Tăng cường giải pháp bảo vệ tài nguyên nước

Tài nguyên nước ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã và đang bị suy thoái về số lượng lẫn chất lượng do khai thác chưa hợp lý cùng với những tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH). Nhiều chuyên gia cho rằng, các giải pháp đưa ra để bảo vệ tài nguyên nước ở ĐBSCL cần phải thuận tự nhiên, phù hợp điều kiện thực tế, tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên.

Đợt hỗ trợ dân bị hạn mặn tại Bến Tre. Ảnh: Báo Lao động.

Nguồn nước kêu cứu

Nhóm nghiên cứu của Viện Môi trường và Tài nguyên (MT-TN) đã chỉ ra, với khí hậu ôn hòa, được thụ hưởng nguồn phù sa nước ngọt dồi dào, nguồn nước lợ từ biển, ĐBSCL có điều kiện cực kỳ thuận lợi để sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, những lợi thế về nguồn nước ở ĐBSCL đang giảm dần thời gian qua.

Lý giải điều này, PGS-TS Châu Nguyễn Xuân Quang, Phó Viện trưởng Viện MT-TN, cho rằng, ĐBSCL nằm ở vùng hạ lưu lưu vực sông Mê Công, tiếp giáp biển, có địa hình thấp và phẳng (cao độ trung bình so với mực nước biển chỉ vào khoảng 1-1,8m). Do vậy, tài nguyên nước nơi đây rất nhạy cảm với những tác động từ thượng lưu, phía biển, hoạt động dân sinh kinh tế nội vùng cũng như BĐKH. Hoạt động khai thác tài nguyên đất, nước và nạn phá rừng quy mô lớn tại các quốc gia thượng nguồn Mê Công đã làm biến đổi sâu sắc chế độ dòng chảy và phù sa về ĐBSCL.

Không những vậy, nước biển dâng cùng với suy giảm lưu lượng thượng nguồn làm cho tình trạng xâm nhập mặn vùng ĐBSCL ngày càng tồi tệ hơn, như đợt xâm nhập mặn lịch sử vào mùa khô năm 2016, 2019. Nếu không có giải pháp hữu hiệu, trong khi tác động của BĐKH ngày càng mạnh (làm thay đổi mưa và nhiệt độ, góp phần gây ra hạn hán nghiêm trọng), dự báo nhiệt độ ở vùng ĐBSCL sẽ tăng 1,9-3,5°C vào năm 2099. ĐBSCL sẽ phải đối mặt với những thách thức về cạn kiệt nguồn nước ngầm, ô nhiễm nguồn nước và suy giảm đa dạng sinh học.

Với cơ cấu sản xuất chính là nông nghiệp (lúa và cây ăn trái, nuôi trồng thủy sản) chủ yếu dựa vào nguồn nước nên những biến động về tài nguyên nước rất nhạy cảm với sinh kế của người dân. Tác động mạnh mẽ theo chiều hướng bất lợi của các yếu tố môi trường liên quan đến nước thời gian qua ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất sản xuất và phát triển lâu dài ở ĐBSCL.

Theo Hội Thủy lợi Việt Nam, người dân nuôi trồng thủy sản vùng nước lợ ở ĐBSCL được mùa thậm chí 2-3 năm liên tục, khi mưa thuận gió hòa. Nhưng chỉ một năm mưa quá nhiều, tôm nước lợ sẽ chết hoặc hạn gay gắt, nước mặn quá, tôm không lớn được cũng đều gây nhiều thiệt hại cho người nuôi. Và để có nước sạch phục vụ nuôi trồng thủy sản, người dân lại khai thác nước ngầm quá mức gây ra tình trạng sụt lún đất nghiêm trọng ở vùng ĐBSCL hiện nay.

Xe chở nước ngọt
Xe chở nước ngọt miễn phí phục vụ bà con miền Tây. Ảnh: Báo Lao động.

Cần những giải pháp chiến lược

Nhiều ý kiến cho rằng, quản lý bền vững tài nguyên nước được xem là nền tảng căn bản cho sự an toàn, thịnh vượng, bền vững và thích ứng với BĐKH ở ĐBSCL. Dĩ nhiên, đó phải là những giải pháp thực tế, phù hợp đặc điểm của vùng.

Cũng theo Hội Thủy lợi Việt Nam, trước hết cần nghiên cứu quy luật của thiên nhiên để chủ động thích ứng. Kế đến, chủ động có giải pháp cấp nước ngọt cho vùng thủy sản để người dân giảm khai thác nước ngầm phục vụ sản xuất. Việc cấp nước ngọt cần đảm bảo đủ để pha loãng và cung ứng cho khu vực nuôi trồng vùng nước lợ. Thực tế cho thấy, chỉ cần có đường cấp và thoát riêng rẽ, vùng nuôi trồng sẽ phát triển bền vững, tránh được nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, lây lan dịch bệnh và gây tổn hại hoạt động sản xuất của người dân.

PGS-TS Châu Nguyễn Xuân Quang nhấn mạnh, để làm được giải pháp trên, cần xây dựng kế hoạch, chiến lược ứng phó theo hướng tiếp cận tổng thể và hành động cụ thể, ưu tiên những giải pháp nội vùng thay vì cố gắng thay đổi những tác động từ bên ngoài (phía thượng lưu và biển). Trên cơ sở đó, giảm thiểu rủi ro theo hướng ưu tiên tăng cường năng lực thích ứng và giảm nhẹ độ phơi nhiễm thay vì cố gắng giảm nguy cơ.

“Mặt khác, để phát triển bền vững tài nguyên nước ở ĐBSCL, chúng ta cần có một nghiên cứu kỹ về cung cầu sử dụng nước trong khu vực, đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân trong việc sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn nước. Về lâu dài, cần có chiến lược bền vững, xây dựng các điểm chứa nước để đảm bảo đủ lượng nước cho sinh hoạt và phát triển kinh tế vùng”, PGS-TS Trương Thanh Cảnh, Trường ĐH Khoa học tự nhiên TPHCM, chia sẻ.

Báo Sài Gòn giải phóng
Đăng ngày 01/11/2021
Minh Hải
Môi trường

Thừa Thiên - Huế: Đầm phá ô nhiễm, dân kêu trời

Hàng ngàn hộ dân ở 33 xã, phường, thị trấn sống dựa vào đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (tỉnh Thừa Thiên - Huế), đang khốn khổ vì nguồn nước ô nhiễm nghiêm trọng.

Ô nhiễm đầm phá ở Thừa Thiên - Huế
• 14:32 14/03/2023

Sản xuất xà phòng từ chất nhầy ốc sên

Một con ốc sên sẽ tạo ra khoảng 2g chất nhờn. Để sản xuất 15 thanh xà phòng trọng lượng 100g, anh Desrocher ở thị trấn Wahagnies, miền Bắc nước Pháp cần khoảng 40 con ốc sên. Ảnh: Reuters

Xà phòng từ ốc sên
• 10:17 09/02/2023

Yên Bái: Thả hơn 30 nghìn cá giống xuống hồ Thác Bà trong ngày ông Công, ông Táo

Ngày 14/1, huyện Yên Bình (Yên Bái) đã tổ chức thả cá bổ sung nguồn lợi thủy sản hồ Thác Bà năm 2023 gắn với phong tục thả cá chép ngày 23 tháng Chạp.

Thả cá
• 12:02 19/01/2023

Xuất hiện pin làm từ vỏ cua, có thể tái chế 1000 lần

Các nhà khoa học đã phát minh ra một loại pin được làm từ vỏ cua, dễ phân hủy hơn nhiều so với pin lithium-ion.

Pin làm từ vỏ cua
• 09:46 12/01/2023

Cá bè trên sông Đồng Nai chết hàng loạt sau mưa lớn: Người nuôi cá thiệt hại nặng nề

Ngày 29-5, tại khu vực phường Long Bình Tân, TP Biên Hòa (Đồng Nai), nhiều hộ dân nuôi cá bè trên sông Đồng Nai đã báo cáo hiện tượng cá chết hàng loạt sau trận mưa lớn vào ngày 28-5. Ước tính ban đầu, khoảng 6 tấn cá các loại như rô phi, chép, trê, lăng, mè hỏi và trắm đã bị chết, gây thiệt hại đáng kể cho người nuôi.

Cá chết
• 09:00 01/06/2025

Đa dạng sinh học biển và vai trò trong khai thác thủy sản bền vững

Đa dạng sinh học biển là sự phong phú và đa dạng của các loài sinh vật sống trong môi trường biển, bao gồm các loài động vật, thực vật, vi sinh vật và các hệ sinh thái biển như rạn san hô, cỏ biển, và rừng ngập mặn. Đây là một yếu tố quan trọng không chỉ đối với sức khỏe của hệ sinh thái biển mà còn đối với sự phát triển bền vững của ngành thủy sản. Đa dạng sinh học biển không chỉ cung cấp nguồn lợi thủy sản mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và sức khỏe của các hệ sinh thái biển.

Đa dạng sinh học biển
• 11:12 30/05/2025

Cá chết hàng loạt: Nguyên nhân và giải pháp cho người nuôi

Những ngày đầu tháng 5/2025, người dân TP.HCM không khỏi bàng hoàng trước cảnh tượng cá chết trắng mặt nước trên kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè. Tình trạng này không chỉ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân và đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân cũng như biện pháp phòng ngừa, đặc biệt đối với người nuôi trồng thủy sản.

Cá chết
• 09:55 12/05/2025

Vai trò của khu bảo tồn biển trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản

Khu bảo tồn biển (Marine Protected Area – MPA) là vùng không gian biển được quy hoạch và quản lý nhằm bảo vệ tài nguyên sinh vật biển, hệ sinh thái và cảnh quan tự nhiên. Tùy theo mức độ bảo vệ, có thể cấm hoặc hạn chế các hoạt động như khai thác thủy sản, du lịch, vận tải biển để đảm bảo duy trì hoặc phục hồi sự đa dạng sinh học.

San hô biển
• 10:03 05/05/2025

Cách diệt tảo lam phòng chống bệnh gan ruột cho tôm

Tảo lam, hay còn gọi là vi khuẩn lam, là một trong những mối nguy tiềm tàng nhưng thường bị đánh giá thấp trong quá trình nuôi tôm. Với hơn nhiều năm trong nghề nuôi tôm công nghiệp, tôi nhận thấy rằng việc kiểm soát tảo lam không chỉ đơn thuần là giữ môi trường nước trong lành, mà còn liên quan trực tiếp đến sức khỏe gan và đường ruột của tôm – hai cơ quan trọng yếu nhất ảnh hưởng đến năng suất và hiệu quả vụ nuôi.

Tảo lam
• 17:17 24/06/2025

Cá chuột: Người dọn dẹp chuyên nghiệp cho bể cá nhà bạn

Cá chuột là một trong những loài cá cảnh nước ngọt phổ biến và được ưa chuộng nhất hiện nay, không chỉ vì vẻ ngoài hiền lành, dễ thương mà còn bởi thói quen dọn dẹp đáy hồ vô cùng “siêng năng”.

Cá chuột
• 17:17 24/06/2025

Mỹ áp 0% thuế chống phá giá cho 7 doanh nghiệp cá tra Việt Nam

Ngày 18/6/2025, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) chính thức thông báo mức thuế chống bán phá giá (CBPG) từ kỳ rà soát hành chính thứ 20 (POR20) đối với phile cá tra đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam.

Cá tra
• 17:17 24/06/2025

Nắm trọn bí kíp sang tôm không hao hụt, tăng hiệu quả vụ nuôi

Sang, chuyển tôm ra ao nuôi hoặc giai đoạn nuôi khác là kỹ thuật quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ, hoạt động sinh lý, tỷ lệ sống, sự phát triển của tôm. Phương pháp này được áp dụng rộng rãi, bởi dễ quản lý, giúp người nuôi giảm chi phí giai đoạn đầu, tiết kiệm thời gian nuôi, hạn chế ô nhiễm và giảm thiểu dịch bệnh.

Sang tôm
• 17:17 24/06/2025

Mưa kéo dài: Nguy cơ âm thầm gây suy kiệt và hao hụt tôm

Mưa kéo dài, một trong những “kẻ thù thầm lặng” gây tổn thương nghiêm trọng đến sức khỏe của tôm, khiến chúng yếu dần, dễ nhiễm bệnh và chết lai rai nếu người nuôi không có biện pháp can thiệp kịp thời và đúng cách.

Xác tôm
• 17:17 24/06/2025
Some text some message..