“Chuyển giới” cho cá mú mè không khó!

Cách thay đổi giới tính nhanh nhất từng được báo cáo cho cá mú mè!

Cá mú mè.
Cá mú mè.

Cá mú mè hay còn gọi là cá mú chấm nâu hoặc cá mú cam có tên khoa học là Epinephelus coioides, là một loài cá lưỡng tính điển hình, với giá trị kinh tế rất cao và được nuôi nhiều ở các nước Châu Á. Trong tự nhiên, cá mú mè từ khi mới sinh ra đến khoảng 4,5 tuổi đều là cá cái. Sau đó một số con sẽ có khả năng chuyển thành con đực và thực hiện chức năng sinh sản. Trong những năm gần đây, việc đánh bắt quá mức cùng với môi trường đang ngày càng trở nên ô nhiễm đã gây ra nhiều khó khăn để tạo được đàn cá bố mẹ thật sự chất lượng. Cá mú mè là loài rất thích hợp với điều kiện nuôi nhốt. Tuy nhiên, việc thiếu con đực đã tạo nên một nút thắt cổ chai lớn trong sự phát triển của nghề nuôi cá mú.

Một số cá thể trong nhóm sinh sản sẽ có khả năng tự thay đổi giới tính, để đảm bảo việc sinh sản đạt tối đa. Từ 1972, đã có nghiên cứu thực hiện việc loại bỏ cá đực đầu đàn ra khỏi nhóm sinh sản, rồi thay đổi giới tính cho những con cá cái phát triển hơn trong nhóm. Ngoài ra trong thử nghiệm khác, cũng đã cho những con cá cái lớn con nhất tiêm hormone để chuyển thành cá đực trong vòng vài tháng sau khi nuôi trong lồng hoặc bè nổi. Tuy nhiên những nghiên cứu này không có tỷ lệ thành công cao như mong đợi.

Ở cá mú, việc thay đổi giới tính vẫn còn khó nắm bắt, thường phụ thuộc vào tỷ lệ giao phối và mùa vụ. Phải mất một khoảng thời gian khá dài để tạo cá bố mẹ chất lượng cao. Vì vậy, điều tra cơ chế thay đổi giới tính trong quần thể nuôi ,và thiết lập một phương pháp tiêu chuẩn để tạo ra sự thay đổi giới tính là vấn đề rất quan trọng để phát triển nghề nuôi cá mú. 

Phương pháp và vật liệu

Cá thí nghiệm được thu tại Quảng Đông (Trung Quốc) có đủ con đực, con cái với 4 năm tuổi đời. Mỗi con cá được đánh dấu riêng để nhận dạng. Đo trọng lượng và chiều dài cá trước khi thí nghiệm. Nuôi trong bể chứa 25000l  nước biển. Có hệ thống sục khí, bơm và lọc sinh học đầy đủ, cho ăn mỗi ngày một lần.

Thí nghiệm 1: nuôi chung và kiểm tra tuyến sinh dục hằng tháng để xác định giai đoạn phát triển của chúng dưới kính hiển vi. 

Thí nghiệm 2: số lượng cá trong nhóm sinh sản đối với việc thay đổi giới tính. Nuôi chung các nghiệm thức 1♂-1♀, 1♂-2♀, 1♂-3♀, 1♂-6♀và 5♂-50♀. Sau 2 năm những con đực bị loại bỏ, thu thập để xác định sự phát triển tuyến sinh dục của con cái sau đó 4 tuần.

Thí nghiệm 3: tác động của mùa vụ đến việc thay đổi giới tính. Lặp lại thí nghiệm trong 5 mùa, cho cá đực với cá cái chia thành 4 nhóm rồi nuôi chung với nhau. Sau mỗi mùa, kiểm tra giai đoạn phát triển của tuyến sinh dục ở cá cái sau khi đã loại cá đực ra khỏi quần thể.

Mỗi con cá được thực hiện phân tích mô học và đem quan sát dưới kính hiển vi. Sau đó xét nghiệm mức độ xuất hiện của nội tiết tố steroid trong huyết thanh. Tiếp theo kiểm tra khả năng thụ tinh của cá đực đã chuyển đổi giới tính bằng phương pháp nhân tạo. Cuối cùng là phân tích thống kê và ghi nhận kết quả.

Kết quả và thảo luận

Ở hầu hết những loài cá lưỡng tính, sự thay đổi giới tính dường như phụ thuộc nhiều vào kích thước cơ thể. Tuy nhiên nhiều bằng chứng cho thấy giả thuyết này không được giải thích đầy đủ, và sự thay đổi giới tính do những yếu tố phức tạp hơn rất nhiều so với mô tả. Cá cái có thể thay đổi giới tính ngay cả khi có sự hiện diện của cá đực trong đàn. Trong nghiên cứu hiện tại, một số cá cái không có kích thước lớn nhất cũng chuyển đổi thành cá đực. Do đó, vẫn chưa chắc chắn về quan hệ giữa kích thước cơ thể và sự thay đổi giới tính ở cá mú.

Hầu hết các loài cá có sự thay đổi giới tính sẽ sinh sản theo mùa. Do đó, việc loại cá đực ra khỏi quần thể được thực hiện ở các mùa khác nhau để xác định thời điểm tối ưu nhất gây ra sự chuyển đổi giới tính. Sự thay đổi giới tính đã xảy ra trong tất cả các nhóm khảo sát ở thời điểm từ tháng 3 đến tháng 5. Ở các nhóm có 3 con cái trở lên thì thích hợp hơn để gây ra sự thay đổi giới tính ở cá mú mè.

Một điều thú vị là phát hiện được cortisol-hoạt động như một chất trung gian chuyển đổi estrogen thành androgen (đặc trưng cho tính đực), cũng có liên quan đến việc chuyển đổi giới tính ở cá mú mè. Cortisol như một yếu tố liên kết các điều kiện môi trường bên ngoài với những phản ứng sinh lý trong cơ thể. Nghiên cứu này cho thấy cortisol trong huyết thanh tăng nồng độ kể từ khi bắt đầu thay đổi giới tính. Đây là một bước đệm cho việc nghiên cứu sâu hơn các phương pháp mới để kiểm soát giới tính không chỉ với riêng cá mú mè.

Trong nhóm sinh sản ở cá mú mè, nếu con đực đầu đàn biến mất thì một cá khác sẽ nhanh chóng thay thế vào vị trí đó và thực hiện vai trò mà con tiền nhiệm để lại. Dựa trên hiện tượng này, 3 con cái trưởng thành cùng 1 con đực được giữ chung trong 1 bể, sau khi loại bỏ con đực thì cá cái lớn nhất sẽ thay đổi giới tính sau 2 tuần trong mùa sinh sản chính hoặc 4 tuần nếu là mùa sinh sản đầu tiên của chúng. Kết quả cuối cùng chỉ ra rằng sự thay đổi giới tính ở cá mú mè bị ảnh hưởng đáng kể bởi kích thước cơ thể, số lượng cá trong nhóm sinh sản và mùa vụ. Tỷ lệ thành công của việc thay đổi giới tính này là 100%  trong mùa sinh sản chính và 75%  nếu là mùa sinh sản đầu tiên. 

Đây là cách thay đổi giới tính nhanh nhất từng được báo cáo cho cá mú mè. Con đực sau khi chuyển đổi giới tính bằng phương pháp tích cực này sẽ có khả năng sản xuất giống chất lượng cao. Ngoài ra Cortisol trong huyết thanh có thể liên quan đến việc bắt đầu thay đổi giới tính và góp phần làm gia tăng nồng độ androgen, chúng xuất hiện như yếu tố báo hiệu về việc con cái đã chuyển thành con đực ở cá mú mè.

Đăng ngày 06/03/2020
Hà Tử
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Phân biệt men vi sinh ủ đạt hay đã hư

Men vi sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện chất lượng nước, xử lý đáy ao, phân hủy chất thải và tăng cường hệ miễn dịch cho vật nuôi. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả tối đa, men vi sinh cần được ủ đúng cách và sử dụng khi còn hoạt tính sinh học cao. Việc nhận biết men vi sinh ủ đạt hay đã hư là kỹ năng quan trọng giúp người nuôi tránh lãng phí và phòng ngừa hậu quả không mong muốn đến môi trường ao nuôi.

Ủ men vi sinh
• 10:03 07/07/2025

Nguyên nhân dẫn đến bùng nổ tảo giáp

Tảo giáp là một nhóm sinh vật phù du hai roi, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn thủy sinh. Tuy nhiên, trong điều kiện bất lợi, tảo giáp có thể phát triển ồ ạt, gây ra hiện tượng “nở hoa”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước, sức khỏe vật nuôi và hệ sinh thái thủy vực.

Tôm bệnh
• 09:44 04/07/2025

Các trường hợp dẫn đến ao tôm bị mất oxy cần chú ý

Trong nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh, oxy hòa tan (DO – Dissolved Oxygen) là yếu tố sống còn quyết định đến sức khỏe, khả năng sinh trưởng và tỷ lệ sống của tôm nuôi. Tình trạng ao nuôi bị mất oxy, thiếu hụt nghiêm trọng lượng oxy hòa tan là nguyên nhân hàng đầu gây ra hiện tượng tôm nổi đầu, giảm ăn, tăng trưởng chậm và thậm chí là chết hàng loạt.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:29 03/07/2025

Chăm nước ao đúng cách khi độ mặn thấp, trời mưa kéo dài

Nuôi tôm tại các vùng có độ mặn thấp ngày càng phổ biến, đặc biệt ở các khu vực ven ngọt, đầu nguồn hoặc nuôi vụ sớm. Tuy nhiên, điều kiện độ mặn thấp luôn đi kèm với hàng loạt rủi ro kỹ thuật như rối loạn thẩm thấu, khó lột xác, thiếu khoáng và suy giảm miễn dịch. Việc quản lý nước trong môi trường này đòi hỏi người nuôi phải có kỹ thuật vững và cách chăm sóc bài bản, đúng thời điểm – nếu không sẽ rất dễ “mất ao” ngay từ đầu vụ.

Nước ao nuôi
• 14:15 30/06/2025

Logistics ngành thủy sản – một điểm nghẽn trong chuỗi giá trị thủy sản Việt Nam

Việt Nam tự hào là một cường quốc xuất khẩu thủy sản, với kim ngạch hàng năm lên đến hàng tỷ USD. Thế nhưng, đằng sau những con số ấn tượng đó là một nghịch lý đáng báo động: giá trị gia tăng và lợi nhuận thực tế thu về chưa tương xứng với tiềm năng. Khi mổ xẻ chuỗi giá trị, một "điểm nghẽn" mang tính sống còn đã lộ rõ, đó chính là logistics. Đây không còn là một chi phí dịch vụ đơn thuần, mà đã trở thành rào cản lớn nhất kìm hãm sức bật của toàn ngành.

Điểm nghẽn trong Logistics
• 13:25 19/07/2025

Cá muối chua: Món ăn truyền thống và mối nguy cơ chết người từ độc tố Botulinum

Mới đây, vào ngày 15/7/2025, anh A Khởi (23 tuổi, dân tộc Xơ Đăng, tỉnh Quảng Ngãi) đã được đưa đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi 2 trong tình trạng nguy kịch. Nguyên nhân được xác định là ngộ độc Botulinum sau khi anh ăn cơm với món cá muối chua tự làm tại nhà. Vụ việc một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về mối nguy hiểm chết người ẩn sau món ăn dân dã, biến một đặc sản truyền thống thành nguồn cơn của những bi kịch.

Ngộ độc Botulinum
• 13:25 19/07/2025

Ban đêm ở trại tôm: Nhìn thấu nguy cơ để giữ chắc mùa vụ

Trong khi người nuôi đã say giấc, ao tôm vẫn không ngừng "sôi động" với hàng loạt diễn biến môi trường, sinh vật phân hủy, và những nguy cơ tiềm tàng. Vậy ban đêm nuôi tôm làm sao cho đạt kết quả? Bài viết sau sẽ giúp bạn "nhìn thấu bóng tối", giữa mùa vụ nhiều rủi ro.

Ao nuôi tôm vào ban đêm
• 13:25 19/07/2025

Thủy sản Hùng Vương lại bị xử phạt

Từng là doanh nghiệp dẫn đầu ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam, Công ty Cổ phần Hùng Vương (mã chứng khoán: HVG) đang đối mặt với một tương lai bất định khi liên tiếp vướng vào các vi phạm pháp luật và gánh nặng tài chính khổng lồ.

thủy sản Hùng Vương
• 13:25 19/07/2025

Trung quốc vượt Mỹ, trở thành thị trường thủy sản số 1 của Việt Nam

Số liệu thống kê 6 tháng đầu năm 2025 đã xác nhận Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành thị trường nhập khẩu lớn nhất của thủy sản Việt Nam. Với kim ngạch xuất khẩu đạt 1,1 tỷ USD, thị trường tỷ dân này không chỉ cho thấy sức mua khổng lồ mà còn đặt ra những yêu cầu mới, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải có một chiến lược tiếp cận bài bản và chuyên nghiệp hơn.

tôm thẻ chân trắng
• 13:25 19/07/2025
Some text some message..