Bảo tồn và phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản trên đầm Trà Ổ

Thực trạng đáng báo động

Theo thống kê, trước đây sản lượng khai thác hàng năm khoảng 1.000 - 1.200 tấn tôm, 780 - 1.100 tấn cá các loại. Nhiều hộ dân sinh sống ven đầm cho biết, trước đây có nhiều loài cá đặc sản, quý hiếm, đặc biệt là cá chình mun, chình bông; ngoài ra còn có rất nhiều loài cá lóc bông, tôm đất, lươn, cá diếc, cá mú, cá dìa,... Hiện nay, nguồn lợi thủy sản tại Trà Ổ đã suy giảm trầm trọng, đối tượng khai thác chủ yếu là cá rô phi.

Được biết, từ khi xây dựng đập ngăn mặn Hòa Tân (1978) nước trong đầm và biển chỉ được giao lưu vài ba tháng mùa mưa, nên các loài thủy sản như: cá hồng, cá mú, cá dìa, tôm sú, tôm he, ghẹ… nhất là chình mun ít có điều kiện vào đầm, nên dần bị cạn kiệt. Đặc biệt là con chình mun, khi đẻ thì ra ngoài biển xa, chình con sau đó tìm về lại đầm và lớn lên tại đây.

Ngoài ra, việc dùng xung điện, lưới lồng để khai thác thủy sản cũng là nguyên nhân quan trọng làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản. Khảo sát sơ bộ cho biết ở địa bàn đầm Trà Ổ hiện có khoảng 150 hộ hành nghề sử dụng ngư cụ bị cấm, chủ yếu là xung điện, lưới lồng. Đây là vấn nạn và thách thức lớn đối với công tác quản lý, bảo tồn nguồn lợi thủy sản và tài nguyên đa dạng sinh học.

Bên cạnh đó, do ảnh hưởng từ các hoạt động phát triển kinh tế xã hội, sản xuất nông nghiệp ven đầm đã tác động lớn đến môi trường sinh trưởng và phát triển của các loài thủy sản, gây mất cân bằng sinh học, suy giảm nguồn lợi thủy sản.

Giống cá chình trên đầm Trà Ổ ngày càng cạn kiệt. Ảnh: NTN 

Giải pháp từ cộng đồng

Huyện Phù Mỹ đã thành lập Hội đồng điều hành liên xã ven đầm quản lý chung, mỗi xã có một nhóm hạt nhân gồm 11 - 15 người cùng tham gia điều phối, giám sát hoạt động khai thác, đánh bắt thủy sản trên đầm. Hội đồng sẽ thường xuyên nắm bắt tình hình, phát hiện nghề cấm, khai thác theo lối hủy diệt để thuyết phục họ bỏ nghề. Nếu vận động mà không bỏ sẽ phục bắt quả tang để đề nghị chính quyền can thiệp. Tuy nhiên, do vướng mắc trong thẩm quyển xử lý vi phạm, tuần tra kiểm soát và nguồn tài chính để duy trì hoạt động nên vẫn chưa đạt hiệu quả như mong muốn.

Về lâu dài sẽ kêu gọi các nhà tài trợ, các dự án bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn lợi thủy sản… trong nước và quốc tế hỗ trợ để tái tạo NLTS cho đầm Trà Ổ. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cần có giải pháp quản lý phù hợp, vừa phát triển sinh kế của cư dân, vừa bảo vệ môi trường, nguồn lợi thủy sản và phát triển hệ sinh thái thủy sinh trên đầm Trà Ổ.