Trà Ổ, Tiếng gọi yêu thương

Tôi vẫn nhớ như in lần đầu tiên đến với đầm Trà Ổ. Đó là một ngày mát trời, đoàn công tác chúng tôi có mặt tại trụ sở thôn Châu Trúc, xã Mỹ Châu, huyện Phù Mỹ để tổ chức thả cá giống tái tạo nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ.

Đầm Trà Ổ
Nghề đăng sao trên đầm Trà Ổ. Đây là nghề truyền thông, hiện chỉ còn vài hộ làm nghề này ở xã Mỹ Châu

Cho đến trước buổi sáng hôm đó, đầm Trà Ổ trong hình dung của tôi hoàn toàn chỉ là những thông tin liên quan đến chuyên môn, công việc, rằng đây là nơi giàu tài nguyên, có hệ sinh thái đa dạng, phong phú… Tôi đến nơi rất sớm. Mọi thứ trong tôi vẫn như thế, thậm chí tôi còn giở sổ công tác ra ghi chép một số điều cần làm ngay khi về cơ quan.

Nhưng khi bình minh bắt đầu hé, mọi cảm thức trong tôi dồn về phía mặt đầm phẳng lặng thỉnh thoảng gợi sóng lăn tăn, xa xa bên kia đầm là những chập chùng núi non, dưới chân núi là những ngôi nhà nhấp nhô thấp cao, sương khói sớm mai vẽ những đường cong huyền ảo. Cảnh vật thật đẹp và bình yên. Cả một vùng không gian bao la đẹp như tranh thủy mặc dần dần hiện lên!  

Không gian nơi diễn ra buổi lễ được trang hoàng rất đẹp với nhiều băng rôn, khẩu hiệu, chỉ một lúc thôi các em học sinh và các đại biểu đã tập trung thành hàng thẳng thớm trên sân; ai cũng nghiêm trang và háo hức chờ đợi. Tôi kín đáo quan sát gương mặt những người đi dự lễ và lòng chợt nhen lên niềm vui nho nhỏ bởi trông ai cũng giản dị, chân thành và hồn hậu. Mọi việc diễn ra rất nhanh và tôi xuống thuyền để đi thả cá (trắm, trê, mè, chép và rô ta…) xuống đầm.  

Đó là một chiếc thuyền nhỏ, dài chắc tầm 6m, rộng khoảng 1,2 m. Thuyền nhẹ lướt trên mặt đầm êm ả bao la. Đầm Trà Ổ rộng khoảng 1.200 ha vào mùa mưa, vào mùa khô đầm khoảng 600 ha. Trời còn tinh mơ cảnh vật nơi đây đẹp và bình yên đầy vẻ huyền hoặc cổ tích. Những bờ sen rì rào trong gió sớm. Chừng như để những người khách lạ có thêm thời gian ngoạn cảnh, người chống thuyền hãm đà lao tới để thuyền nhè nhẹ trôi giữa hương sen ngào ngạt.  

Mặt trời lên cao hơn, không gian chuyển dần từ màu vàng cam huyền ảo sang màu xanh lộng lẫy trời nước mênh mông. Hết thảy những người đi trên thuyền đều im lặng như để tận hưởng, như muốn uống trọn trời nước xanh thẳm khôn cùng. Chỉ còn tiếng sào cắm xuống mặt đầm, tiếng gió reo qua bờ sen rì rào, tiếng cá quẫy và đâu đó tiếng người vang vọng gọi nhau trên mặt đầm. Ai cũng muốn lưu lại thật lâu những khắc khắc kỳ diệu này… Nhưng đã đến lúc làm nhiệm vụ! 

Đầm Trà Ổ rất gần biển, nói cách khác ngày trước đầm thông với biển nên có nhiều loài đặc hữu như chình mun, lươn, rạm, cá bống, tôm đất… Tôi có một người thầy từng dạy ở trường Đại học Nha Trang, nhà thầy ở phía nam đầm Trà Ổ (thuộc xã Mỹ Lợi). Theo lời thầy tôi kể, ngày trong đầm có nhiều cỏ (rong) nguồn lợi tôm cá ở đầm phong phú, đa dạng lắm; rạm phổ biến to gần bằng bàn tay người lớn; tôm, cá, cua, lươn nhiều vô kể. Đầm còn thông với biển qua cửa Hà Ra, nên ở đầm có một loài thủy sản đặc hữu, quý hiếm là chình mun.

Chình munChình mun, một loài thủy sản quý hiếm, đặc hữu trên đầm Trà Ổ, nay đã dần cạn kiệt. Ảnh: CCTS

Cùng với đó là nhiều loài có giá trị kinh tế cao khác như chình bông, cá mòi cờ chấm, cá măng sữa, cá còm… Vào những đêm tối trời dân ngụ ở ven đầm thường xách đèn măng sông đi soi cá. Ngư cụ đánh bắt thủy sản lúc đó rất thô sơ, chỉ có lưới cước, nò sáo, giẹp… Mùa mưa ở đây bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 12. Khi những cơn mưa đầu mùa đổ xuống, nhiều loại cá theo dòng nước đi lên, như cá lóc, cá trê và cả cá chép. Những con cá lạc lối thì lên những bãi cỏ, những đám ruộng... Thế là tụi nhỏ chỉ việc ra những nơi này …lượm chúng mang về nhà. Cuộc sống của người ven đầm êm ả, không giàu có nhưng vô cùng vui vẻ và hạnh phúc. 

Chính vì niềm hạnh phúc ấy cậu bé con ở vùng ven đầm này nuôi mộng làm việc ở ngành thủy sản. Và có lẽ nhờ tình yêu sông nước và các loài thủy sản từng nuôi dưỡng mơ ước thưở bé thơ, cậu ta đã trở thành giảng viên của Trường Đại học Nha Trang. Tôi may mắn quen biết thầy khi thầy về làm tư vấn cho dự án nguồn lợi ven bờ cho tỉnh Bình Định.

Chính dự án này đã góp phần xây dựng nên các mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản ở các xã/phường ven đầm, ven biển trong đó có Trà Ổ. Thỉnh thoảng khi trò chuyện về việc phục hồi và làm giàu tài nguyên những vùng sông nước quê hương xứ Nẫu, bao giờ giọng thầy cũng vừa sôi nổi vừa tha thiết hơn. Tôi hiểu thầy tôi đang trở về với thời thơ ấu.  

Thống kê cho biết sinh kế của 650 hộ dân ở các xã ven đầm gồm Mỹ Đức, Mỹ Châu, Mỹ Lợi, Mỹ Thắng gắn bó máu thịt với đầm Trà Ổ. Bên cạnh việc khai thác cá, tôm, cua, ốc… bà con còn trồng sen, nuôi vịt trên đầm. Cá, tôm, rạm ở đây thịt chắc, thơm và ngọt. Các món ăn từ đây cũng nhờ thế mà thành đặc sản nức tiếng Bình Định. Nói không hề quá là tô bún tôm, rạm Trà Ổ tuy đơn giản nhưng nó hội tụ tinh hoa đất trời, sông nước Phù Mỹ khiến du khách phải thương nhớ dù chỉ một lần thưởng thức. Và điều rất vui là một cách lặng lẽ món ăn dân dã này đang dần có mặt ở nhiều nơi TP Hồ Chí Minh, Gia Lai, Kon Tum...  

Cũng từ đầm mọc lên Nhà máy điện mặt trời đầm Trà Ổ, nhà máy này không những bổ sung nguồn năng lượng cho lưới điện quốc gia, mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương và giữ gìn tài nguyên của đầm. Dưới những tấm pin là bóng mát và nhờ được bảo vệ, cá tôm quần cư về đây ngày càng nhiều. Mấy năm gần đây mô hình nuôi chình bông trong ao đất ven đầm đã thành công. Điều này càng củng cố thêm cho vấn đề sống thân thiện với hệ sinh thái thì cộng đồng dân cứ ven đầm Trà Ổ càng có lợi và lợi ích này sẽ bền vững khi hiểu mình là một phần máu thịt của đầm. 

Tuy nhiên, trong một cuộc trò chuyện mới đây, thầy tôi than buồn vì nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ cạn kiệt nhanh quá, đặc biệt xưa ở đầm có những thảm cỏ mọc rất nhiều, là nơi cư trú và thức ăn của tôm cá. Cỏ mọc nhiều đến nỗi bà con đi thu hoạch cỏ đó về cho heo gà ăn hoặc ủ làm phân bón trồng trọt. Nay thì những cánh đồng cỏ đầm đó không còn nữa.

Đã vậy bà con lại sử dụng lưới lồng quá nhiều, mắt lưới nhỏ nên cá tôm bé đến cỡ nào cũng không thể thoát. Đặc biệt người ta dùng thuốc tẩy để vệ sinh lồng và lại xả thải trực tiếp xuống đầm nên không chỉ cỏ mà cả các loài thủy sản cũng khó lòng sống sót, nguồn lợi thủy sản vì thế suy giảm nhanh. 2 năm trước hạn hán khô nứt cả đáy đầm nên rong chết nhiều, không kịp phục hồi.

Và chính việc nông dân sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật vô cơ ở các đồng lúa quanh đầm, nước thải xả thẳng xuống đầm cũng gây ảnh hưởng đến môi trường và nguồn lợi thủy sản. Hãy làm gì đó và thật nhanh để giữ lại đầm, thầy nhắn nhủ.  

Chúng tôi đã thả cá xong. Như vừa thả xuống đầm ngàn, vạn niềm hy vọng. Con người đã được cảnh tỉnh hết sức dữ dội bằng một mùa khô hạn khốc liệt cách đây mấy năm, đó là hình ảnh có lẽ không ai có thể quên. Nhưng hình như con người ta rất mau, rất dễ quên. Việc buộc phải bỏ lờ bát quái (lưới lồng), xung điện có vẻ vẫn khó khăn, vẫn còn nhiều người vin vào lý do sinh kế quá. Nhưng nếu cứ như thế không lâu nữa đâu, bà con mình sẽ mất đầm Trà Ổ!   

Tiếng sào chạm xuống mặt đầm ở lượt về nghe sao lo lắng, tiếng chim xao xác qua mặt đầm chừng như lo lắng…Phải chăng đó cũng chính là tiếng lòng của Trà Ổ?

Đăng ngày 08/06/2023
Ái Trinh @ai-trinh
Nông thôn

Top 5 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản năm 2021, Minh Phú tiếp tục giữ ngôi vương

Vượt qua 800 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú giành ngôi vương xuất khẩu thủy sản và xuất khẩu tôm của cả nước, với 395 triệu USD, chiếm gần 4,5% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản.

xuất khẩu tôm
• 15:39 09/02/2022

Quảng Ninh dừng tiếp nhận hoa quả, thủy sản qua cửa khẩu

Từ ngày 17/1, Quảng Ninh tạm dừng tiếp nhận phương tiện chở hoa quả, thủy sản đông lạnh đến cửa khẩu, lối mở biên giới của tỉnh này để xuất khẩu.

cửa khẩu Bắc Luân II
• 10:12 17/01/2022

Đùi ếch đông lạnh bị châu Âu cảnh báo, mức độ rủi ro nghiêm trọng.

Văn phòng SPS Việt Nam lại tiếp tục nhận được cảnh báo về an toàn thực phẩm và thức ăn chăn nuôi của Liên minh châu Âu (EU) đối với sản phẩm đùi ếch đông lạnh xuất xứ từ Việt Nam.

đùi ếch đông lạnh
• 15:21 14/10/2021

Xuất khẩu thủy sản tiếp tục lao dốc

Xuất khẩu thủy sản tháng 9/2021 chỉ đạt trên 628 triệu USD, giảm 23% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc sụt giảm tới 50%. Đây là tháng thứ hai liên tiếp xuất khẩu thuỷ sản lao dốc.

chế biến tôm xuất khẩu
• 10:15 08/10/2021

Tình hình thủy sản quý I/2025 tại Bình Định: Tăng trưởng ổn định và triển vọng phát triển bền vững

Trong quý I năm 2025, ngành thủy sản tỉnh Bình Định đã ghi nhận những kết quả tích cực, thể hiện sự phát triển ổn định và tiềm năng tăng trưởng trong năm nay.

Tôm giống
• 14:24 16/04/2025

Nuôi ghép tổng hợp các loài thủy sản – hướng đi bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường nước và hiệu quả nuôi trồng thủy sản, mô hình nuôi ghép tổng hợp các loài thủy sản đang được xem là giải pháp khả thi, bền vững, giúp người nuôi thích ứng hiệu quả với những thay đổi của tự nhiên.

Nuôi ghép
• 11:00 15/04/2025

Bình Định: Đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, phát triển thị trường nông lâm thủy sản năm 2025

Nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản; nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị sản phẩm; phát triển chuỗi cung ứng sản phẩm an toàn, tăng cường tiêu thụ trong nước, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh về nông lâm thủy sản của tỉnh Bình Định.

Chế biến thực phẩm
• 10:45 08/04/2025

Bình Định tăng cường thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU

Để chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban Châu Âu (EC) lần thứ 5, tỉnh Bình Đinh tiếp tục chỉ đạo tập trung tăng cường thực hiện nhiệm vụ chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Tàu thuyền
• 09:43 04/04/2025

Đà Nẵng: Người nuôi mất trắng sau một đêm

Đợt mưa lũ trái mùa từ ngày 11 đến 13 tháng 6 năm 2025, do ảnh hưởng của cơn bão số 1 (WUTIP), đã gây ra những thiệt hại nặng nề cho người dân các tỉnh miền Trung, đặc biệt là các hộ nuôi trồng thủy sản tại Đà Nẵng. Lũ lên nhanh và bất ngờ trong đêm đã khiến nhiều gia đình mất trắng tài sản, với ước tính thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.

Bão
• 21:19 14/06/2025

Vắc-xin uống từ vi tảo

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản toàn cầu đang chịu áp lực bởi các đợt bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng, vắc-xin được xem là giải pháp hiệu quả để nâng cao miễn dịch và giảm sự phụ thuộc vào hóa chất. Một xu hướng nổi bật gần đây là ứng dụng vi tảo làm nền tảng sản xuất vắc-xin, mở ra triển vọng phát triển các loại vắc-xin uống bền vững, hiệu quả và ít tốn kém.

Vi tảo
• 21:19 14/06/2025

Tháo gỡ 'nút thắt' trong cấp phép nuôi biển tại Quảng Ninh

Quảng Ninh nổi bật với hơn 45.100 ha vùng biển quy hoạch cho nuôi trồng thủy sản, mở ra tiềm năng lớn cho ngành nuôi biển. Tuy nhiên, thủ tục hành chính rườm rà, thiếu hướng dẫn cụ thể và nhận thức hạn chế của ngư dân đang kìm hãm sự phát triển. Bài viết phân tích những khó khăn, giải pháp thực tiễn tại Quảng Ninh và định hướng thúc đẩy nuôi trồng thủy sản bền vững, hướng tới xuất khẩu.

Nuôi biển
• 21:19 14/06/2025

Doanh nghiệp thủy sản bị ép giá: Người nuôi và người lao động chịu thiệt

Trong chuỗi cung ứng thủy sản, doanh nghiệp đóng vai trò cầu nối giữa người nuôi và thị trường. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản Việt Nam đang đối mặt với sự chên ép giá từ các chuỗi bán lẻ lớn quốc tế. Và hậu quả không chỉ dừng lại ở mức doanh thu doanh nghiệp bị suy giảm, mà gánh nặng còn trực tiếp chuyển về người nuôi.

Tôm thẻ
• 21:19 14/06/2025

VASEP nhiệm kỳ mới (2025-2030): Chủ động thích ứng – Đổi mới sáng tạo – Phát triển bền vững

Trước bối cảnh thị trường đầy biến động và những yêu cầu ngày càng khắt khe, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa tổ chức thành công Đại hội tàn thể lần thứ 7, bầu ra ban lãnh đạo mới và đặt ra phương châm hành động cho 5 năm tới. Đây là thông điệp quan trọng, định hướng cho toàn ngành, từ doanh nghiệp lớn đến từng hộ nuôi trồng.

Vasep
• 21:19 14/06/2025
Some text some message..