Kỳ công nghề nuôi trai ngọc

Ngọc trai là sản phẩm nổi tiếng nhất của đảo Phú Quốc (Kiên Giang) nhưng ít người biết được rằng, nghề nuôi trai lấy ngọc của những ngư dân nơi đây hết sức gian nan, vất vả. Để có được những viên ngọc nhỏ xíu từ những con trai biển, nhiều khi phải bỏ công sức ra tới vài năm trời nhưng cũng không chắc chắn trai sẽ cho ngọc.

Kỳ công nghề nuôi trai ngọc
Cấy nhân vào trai ngọc là công đoạn đòi kỳ công nhất. Ảnh minh họa: Internet

Trang sức vô giá

Phú Quốc là nơi đầu tiên ở khu vực phía Nam xuất hiện nghề nuôi cấy ngọc. Tuy nhiên ngọc trai ở Phú Quốc đã có từ trước đó rất lâu. Trong điều kiện tự nhiên, nhiều cá thể trai có ngọc được phát hiện khi ngư dân lặn bắt.

nuôi trai, nuôi trai lấy ngọc, nghề nuôi trai, nuôi trai ngọc ở Kiên Giang, ngọc trai

Những lồng bè nuôi trai cấy ngọc

Tất nhiên, những viên ngọc ấy vô cùng quý giá và cũng là những viên gạch đầu tiên để xây dựng nên thương hiệu ngọc trai Phú Quốc hiện nay.

Cách đây chừng ba chục năm, một số thương nhân người Nhật, người Úc đã tìm tới vùng biển Phú Quốc để bắt đầu nghề nuôi cấy ngọc trai với những kỹ thuật khoa học tiên tiến.

Phương pháp tạo ngọc cho trai khá đơn giản, đó là đưa dị vật (như hạt cát, hạt sạn) vào con trai, bản thân loài động vật này sẽ tiết ra những hợp chất bao bọc dị vật để làm lành vết thương, thời gian sau, hợp chất bao bọc dị vật đó thành ngọc.

Từ đó, có khá nhiều ngư dân ở Phú Quốc đã học được kỹ nghệ cấy ngọc trai này khiến nó thực sự trở thành một nghề của xứ đảo.

Theo thống kê, hiện nay ở Phú Quốc có hàng trăm cơ sở nuôi cấy ngọc trai, trong đó có khá nhiều trại nuôi trai của ngư dân trên đảo. Với kỹ thuật sẵn có và môi trường biển tự nhiên cực kỳ thuận lợi, việc tạo dựng một trang trại nuôi trai lấy ngọc cũng không quá khó khăn với nhiều hộ ngư dân ở Phú Quốc.

nuôi trai, nuôi trai lấy ngọc, nghề nuôi trai, nuôi trai ngọc ở Kiên Giang, ngọc trai

Mổ trai lấy ngọc.

Anh Phạm Quốc Tiến, chủ một trang trại nuôi trai ở xã Gành Dầu chia sẻ: “Hiện nay, cơ sở nuôi trai lấy ngọc của tôi đang có khoảng bốn trăm bè với hơn hai ngàn cá thể trai. Tất cả đều là trai đánh bắt tự nhiên ở vùng biển vịnh Thái Lan sau đó đem về thả trong lồng bè. Trước khi thả nuôi, chúng được cấy một hạt cát nhỏ xíu để tạo ngọc. Đây là công đoạn kỳ công nhất vì khi tách vỏ trai ra phải vừa đủ để chúng không bị đau đớn và việc cấy hạt cát, hạt sạn phải đúng vị trí để có thể tạo ngọc được, tuy nhiên chỉ có khoảng 25-30% trong số đó có thể cho ngọc”.

Hơn nữa, chất lượng, màu sắc, kích cỡ của ngọc mà chúng tạo ra cũng không giống nhau trong khi đây chính là những yếu tố ảnh hưởng đến sự sống còn các trại nuôi. “Ví như viên ngọc trai cùng kích cỡ nhưng màu đen huyền có thể giá trị gấp hàng chục lần viên màu trắng” – anh Tiến kể thêm.

Cũng theo chủ trại ngọc trai này, ngoài nguồn vốn đầu tư mua trai, dựng bè, chăm sóc bè thì đặc thù của nghề nuôi trai cấy ngọc là cần nhiều thời gian.

“Có nhiều loại trai hiện nay có thể tạo ngọc chỉ trong vòng nửa năm nhưng đó là ngọc nhỏ, đường kính bé và tất nhiên là giá thành thấp. Hầu hết các loại ngọc trai được sử dụng làm đồ trang sức cao cấp phải có tuổi đời từ ba cho tới năm năm, thậm chí nếu biết chắc có ngọc tốt, có thể để lâu hơn nữa. Nghĩa là, trong thời gian này, rất nhiều cá thể trai không có ngọc nhưng các chủ trang trại vẫn phải giữ lại vì không thể biết chính xác đâu là trai có ngọc, đâu là trai không”, anh Tiến chia sẻ.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, những bè nuôi trai ngọc ở Phú Quốc hiện nay chủ yếu tập trung ven biển, cách bờ đất ở đảo khoảng từ 2-3 hải lý.

Đó là các làng chài tập trung cư dân đông đúc như làng Hàm Ninh, Rạch Vẹm, Cửa Cạn, Dương Đông, Rạch Vàm… Những nơi này, mặt nước biển thuận lợi, phù hợp với ngư dân lại dễ dàng có thể đi thuyền ghe ra vào.

Để bảo đảm công việc tốt, hầu hết các lồng bè nuôi trai ngọc này đều có người sinh sống. Phần vì giá trị ngọc trai lớn, phải đề phòng kẻ gian, phần vì phải thường xuyên kiểm tra khả năng tạo ngọc, sức khỏe, sự phát triển của trai theo định kỳ.

Vui buồn cùng ngọc

Nói về các thách thức của nghề nuôi trai lấy ngọc này, một chủ trại trai khác ở xã Hàm Ninh chia sẻ: “Không chỉ vất vả, bấp bênh trong lúc nuôi trai mà ngay cả khi tạo ngọc rồi, việc chế tác và đưa được sản phẩm đến tay người tiêu dùng cũng khá gian nan.

Bây giờ, thách thức lớn nhất với người nuôi trai ngọc chân chính ở Phú Quốc chính là các loại ngọc giả làm từ nhựa, keo tổng hợp và cả ngọc trai từ nơi khác đưa tới.

Máy móc chỉ có thể phân biệt được ngọc thật (tạo ra từ cơ thể sống) và ngọc giả (từ chất liệu tổng hợp) chứ không thể phân biệt được nguồn gốc của ngọc. Vì thế, nhiều loại ngọc trai nước ngọt, ngọc trai Trung Quốc cũng được vận chuyển ra Phú Quốc rồi bán lại cho các địa phương khác, cho khách du lịch.

Ngọc trai Phú Quốc là ngọc trai nước mặn nên có nhiều ưu điểm hơn ngọc trai nước ngọt mà nếu không tinh ý, khách hàng rất dễ bị lừa”.

Có lẽ, việc có quá nhiều sản phẩm ngọc trai kém chất lượng đã khiến cho sức cạnh tranh của những hộ ngư dân nuôi ngọc trai Phú Quốc thêm khó khăn.

Tuy nhiên, tâm sự với chúng tôi, hầu hết các chủ trang trại nuôi trai cấy ngọc đều cho biết, những loại ngọc tốt, đẹp, có giá trị ở Phú Quốc đều được bán với giá cao. Thậm chí không có hàng để bán vì không dễ tạo ra được những sản phẩm như thế bởi quy trình khá hên-xui, con người không thể tự ý quyết định được.

Mặc dù là thứ trang sức cao cấp, đắt giá lên đến hàng chục hay thậm chí hàng trăm triệu đồng mỗi viên nhưng thực tế, hầu hết những người nuôi trai lấy ngọc đều vất vả, cơ cực và nghèo nàn.

“Chúng tôi ngày xưa cũng nuôi cấy trai ngọc nhưng vì nguồn vốn lớn, đầu ra khó khăn, không tạo được thương hiệu để bán nên hiện nay chỉ làm thuê cho các thương nhân nuôi trai ngọc ở trên Sài Gòn xuống mà thôi.

Nghề nuôi trai, tạo ngọc thực ra không quá khó nhưng việc bán được ngọc, thậm chí bán với giá cao mới là điều khó khăn nhất vì hầu hết khách mua ngọc đều là giới thượng lưu. Những ngư dân suốt đời phơi nắng gió trên biển không thể nào tiếp cận được. Vì vậy, chúng tôi chấp nhận nuôi cấy ngọc trai cho các chủ trang trại”, ông Nguyễn Văn Hiếu, một ngư dân nổi tiếng mát tay khi “phẫu thuật” để tạo ngọc cho trai kể thêm.

Ngoài nghề nuôi trai tạo ngọc, hiện nay ở Phú Quốc vẫn còn một số thợ lặn tìm trai để lấy ngọc. Tuy nhiên, họ chỉ còn rất ít vì hiện nay, nghề này gần như không còn đất sống.

“Tỷ lệ trai có ngọc trong tự nhiên cực thấp mà việc săn bắt được trai trên biển cũng ngày càng khó khăn hơn. Vì thế, có khi vài năm các thợ lặn cũng không thể tìm được ngọc trai tự nhiên. Nghề lặn bây giờ chủ yếu sống nhờ vào bán trai, vỏ trai và ốc quanh đảo mà thôi. Như tôi, dù đã gắn bó với nghề lặn trai ngọc nhiều năm ở vùng An Thới, Hàm Ninh, Dương Đông, Bãi Thơm… nhưng hơn chục năm trước cũng phải bỏ nghề, lên lồng bè nuôi trai để tiếp tục sinh kế. Điều an ủi với mình là còn được gắn bó với trai, với ngọc để duy trì thương hiệu ngọc trai Phú Quốc này”, ông Hiếu chia sẻ thêm.

GD&TĐ
Đăng ngày 15/12/2017
Nuôi trồng

Hướng đi mới để tối ưu hóa sức khỏe và năng suất nuôi tôm

Nuôi tôm là một ngành sản xuất thủy sản có giá trị kinh tế lớn, đặc biệt ở các quốc gia ven biển, trong đó có Việt Nam.

Ao tôm
• 08:00 24/11/2024

Tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng các chế phẩm sinh học

Một trong những giải pháp bền vững, an toàn và hiệu quả là sử dụng các chế phẩm sinh học. Chế phẩm sinh học không chỉ giúp cải thiện sức đề kháng cho tôm mà còn có lợi cho môi trường ao nuôi, giảm nhu cầu sử dụng kháng sinh và các hóa chất độc hại.

Tôm thẻ
• 11:19 22/11/2024

Chất độc trong ao nuôi, mối nguy tiềm ẩn đe dọa sức khỏe tôm

Các chất độc phát sinh trong ao nuôi một trong những nguyên nhân khiến tôm còi cọc, stress, chậm phát triển, thậm chí là chết hàng loạt gây thiệt hại không nhỏ cho người nuôi.

Nước ao tôm
• 09:49 21/11/2024

Giảm tiêu hao nguyên liệu sản xuất trong nuôi tôm

Hiệu quả sản xuất luôn là mối quan tâm hàng đầu của người nuôi. Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả là mức độ tiêu hao nguyên liệu sản xuất. Việc giảm tiêu hao không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn tăng lợi nhuận và bảo vệ môi trường. Dưới đây là các phương pháp thiết thực giúp giảm tiêu hao nguyên liệu trong nuôi tôm.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:08 20/11/2024

Tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng các chế phẩm sinh học

Một trong những giải pháp bền vững, an toàn và hiệu quả là sử dụng các chế phẩm sinh học. Chế phẩm sinh học không chỉ giúp cải thiện sức đề kháng cho tôm mà còn có lợi cho môi trường ao nuôi, giảm nhu cầu sử dụng kháng sinh và các hóa chất độc hại.

Tôm thẻ
• 09:39 24/11/2024

Phân biệt bệnh đốm trắng trên tôm do vi khuẩn và virus

Bệnh đốm trắng trên tôm là một trong những bệnh nguy hiểm và phổ biến nhất đối với ngành nuôi tôm, gây thiệt hại lớn về kinh tế và sản lượng. Đây là bệnh có thể do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, trong đó nổi bật là các loại vi khuẩn và virus. Dù cả hai loại tác nhân này đều gây ra các triệu chứng tương tự nhau, nhưng nguyên nhân, cách thức lây lan, cũng như phương pháp điều trị và phòng ngừa lại hoàn toàn khác biệt

Tôm thẻ chân trắng
• 09:39 24/11/2024

Những điểm mạnh từ sự phát triển ngành thủy sản Australia mà Việt Nam có thể học hỏi

Ngành thủy sản Australia không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm chất lượng cao mà còn được xem là hình mẫu về phát triển bền vững.

Thủy sản
• 09:39 24/11/2024

Thần tình yêu đại dương - Cá thần tiên rạn san hô

Cá thần tiên rạn san hô Tosanoides Aphrodite là một phát hiện đầy bất ngờ trong thế giới sinh vật biển. Được các nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học California (Mỹ) công bố, loài cá này không chỉ gây ấn tượng bởi vẻ đẹp lộng lẫy mà còn khiến cộng đồng khoa học ngạc nhiên khi chúng chưa từng được ghi nhận trước đây. Cùng tìm hiểu về loài cá được mệnh danh là "thần tình yêu đại dương" này!

Tosanoides Aphrodite
• 09:39 24/11/2024

Tôm vào vụ đông - Sale không giới hạn

Khi tôm vào vụ mới công tác chuẩn bị vật tư, vệ sinh ao, nguồn nước,... là những khâu quan trọng để có một mùa vụ thành công. Việc này ngoài bỏ công sức ra thì cũng tốn khá nhiều chi phí. Để tiết kiệm hơn, bà con hãy ghé ngay Farmext eShop, tại đây sắp diễn ra nhiều ưu đãi cực to cho các sản phẩm phục vụ nuôi tôm vụ đông.

Tôm vào vụ đông
• 09:39 24/11/2024
Some text some message..