Lóc thịt, nhồi bông cá hiếm làm mẫu vật

Dịp Tết, PV Thanh Niên đã đến Viện Hải dương học tìm hiểu về công tác thực hiện các mẫu vật.

cá nhám voi dạt bờ
Con cá nhám voi dạt vào bờ biển thuộc xã Vạn Thắng, H.Vạn Ninh (Khánh Hòa) hồi cuối tháng 1.2016 - Ảnh: Trần Công

Cuối tháng 1.2016, thông tin Viện Hải dương học (Nha Trang) đưa một con cá nhám voi “khủng” dạt vào bờ biển thuộc xã Vạn Thắng, H.Vạn Ninh (Khánh Hòa) về bảo quản, làm mẫu vật để phục vụ công tác nghiên cứu cũng như trưng bày, đã kích thích trí tò mò của nhiều người.

Tại Viện Hải dương học có một khu vực thu hút rất đông khách tham quan là Bảo tàng Hải dương học. Khách tham quan đến thăm “Đại dương trong bảo tàng” này đều ấn tượng trước nhiều mẫu vật sống động. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, để có những mẫu vật như thế, các nhà khoa học đã phải thực hiện nhiều công đoạn phức tạp.

ThS. Bùi Quang Nghị, phụ trách Phòng Quản lý chuyên môn Bảo tàng Hải dương học, cho biết: “Từ khi tiếp nhận cá hoặc sinh vật biển cho đến khi hoàn thiện, đưa mẫu vật trưng bày, gồm các công đoạn chính là: lóc thịt, ngâm hóa chất và nhồi bông”.

2 con hải cẩu
Mẫu hai con hải cẩu bắt được tại vùng biển Quảng Ngãi và Quảng Bình năm 1998 - Ảnh: Nguyễn Chung

Ngày 27.1, sau khi nghe người dân thông báo có con cá nhám voi lớn dạt vào bờ biển xã Vạn Thắng, H.Vạn Ninh, các cán bộ của Viện Hải dương học đã tức tốc lên đường đến khu vực trên. Con cá nhám voi dài gần 6 m, nặng khoảng 1 tấn, sau khi dạt vào bờ không lâu thì chết. Đây là loài cá có trong sách đỏ nhưng giá trị dinh dưỡng về thịt, vây của loài cá này không cao nên người dân ít đánh bắt. Do cá lớn, các nhà khoa học phải thuê xe cẩu đến đưa con cá về Viện đồng thời ướp đá để đảm bảo cá trong tình trạng còn tươi.

Xe đưa cá về đến Viện lúc 3 giờ chiều. Việc thực hiện công đoạn lóc thịt cá không kịp trong ngày nên người ta đã mua 30 cây đá để ướp cá, nhằm giữ cho bộ da không bị hư. Sáng hôm sau, gần 10 người của Viện Hải dương học bắt đầu công đoạn lóc thịt con cá nhám voi.

loc thit ca nham
 Lóc thịt cá nhám voi - Ảnh: Trần Công

mau ca nham voi
Mẫu cá nhám voi bắt được năm 2005 tại vùng biển Phú Quý, dài hơn 5 m, nặng khoảng 1 tấn, đang được trưng bày tại Bảo tàng Hải dương học - Ảnh: Nguyễn Chung

Công đoạn lóc thịt, rút xương quả là “mệt mỏi”. Dụng cụ lóc thịt cá là những con dao mổ bình thường. Công đoạn này đòi hỏi người thực hiện phải khéo léo, tỉ mỉ. Nếu không có kỹ năng và kinh nghiệm sẽ dễ làm rách bộ da cá, khiến mẫu vật về sau mất tính thẩm mỹ. Cá lớn nên chúng tôi phải huy động lực lượng đông, vậy mà cũng mất gần 1 ngày mới xong”, anh Nghị nói.

Sau khi hoàn thành việc lóc thịt cá, người ta cho bộ da cá ngập trong một bể hóa chất là formol. Bộ da được ngâm hóa chất trong khoảng 2-3 tháng để ngấm formol, nhằm mục đích bảo quản, lưu giữ lâu dài. Sau khoảng thời gian trên, bộ da cá được lấy ra, rửa sạch, để thực hiện việc nhồi bông.

“Công đoạn nhồi bông rất khó khăn. Phải làm sao để con vật giống với hình dạng ban đầu. Không thể hì hục nhồi, mà phải vừa nhồi vừa uốn nắn. Có lúc nhồi xong nó ra hình con gì chứ không phải cá, chúng tôi phải tháo ra nhồi lại. Vừa làm cho tỉ mẫn để mẫu vật thật sinh động, nhưng vừa phải chạy đua với thời gian, vì nếu kéo dài quá, da cá sẽ khô lại, không tạo hình theo ý mình được”, anh Nghị cho biết.

Đối với con cá nhám voi vừa đưa về thì cần 300-400 kg bông để hoàn thiện mẫu vật. Các nhà “tạo mẫu cá” nhồi bông đến đâu thì lấy cước may lại đến đó. Công đoạn nhồi bông sẽ mất gần một tuần. Anh Nghị nói: “Nhồi bông phải dùng tay tiếp xúc trực tiếp, một tay áp vào da cá, một tay ấn bông. Nếu đeo găng tay thì rất khó làm, vì mất cảm giác, mẫu vật không đẹp được. Do da cá ngâm trong dung dịch formol thời gian dài, nên khi hoàn thiện việc nhồi bông thì tay chúng tôi bị xơ cứng, xù xì, sau đó bong da. Đó là chưa nói mùi formol rất kinh khủng”.

Chính vì mùi formol độc hại nên, các mẫu vật nhồi bông phải được để khô cả một tuần cho bốc hết mùi hóa chất, sau đó mới đem đi trưng bày.

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Hải dương học cho biết việc tạo mẫu vật không có trường lớp nào dạy. Do nhu cầu nghiên cứu khoa học và trưng bày cho khách tham quan nên các cán bộ của Viện đã tự mày mò làm, lâu rồi thành quen. Thế hệ này truyền lại cho thế hệ sau. Đến nay, Bảo tàng Hải dương học có khoảng 50 mẫu vật cá và sinh vật biển nhồi bông, phục vụ khách tham quan, như: cá nhám voi, cá mặt trăng, cá tầm, hải cẩu…

Báo Thanh Niên, 07/02/2016
Đăng ngày 08/02/2016
Nguyễn Chung

Nhân rộng mô hình nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc

Trong vài năm trở lại đây, nuôi tôm ứng dụng công nghệ Semi – Biofloc tại tỉnh Bình Định được áp dụng ngày càng rộng rãi trong các hộ dân. Đây là công nghệ nuôi tôm thương phẩm giúp giảm được dịch bệnh, tiết kiệm được chi phí sản xuất, kiểm soát tốt dư lượng kháng sinh trong con tôm thương phẩm, giúp nâng cao được giá thành sản phẩm và thu nhập tăng hơn đáng kể so với trước đây.

Ao nuôi
• 11:19 17/06/2024

Tập huấn kỹ thuật nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc

Ngày 06.6, tại xã Cát Minh (huyện Phù Cát) và xã Mỹ Thành (huyện Phù Mỹ), Trung tâm Khuyến nông Bình Định phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp các huyện Phù Cát và Phù Mỹ tổ chức 02 lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng bán thâm canh – thâm canh hai giai đoạn ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc cho 40 hộ nuôi tôm trên địa bàn các xã Cát Minh và Mỹ Thành.

Tập huấn
• 10:12 14/06/2024

Bình Định: Tổng sản lượng thủy sản 5 tháng đầu năm đạt 116.822,9 tấn

Trong những tháng đầu năm 2024, ngành thủy sản Bình Định tuy gặp phải những khó khăn thách thức như: tình hình thời tiết, dịch bệnh diễn biến khá phức tạp,...

Nuôi lồng bè
• 11:36 30/05/2024

Nghề nghêu tỉnh Bến Tre đạt chứng nhận MSC lần 3

Ngày 22 tháng 5 năm 2024, nghề Nghêu tỉnh Bến Tre một lần nữa lại được thắp sáng lên cùng với chứng nhận MSC lần 3. Đây cũng chính là vùng nuôi nghêu đầu tiên của Việt Nam đạt được chứng nhận này vào năm 2009.

Người dân
• 10:00 29/05/2024

Nhân rộng mô hình nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc

Trong vài năm trở lại đây, nuôi tôm ứng dụng công nghệ Semi – Biofloc tại tỉnh Bình Định được áp dụng ngày càng rộng rãi trong các hộ dân. Đây là công nghệ nuôi tôm thương phẩm giúp giảm được dịch bệnh, tiết kiệm được chi phí sản xuất, kiểm soát tốt dư lượng kháng sinh trong con tôm thương phẩm, giúp nâng cao được giá thành sản phẩm và thu nhập tăng hơn đáng kể so với trước đây.

Ao nuôi
• 20:26 17/06/2024

Thực khuẩn thể kiểm soát lây nhiễm Aeromonas Hydrophila trên cá

Thể thực khuẩn ngày càng được sử dụng làm tác nhân kiểm soát sinh học chống lại vi khuẩn gây bệnh. Một báo cáo phân lập được thực khuẩn thể Akh-2 từ đảo Geoje, Hàn Quốc kiểm soát bệnh nhiễm trùng máu do vi khuẩn Aeromonas hydrophila.

Cá
• 20:26 17/06/2024

Men vi sinh cho ao nuôi tôm quảng canh

Nuôi tôm quảng canh là một phương pháp nuôi tôm phổ biến ở Việt Nam, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, việc quản lý chất lượng nước và môi trường trong ao nuôi luôn là thách thức lớn đối với người nuôi tôm. Trong bối cảnh này, men vi sinh đã trở thành một giải pháp hữu hiệu giúp cải thiện chất lượng nước, nâng cao sức khỏe tôm và tăng năng suất.

Men vi sinh
• 20:26 17/06/2024

Giải thích hiện tượng tôm thường trốn dưới đáy khi trời mưa

Trời mưa mang lại nhiều lợi ích cho môi trường và đời sống con người, nhưng với người nuôi tôm, mưa lại là một hiện tượng thiên nhiên đầy thách thức. Một trong những hành vi thường thấy là tôm thường trốn dưới đáy ao khi trời mưa.

Tôm thẻ chân trắng
• 20:26 17/06/2024

Gỡ khó trong đăng ký tàu cá và cấp giấy chứng nhận đối tượng nuôi thủy sản chủ lực

Sáng ngày 14.6, UBND huyện Tuy Phước tổ chức họp bàn các giải pháp khắc phục những tồn tại, khó khăn trong đăng ký tàu thuyền và cấp giấy chứng nhận nuôi thủy sản chủ lực trên địa bàn huyện.

Cuộc họp
• 20:26 17/06/2024
Some text some message..