Nghề nuôi cá tra hiện nay gặp không ít khó khăn, ngoài giá đầu ra bấp bênh, nuôi cá tra trong ao với mức độ thâm canh cao, chất lượng con giống ngày càng giảm, môi trường nước xấu cũng làm cho tình hình bệnh trở nên phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh tế của người nuôi. Trong đó, bệnh do hai loài vi khuẩn Edwardsiella ictaluri và Aeromonas hydrophila là những bệnh phổ biến và gây thiệt hại nghiêm trọng cho nghề nuôi cá tra.
Trong nuôi cá hiện nay, quản lí tốt sức khỏe cho cá là một trong những khâu quan trọng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sử dụng các chất điều biến miễn dịch làm cá tăng trưởng nhanh hơn, kháng bệnh tốt hơn trong đó có Inulin là một trong những prebiotic được sử dụng phổ biến trong nuôi trồng thủy sản, một số nghiên cứu cho thấy bổ sung inulin vào thức ăn làm gia tăng đáp ứng miễn dịch và kích thích tăng trưởng tốt trên cá hồi, cá mú, cá chép, cá rô phi và cá tra ...
Tuy nhiên giá thành inulin cũng khá cao, nếu bổ sung inulin liên tục trong suốt quá trình nuôi cá có thể tác động đến giá đầu tư sản suất cũng như lợi nhuận của người nuôi cá tra. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định chu kỳ bổ sung inulin vào thức ăn phù hợp trong nuôi cá tra, cho cá tăng trưởng tốt, đề kháng dịch bệnh.
Nghiên cứu ứng dụng inulin lên miễn dịch của cá tra qua thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 5 nghiệm thức bao gồm:
- NT1: Đối chứng (không bổ sung inulin)
- NT2: bổ sung 1% inulin vào thức ăn trong 2 tuần đầu (tuần 1, 2)
- NT3: bổ sung 1% inulin vào thức ăn cách nhịp mỗi 2 tuần (tuần 1, 2 và 5, 6)
- NT4: bổ sung 1% inulin vào thức ăn trong 4 tuần đầu (tuần 1, 2, 3, 4)
- NT5: bổ sung 1% inulin vào thức ăn trong 8 tuần, mỗi nghiệm thức lặp lại 3 lần.
Cá được bố trí 30 cá/bể 250 L, được cho ăn 2 lần/ngày với lượng thức ăn là 3% khối lượng thân. Hàng tuần thay khoảng 50% lượng nước trong bể. Thí nghiệm được thực hiện trong 8 tuần. Kết thúc thí nghiệm, cá được cân trọng lượng để phân tích tăng trưởng, cá thí nghiệm cũng được cảm nhiễm với vi khuẩn E. ictaluri để đánh giá khả năng kháng bệnh.
Kết quả cho thấy các chỉ tiêu tăng trưởng, huyết học và hoạt tính lysozyme ở các nghiệm thức NT3, NT4, NT5 cao hơn đối chứng. NT3 cho kết quả tăng trưởng, chỉ tiêu huyết học, hoạt tính lysozyme tăng cao và có tỉ lệ chết sau cảm nhiễm thấp. Dựa trên nghiên cứu, đề xuất bổ sung 1% inulin cách nhịp mỗi 2 tuần vào thức ăn cá tra làm cá tăng trưởng tốt, tăng cường miễn dịch và đề kháng với vi khuẩn E. ictaluri.
Sau 8 tuần thí nghiệm, cá ở các nghiệm thức bổ sung inulin theo các chu kỳ khác nhau đều có khối lượng cao hơn cá ở nghiệm thức đối chứng. Trong đó, NT5 cho kết quả tốt nhất có tăng trọng trung bình đạt 30,0 g, tốc độ tăng trưởng tương đối (DWG) 0,70 g/ngày và tốc độ tăng trưởng tuyệt đối (SGR) đạt 1,27 %/ngày. Ngoài ra, hệ số FCR của cá ở NT5 đạt 1,42, thấp hơn so với nghiệm thức đối chứng.
Sau 6 tuần thí nghiệm, hoạt tính lysozyme của các nghiệm thức đều tăng, trong đó cao nhất là NT3 (215,67 µg/mL) khác biệt có ý nghĩa thống kê so với nghiệm thức đối chứng (p<0,05). Ở tuần thứ 8, hoạt tính lysozyme của NT3 (211,94 µg/mL) có giá trị lớn nhất và khác có ý nghĩa thống kê so với nghiệm thức đối chứng (p<0,05).
Tỉ lệ chết tích lũy của cá tra ở các nghiệm thức bổ sung inulin với các chu kỳ khác nhau sau khi cảm nhiễm với E. Ictaluri.
Kết quả thí nghiệm cảm nhiễm cho thấy các nghiệm thức bổ sung inulin theo chu kỳ khác nhau có tỷ lệ chết thấp hơn so với nghiệm thức đối chứng. Cụ thể, tỷ lệ chết của cá ở NT3 là 13%, NT4 là 40%, NT5 là 27% đều thấp hơn và khác biệt có ý nghĩa thống kê so với nghiệm thức đối chứng (79%).
Cá tra sử dụng thức ăn được bổ sung 1% inulin với các chu kỳ khác nhau đều thể hiện đáp ứng miễn dịch thông qua gia tăng chỉ tiêu huyết học và hoạt tính lysozyme. Sau 8 tuần thí nghiệm, nghiệm thức 3 (bổ sung inulin cách nhịp mỗi 2 tuần) đạt giá trị tốt nhất, thể hiện qua các chỉ tiêu huyết học, hoạt tính lysozyme và tăng trưởng, đồng thời có tỉ lệ chết thấp nhất sau khi cảm nhiễm với vi khuẩn Ewarsiella ictaluri.
Đề xuất bổ sung 1% inulin vào thức ăn cá tra theo chu kỳ cách nhịp 2 tuần cần được tiếp tục nghiên cứu ứng dụng trong mô hình nuôi cá tra thương phẩm nhằm đánh giá hiệu quả tác động của inulin lên tăng trưởng, sức đề kháng cũng như khả năng kháng bệnh của cá tra trong điều kiện nuôi ao.
Theo Bùi Thị Bích Hằng, Nguyễn Thanh Phương.
