Cà Mau là tỉnh duy nhất trong cả nước có 3 mặt tiếp giáp biển, với bờ biển dài 254 km, là 1 trong 4 ngư trường trọng điểm của cả nước. Đây là điều kiện tự nhiên vô cùng thuận lợi để phát triển nghề nuôi hải sản trên biển, thế nhưng lợi thế này thời gian qua chưa được phát huy đúng mức.
Phát triển chậm và thiếu bền vững
Từ điều kiện tự nhiên ấy, nghề nuôi hải sản trên biển, ven các cửa biển của tỉnh đã hình thành cách đây gần 10 năm. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là những hoạt động mang tính tự phát, trình độ kỹ thuật nuôi còn thấp, đầu tư xây dựng lồng bè còn hạn chế, dễ gặp rủi ro khi có dông bão xuất hiện. Tình trạng thiếu con giống thả nuôi vẫn còn phổ biến, dịch bệnh trên các lồng bè nuôi thời gian qua thường xuyên xảy ra...
Một trong những mô hình tiêu biểu nhất trong nghề nuôi hải sản trên biển là hoạt động nuôi cá bớp lồng bè của một số bà con trên đảo Hòn Chuối. Qua nhiều năm nuôi, mô hình này phần nào khẳng định hiệu quả kinh tế, tạo công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho ngư dân trên đảo. Theo số liệu thống kê, năm 2017 có 30 hộ dân trên đảo đầu tư nuôi cá bớp với khoảng 250 lồng bè, tổng lượng cá nuôi khoảng 15-20 tấn.
Mặc dù phải đối diện với rất nhiều khó khăn trong cuộc sống, nhưng ai cũng tin rằng, tương lai không xa con cá bớp lồng sẽ giúp họ đổi đời. Niềm tin ấy càng được thể hiện rõ hơn khi Tổ trưởng Tổ An ninh tự quản đảo Hòn Chuối Lê Tứ Phương nhiều lần khẳng định: Nếu được đầu tư bài bản về kỹ thuật, lồng bè và đầu ra ổn định thì con cá bớp là vật nuôi giúp người dân không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên khá, giàu.
Tuy nhiên, đó là sự kỳ vọng, thực tế lại có phần không được như người dân mong đợi. Con cá bớp đã từng mang về cho người dân lợi nhuận cả trăm triệu đồng/vụ nuôi thì nó cũng không ít lần khiến người dân lao đao vì dịch bệnh, vì mất giá… Không chỉ con cá bớp mà con hàu hay con nghêu cũng khiến người dân gắn bó với nó nhiều phen “lên bờ xuống ruộng”.
Có thể thấy, nghề nuôi hải sản ven biển, trên biển thời gian qua không chỉ phát triển chậm mà còn chưa ổn định và thiếu bền vững. Những bất cập này xuất phát từ nguyên nhân chính là chưa có thị trường đầu ra ổn định, chưa tạo ra sản phẩm hàng hoá lớn để đáp ứng nhu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu; vốn đầu tư cho nuôi hải sản trên biển lớn nhưng phải đối mặt với không ít rủi ro về thiên tai, môi trường và dịch bệnh...
Xuất phát từ những hạn chế, bất cập đó, cũng như nhu cầu phát triển nghề nuôi hải sản trên biển trong thời gian tới, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở NN&PTNT xây dựng kế hoạch phát triển nuôi hải sản trên biển Cà Mau giai đoạn 2018-2020 và định hướng đến năm 2030. Kế hoạch cơ bản được các sở, ngành liên quan và địa phương thống nhất. Sở NN&PTNT có tờ trình UBND ban hành.
Sò huyết là đối tượng được tập trung phát triển thời gian tới.
Tiến tới sự phát triển nhanh và bền
Theo đó, mục tiêu của kế hoạch là phát triển nghề nuôi hải sản trên biển thành ngành sản xuất hàng hoá quy mô công nghiệp, thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ, tạo ra sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, chất lượng cao, có thương hiệu. Đồng thời, thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị ngành hàng phục vụ việc tiêu thụ trong nước và xuất khẩu, gắn với bảo vệ môi trường sinh thái biển và đảm bảo an ninh - quốc phòng vùng biển, đảo.
Kế hoạch cũng chỉ ra cụ thể đặc điểm từng vùng biển gần bờ, ven đảo hay vùng bãi triều, cửa sông, ven biển mà phát triển loài nuôi, hình thức nuôi khác nhau. Đặc biệt, chú ý sử dụng lồng nhựa cứng HDPE, áp dụng phương thức nuôi quy mô công nghiệp (thâm canh) tiên tiến, đảm bảo an toàn thực phẩm, thích ứng với biến đổi khí hậu ở vùng biển, đảo xa bờ. Nuôi kết hợp các loài hải sản theo hình thức hữu cơ, sinh thái, gắn với bảo vệ và phát triển nguồn lợi và đồng quản lý ở vùng bãi triều, cửa sông, ven biển… hướng tới sản phẩm thuỷ sản nuôi có được chứng nhận bởi các tổ chức cấp chứng nhận quốc tế, được thị trường khuyến khích, công nhận.
Qua kế hoạch cũng đã xác định: tập trung các đối tượng nuôi là những loài có giá trị kinh tế, chủ lực như cá mú, cá chim vây vàng, cá tráp, cá vược, cá bớp... Ưu tiên các loài cá bản địa (cá mú, cá bớp) có sức cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế... Ngoài ra, còn tiến hành phát triển nghề nuôi rong, tảo biển, nhuyễn thể, giáp xác và các đối tượng khác.
Tuy nhiên, để kế hoạch được triển khai thực hiện hiệu quả, theo Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau Châu Công Bằng, cần có sự vào cuộc, phối hợp hiệu quả của nhiều ngành và chính quyền địa phương; từ việc tổ chức lại các hộ nuôi nhỏ lẻ, phân tán theo hình thức quản lý có sự tham gia của cộng đồng, trong đó chú trọng các mô hình tổ hợp tác, hợp tác xã nhằm tăng cường giúp đỡ nhau trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và chung tay bảo vệ môi trường. Phát triển hệ thống trại sản xuất giống chất lượng cao, áp dụng quy chuẩn, tiêu chuẩn trại sản xuất giống hải sản hiện đại, trang bị đủ hệ thống đảm bảo chất lượng và truy xuất nguồn gốc con giống, đáp ứng cơ bản nhu cầu giống cho nuôi hải sản trên biển của tỉnh.
Thời gian qua, từ Trung ương đến địa phương đặc biệt quan tâm đến việc phát triển kinh tế biển và vùng ven biển. Đã có nhiều quyết định, quy định được ra đời để khuyến khích nghề nuôi hải sản phát triển. Tiêu biểu như Quyết định số 126/QĐ-TTg ngày 1/6/2005 của Thủ tướng Chính phủ về một số chính sách khuyến khích phát triển nuôi trồng hải sản trên biển và hải đảo; Quyết định số 332/2011/QĐ-TTg ngày 3/3/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển nuôi trồng thuỷ sản đến năm 2020; Nghị định số 67/2014/NĐ-CP ngày 7/7/2014 của Chính phủ về một số chính sách phát triển thuỷ sản; Quyết định số 186/QĐ-TTg ngày 24/1/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án xây dựng Đảo Thanh niên toàn quốc giai đoạn 2013-2020. Tất cả đang hướng đến mục tiêu nâng cao đời sống người dân và đảm bảo an ninh - quốc phòng vùng biển, đảo.
