dân đa dạng hóa mô hình nuôi trồng thủy sản, nâng cao thu nhập và phát triển sinh kế bền vững.

Lớp tập huấn
• 09:44 03/11/2025

Viêm ruột trên tôm: Nguyên nhân và cách phòng trị

Viêm ruột là một trong những bệnh phổ biến trên tôm nuôi, làm suy giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, khiến tôm ăn kém, chậm lớn, còi cọc, và dễ mắc các bệnh cơ hội khác. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể gây tỷ lệ hao hụt cao và thiệt hại kinh tế lớn cho người nuôi.

tôm thẻ
• 14:51 24/10/2025

Độ đạm: Không có một công thức chung cho tất cả!

Độ đạm - Protein là thành phần chính cấu tạo nên cơ thịt, các cơ quan nội tạng, enzyme, hormone và hỗ trợ hệ miễn dịch của tôm, cá. Nói một cách đơn giản, không có protein, vật nuôi không thể lớn lên, phát triển và chống lại bệnh tật. Do tôm cá không thể tự tổng hợp được đa số axit amin thiết yếu (những đơn vị nhỏ cấu thành protein), bắt buộc phải hấp thu từ nguồn thức ăn bên ngoài.

Độ đạm
• 17:21 21/10/2025

Rùa biển trong sách đỏ sa vào lưới ngư dân Đà Nẵng

Một cá thể đồi mồi dứa nặng khoảng 17kg, thuộc loài nguy cấp trong Sách đỏ Việt Nam, vừa được một ngư dân tại Đà Nẵng tự nguyện bàn giao sau khi vô tình mắc vào lưới. Lực lượng chức năng sau đó đã phối hợp thả cá thể rùa biển này trở về môi trường tự nhiên an toàn.

Rùa biển
• 19:46 05/12/2025

Giá tôm thẻ tăng vọt, người nuôi ở Đồng Nai phấn khởi

Những ngày đầu tháng 12, giá tôm thẻ chân trắng tại xã Phước An (huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) đang tăng mạnh, mang lại niềm vui lớn cho người nuôi. Không khí thu hoạch trở nên tất bật khi thương lái từ nhiều tỉnh thành, đặc biệt là phía Bắc, tìm về thu mua tận ao.

Thu hoạch tôm
• 19:46 05/12/2025

Kinh tế tuần hoàn nuôi trồng thủy sản là đổi mới sáng tạo

Phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh là mục tiêu bao trùm hiện nay và đó là quá trình đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ để chuyển đổi mô hình.

Mô hình nuôi tôm
• 19:46 05/12/2025

Cuộc đua Net Zero: Ao tôm của bạn đã sẵn sàng cho hộ chiếu carbon?

Năm 2026 là mốc bắt đầu siết chặt quy định về khí thải, mở ra cuộc sàng lọc khốc liệt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Net Zero
• 19:46 05/12/2025

Loại cá bị chê tanh bất ngờ 'lên đời' thành đặc sản, được săn lùng không kém cá biển đắt đỏ

Khi nói đến thực phẩm giàu omega-3, nhiều người thường nghĩ ngay đến các loại cá biển đắt đỏ như cá hồi hay cá ngừ. Thế nhưng, ít ai biết rằng cá mè – loài cá nước ngọt quen thuộc, giá rẻ và thường bị chê tanh – lại sở hữu một nguồn omega-3 dồi dào, không hề thua kém nhiều loại cá biển.

Cá mè
• 19:46 05/12/2025
Some text some message..