Cá vây gai Nam Cực: Loài cá sở hữu “máu trắng”

Trong thế giới đại dương có không ít sinh vật thay đổi một số đặc điểm trên cơ thể để thích nghi với điều kiện thay đổi liên tục của môi trường sống. Cá vây gai Nam Cực cũng thế, thậm chí chúng còn “tích cực” tiến hóa đến mức “thay máu” để tiếp tục tồn tại và phát triển.

Cá vây gai
Cá vây gai Nam Cực đã “thay máu” để thích nghi tốt hơn với điều kiện sống khắc nghiệt

Loài cá sống trong môi trường biển lạnh nhất Trái đất

Vào năm 2019, trong một lần thu thập dữ kiện ở Nam Cực để thực hiện một bộ phim tài liệu khoa học về các loài sinh vật biển tồn tại trong môi trường khắc nghiệt, vài nhà khoa học đã vô tình phát hiện và xác nhận đây là một loài cá mới tại đây. Loài cá được phát hiện này là cá vây gai Nam Cực.

Sau khi được phát hiện, một nhóm nghiên cứu đa quốc gia đã cá vây gai Nam Cực đã lập ra bản đồ hơn 30.000 gene và giải trình thành công bộ gen của cá vây gai Nam Cực. Từ đó, mở ra những bí ẩn về sự tiến hóa của loài cá trong 77 triệu năm qua để tồn tại trong điều kiện nhiệt độ khắc nghiệt của Nam Cực.

Cá vây gai Nam Cực (tên khoa học là Chaenocephalus aceratus) được tìm thấy vào năm 1927 bởi nhà động vật học Ditlef Rustad trong một chuyến thám hiểm đến vùng biển Nam Cực và được chia thành 33 chi khác nhau. 

Về ngoại hình, loài cá này sở hữu vẻ ngoài như tổng hợp của nòng nọc và ốc sên với thân hình màu hồng nhạt cùng lớp da dính dính. Đa số những chúng đều thường có vây ngực rộng và hai vây lưng được hỗ trợ bởi các gai dài và linh hoạt.

Thức ăn ưa thích của loài cá có sức chịu đựng phi phàm này là những loài phù du, nhuyễn thể hay loài cá nhỏ khác.

Theo như thông tin được xác nhận, cá vây gai Nam Cực được biết là một loài động vật có thể sống trong môi trường biển lạnh nhất Trái đất. Chúng chủ yếu phân bố ở những vùng nước lạnh xung quanh Nam Cực và phía Nam Nam Mỹ. Vì không có bong bóng nên loài cá này dành phần lớn cuộc đời ở dưới đáy đại dương. 

Một loài cá “tích cực” tiến hóa để sinh tồn

Trên thực tế, các quần thể cá băng lần đầu tiên xuất hiện vào cuối kỷ Pliocene sau khi nhiệt độ bề mặt Nam Cực giảm 2,5 độ C. Khoảng 77 triệu năm trước, chúng tách ra từ dòng dõi cá gai và hình thành những đặc điểm quan trọng mới để thích nghi tốt hơn với cái lạnh khủng khiếp ở Nam Cực.

Cá vây gaiCá vây gai thậm chí đã đánh mất nhiều đặc điểm chung với tổ tiên cá gai để sinh tồn. Ảnh: sci.news

Ngoài việc có thêm những đặc tính mới, cá vây gai Nam Cực cũng đánh mất không ít đặc điểm  chung với dạng tổ tiên của chúng khi chúng tiến hóa, bao gồm các bộ gene liên quan đến nhịp sinh học.

Một trong những điểm “tích cực” của loài cá này trong việc tiến hóa để tồn tại trong môi trường khắc nghiệt ở Nam Cực, đó là chúng là loài động vật có xương sống duy nhất thiếu gene hemoglobin chức năng. Điều này có nghĩa là cơ thể của chúng không tạo ra các tế bào hồng cầu mang oxy trong máu. 

Do đó, như chúng ta thấy thì máu của chúng có màu trắng trông vô cùng kỳ dị và ma quái. Theo Giáo sư John Postlethwait, đặc điểm này nếu ở con người là dấu hiệu của bệnh tật, thì ở loài cá này lại là một sự tiến hóa tuyệt vời giúp chúng sống sót.

Không chỉ vậy, cá vây gai Nam Cực còn phát triển khả năng sản xuất các protein hoạt động như một loại “chất chống đông” để tồn tại trong tình trạng thiếu máu liên tục. 

Trong quá trình tiến hóa, chúng còn hình thành một đặc điểm khá thú vị nữa là không có lớp vảy trên thân. Điều này giúp cho việc hỗ trợ khả năng hấp thụ oxy qua nước biển của chúng trở nên dễ dàng hơn. 

Tóm lại, việc thu thập và điều tra về bộ gen của cá vây gai Nam Cực đạt được nhiều lợi ích về mặt khoa học và thực tiễn hơn chúng ta tưởng tượng. Trong đó, việc hiểu về những đặc điểm tiến hóa ở chúng có thể giúp chúng ta nghiên cứu dễ dàng hơn về một số vấn đề như loãng xương, giảm khả năng tạo tế bào máu, các vấn đề của hệ tuần hoàn và bệnh béo phì phát sinh ở người.

Đăng ngày 02/01/2025
Nguyệt Hoa @nguyet-hoa
Tổng hợp

Nghệ An: Thực hiện bảo tồn, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản

UBND tỉnh Nghệ An mới ban hành Công văn 5007/UBND-NN, ngày 21/7/2021 yêu cầu các sở, ban, ngành cấp tỉnh liên quan; UBND các huyện, thành, thị tập trung làm tốt công tác việc bảo tồn, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản.

đánh bắt cá
• 18:14 24/07/2021

Đặc sản ốc gạo cù lao Tân Phong

Cù lao Tân Phong (nay là xã Tân Phong, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) nằm phía thượng lưu sông Tiền, được bồi đắp phù sa quanh năm nên đất đai màu mỡ, thích hợp với nhiều giống cây ăn trái đặc sản có giá trị kinh tế cao.

Ốc gạo.
• 13:00 08/07/2021

Khai thác vòm đất kiếm 1 triệu đồng/ngày

Gần đây, nhiều người ở huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, có thu nhập khá cao từ việc khai thác con vẹm đất (người dân địa phương gọi là con vòm). Nguồn lợi tự nhiên phong phú đó đã giúp nhiều hộ gia đình có thêm điều kiện vươn lên.

Cào vòm đất.
• 10:18 07/07/2021

Ngư dân Nghệ An thu gần 2.000 tỷ đồng từ đánh bắt hải sản

Trong 6 tháng đầu năm, ngư dân Nghệ An đánh bắt được trên 95.000 tấn hải sản, giá trị ước đạt gần 2.000 tỷ đồng.

Đánh bắt hải sản.
• 09:20 07/07/2021

Tại sao mực nang lại là bậc thầy thôi miên dưới đáy biển?

Dưới đáy biển, có một sinh vật đã nâng nghệ thuật ngụy trang lên một tầm cao mới: mực nang. Chúng không chỉ đổi màu để ẩn mình, mà còn có thể tạo ra những "ảo ảnh" chuyển động để thôi miên và săn mồi, một kỹ năng đáng kinh ngạc đến từ một trong những bộ não thông minh nhất đại dương.

Mực nang
• 11:27 14/12/2025

Người trẻ làm nghề theo cách mới!

Lực lượng trẻ đang đặt những bước chân đầu tiên vào nghề chăn nuôi thủy sản với cách tiếp cận hiện đại hơn, ưu tiên kỹ thuật thay cho kinh nghiệm truyền miệng.

Nuôi tôm
• 11:41 10/12/2025

Nếu cá mập ngừng bơi đồng nghĩa chúng sẽ không còn sống?

Cá mập, vị vua tối thượng của đại dương, biểu tượng của sức mạnh tuyệt đối và tốc độ. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài uy quyền ấy là một sự thật khắc nghiệt: Đối với nhiều loài, việc ngừng bơi đồng nghĩa với cái chết.

Cá mập
• 11:01 06/12/2025

Cuộc đua Net Zero: Ao tôm của bạn đã sẵn sàng cho hộ chiếu carbon?

Năm 2026 là mốc bắt đầu siết chặt quy định về khí thải, mở ra cuộc sàng lọc khốc liệt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Net Zero
• 09:00 05/12/2025

Yucca hoạt động như thế nào trong kiểm soát khí độc ao nuôi?

Trong quản lý ao nuôi, khí độc NH₃ luôn là một "kẻ thù vô hình" có thể gây thiệt hại nặng nề. Chiết xuất từ cây Yucca thường được quảng cáo như một giải pháp cấp cứu hiệu quả. Tuy nhiên, nó có thực sự xử lý được khí độc tận gốc, hay chỉ là một giải pháp tình thế?

Cây Yucca
• 20:55 17/12/2025

Listeria: Mối nguy sinh học không thể xem nhẹ trong xuất khẩu thủy sản

Trong chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu, Listeria monocytogenes nổi lên như một trong những mầm bệnh nguy hiểm và khó kiểm soát nhất. Với khả năng tồn tại trong môi trường lạnh và gây ra bệnh Listeriosis nghiêm trọng, nó đã trở thành một rào cản kỹ thuật mà mọi doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đều phải đối mặt.

Cá hồi
• 20:55 17/12/2025

Loại cá được ví như 'nhân sâm dưới nước', xuất hiện trong nhiều bài thuốc đông y

Với thịt săn chắc, vị ngọt tự nhiên và giá trị dinh dưỡng cao, cá chạch từ lâu đã vượt qua hình ảnh một loài cá dân dã để được ví như "nhân sâm dưới nước". Không chỉ là một món ăn ngon, nó còn là một vị thuốc quý trong cả y học cổ truyền và hiện đại.

Cá chạch
• 20:55 17/12/2025

Nguồn protein mới: Lối thoát cho “bão giá” thức ăn nuôi tôm

Trong cơ cấu giá thành nuôi tôm, thức ăn luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất, có thể lên đến 60%.

Ruồi lính đen
• 20:55 17/12/2025

Kịch bản xâm nhập mặn mùa khô 2026 và quy trình rửa mặn chủ động

Khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) đang bước vào giai đoạn chuẩn bị cho mùa khô 2026. Mặc dù dự báo xâm nhập mặn ở mức trung bình, nguy cơ tác động mạnh đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là nuôi trồng thủy sản, vẫn hiện hữu. Bà con cần lập kế hoạch sớm, tránh thiệt hại trắng ao và duy trì sinh kế bền vững.

Treo ao
• 20:55 17/12/2025
Some text some message..