Đặc sản rừng ngập mặn
Khi thủy triều rút, bờ biển các xã Đa Lộc, Hưng Lộc, Ngư Lộc (Hậu Lộc, Thanh Hóa) chỉ còn lại bùn lầy. Đây là thời điểm ngư dân làng biển xứ Thanh tất bật mưu sinh. Họ mang theo giỏ tre, thùng xốp, ván lướt, bẫy kẹp hoặc cần câu,... đi săn cá còi (hay còn gọi là cá thòi lòi, nác hoa).
Đây là loài cá thuộc họ cá bống trắng, và được xem là một trong những loài cá “kỳ dị nhất hành tinh”. Bởi, chúng không chỉ sống dưới nước, trong bùn lầy mà còn chạy nhảy trên cạn, thậm chí còn biết leo cây đi kiếm thức ăn. Cá còi trưởng thành thường dài từ 10-15 cm, to bằng cỡ ngón tay.
Mùa cá còi thường kéo dài từ tháng Giêng đến hết tháng 4 Âm lịch hàng năm. Theo các ngư dân làng biển, đây là thời điểm chính vụ, cá còi thường to, béo và có trứng.
Tuy nhiên, loài cá “kỳ dị” này tập trung nhiều ở bãi triều các xã Hưng Lộc, Đa Lộc, Minh Lộc, Ngư Lộc của huyện Hậu Lộc. Chúng thường đào hang dưới lớp bùn sâu chừng 20-30 cm để cư trú. Khi thủy triều rút cũng là lúc loài cá này chui ra khỏi hang đi kiếm ăn.
Có mặt ở bãi bồi ven biển và rừng sú xã Đa Lộc từ 6h30 sáng, anh Phạm Văn Hiểu (thôn Yên Lộc, xã Đa Lộc) mang theo cả trăm chiếc bẫy kẹp. Đây là “vũ khí” giúp người đàn ông này săn loài cá “kỳ dị nhất hành tinh”.
Những chiếc bẫy kẹp đầy cá thòi lòi của ngư dân làng biển xứ Thanh. Ảnh: LT
Hì hục lội dưới lớp bùn lầy sâu cả mét, anh Hiểu cẩn thận đặt từng chiếc bẫy để săn cá thòi lòi. Lớp bùn lầy đặc quánh khiến người đàn ông có thâm niên săn bắt loài cá này hàng chục năm cũng thấm mệt, bộ quần áo trên người lấm lem đầy bùn đất.
Sau khi đặt hết số bẫy kẹp mang đi, anh Hiểu tạm lên bờ nghỉ ngơi đợi cá thòi lòi mắc bẫy. Anh Hiểu cho biết, săn bắt loài cá này đòi hỏi kinh nghiệm cùng sự khéo léo, vì nếu không cẩn thận, cá sẽ vọt ra khỏi hang và biến mất.
“Khi phát hiện ra hang ẩn nấp, chúng tôi sẽ cẩn thận đặt bẫy kẹp trên miệng hang. Khi cá ngoi lên đi kiếm ăn, sẽ vô tình mắc phải bẫy kẹp. Trung bình mỗi ngày, tôi bắt được khoảng 3kg, cá mùa này rất béo và có trứng”, anh Hiểu nói.
Sau 15-20 phút đặt bẫy, anh Hiểu quay trở lại thu “chiến lợi phẩm”. Hôm nay lại là một ngày may mắn của người đàn ông làng biển xứ Thanh, vì cá mắc bẫy kẹp nhiều, con rất to và béo. “Cá to thế này, tôi thường bán với giá từ 220.000 - 240.000 đồng/kg”, anh Hiểu vừa gỡ cá vừa vui vẻ nói.
Gỡ hết số cá mắc bẫy kẹp cho vào giỏ tre mang theo, anh Hiếu ước chừng cũng được hơn 1 kg. Sau mẻ đầu khá suôn sẻ, người đàn ông này lại tiếp tục đặt bẫy lượt tiếp theo. Công việc tuy khó nhọc nhưng chịu khó mỗi buổi đi săn bắt, anh Hiểu bỏ túi hơn nửa triệu đồng.
Kiếm bạc triệu mỗi buổi đi săn
Ngoài đánh bẫy kẹp, ngư dân làng biển xứ Thanh còn dùng lưỡi câu hoặc dùng tay xúc những lớp bùn đặc quánh để săn bắt cá thòi lòi. Do không có công cụ bảo hộ nên đôi khi họ đụng phải mảnh sành hay vỏ hàu gây rách da, tứa máu.
Hơn 4 tiếng lội bùn lầy, anh Vũ Văn Độ (xã Đa Lộc) khá hài lòng với số chiến lợi phẩm thu được hôm nay. Với 5 kg cá thòi lòi còn tươi xanh, anh Độ bán ngay tại bến cho thương lái với giá 150.000 đồng/kg.
Cá thòi lòi được thương lái thu mua tận bến và chưa bao giờ ế. Ảnh: LT
Gần 30 năm săn bắt cá thòi lòi, anh Độ cho biết, đây là đặc sản vùng ngập mặn xứ Thanh. Vào chính vụ, có ngày anh Độ câu được cả 10 kg cá thòi lòi. Tuy khó nhọc, song cá thòi lòi được thương lái thu mua ngay tận bến, chưa bao giờ ế.
Cá thòi lòi thịt rất thơm và ngậy, thường được người dân địa phương chế biến thành nhiều món ăn như kho, nướng, nấu canh chua,... Trước đây, cá thòi lòi thường được bà con chế biến thành món ăn dân dã trong sinh hoạt hàng ngày. Hiện nay, đặc sản vùng biển ngập mặn này đã có mặt ở nhiều nhà hàng.
Cá thòi lòi có số lượng săn bắt không nhiều nên thường được thương lái thu mua tại chỗ, số ít bán ở chợ dân sinh quanh vùng. Loại tươi ngon có thể xuất sang thị trường Trung Quốc, Nhật Bản,...
