Lóc thịt, nhồi bông cá hiếm làm mẫu vật

Dịp Tết, PV Thanh Niên đã đến Viện Hải dương học tìm hiểu về công tác thực hiện các mẫu vật.

cá nhám voi dạt bờ
Con cá nhám voi dạt vào bờ biển thuộc xã Vạn Thắng, H.Vạn Ninh (Khánh Hòa) hồi cuối tháng 1.2016 - Ảnh: Trần Công

Cuối tháng 1.2016, thông tin Viện Hải dương học (Nha Trang) đưa một con cá nhám voi “khủng” dạt vào bờ biển thuộc xã Vạn Thắng, H.Vạn Ninh (Khánh Hòa) về bảo quản, làm mẫu vật để phục vụ công tác nghiên cứu cũng như trưng bày, đã kích thích trí tò mò của nhiều người.

Tại Viện Hải dương học có một khu vực thu hút rất đông khách tham quan là Bảo tàng Hải dương học. Khách tham quan đến thăm “Đại dương trong bảo tàng” này đều ấn tượng trước nhiều mẫu vật sống động. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, để có những mẫu vật như thế, các nhà khoa học đã phải thực hiện nhiều công đoạn phức tạp.

ThS. Bùi Quang Nghị, phụ trách Phòng Quản lý chuyên môn Bảo tàng Hải dương học, cho biết: “Từ khi tiếp nhận cá hoặc sinh vật biển cho đến khi hoàn thiện, đưa mẫu vật trưng bày, gồm các công đoạn chính là: lóc thịt, ngâm hóa chất và nhồi bông”.

2 con hải cẩu
Mẫu hai con hải cẩu bắt được tại vùng biển Quảng Ngãi và Quảng Bình năm 1998 - Ảnh: Nguyễn Chung

Ngày 27.1, sau khi nghe người dân thông báo có con cá nhám voi lớn dạt vào bờ biển xã Vạn Thắng, H.Vạn Ninh, các cán bộ của Viện Hải dương học đã tức tốc lên đường đến khu vực trên. Con cá nhám voi dài gần 6 m, nặng khoảng 1 tấn, sau khi dạt vào bờ không lâu thì chết. Đây là loài cá có trong sách đỏ nhưng giá trị dinh dưỡng về thịt, vây của loài cá này không cao nên người dân ít đánh bắt. Do cá lớn, các nhà khoa học phải thuê xe cẩu đến đưa con cá về Viện đồng thời ướp đá để đảm bảo cá trong tình trạng còn tươi.

Xe đưa cá về đến Viện lúc 3 giờ chiều. Việc thực hiện công đoạn lóc thịt cá không kịp trong ngày nên người ta đã mua 30 cây đá để ướp cá, nhằm giữ cho bộ da không bị hư. Sáng hôm sau, gần 10 người của Viện Hải dương học bắt đầu công đoạn lóc thịt con cá nhám voi.

loc thit ca nham
 Lóc thịt cá nhám voi - Ảnh: Trần Công

mau ca nham voi
Mẫu cá nhám voi bắt được năm 2005 tại vùng biển Phú Quý, dài hơn 5 m, nặng khoảng 1 tấn, đang được trưng bày tại Bảo tàng Hải dương học - Ảnh: Nguyễn Chung

Công đoạn lóc thịt, rút xương quả là “mệt mỏi”. Dụng cụ lóc thịt cá là những con dao mổ bình thường. Công đoạn này đòi hỏi người thực hiện phải khéo léo, tỉ mỉ. Nếu không có kỹ năng và kinh nghiệm sẽ dễ làm rách bộ da cá, khiến mẫu vật về sau mất tính thẩm mỹ. Cá lớn nên chúng tôi phải huy động lực lượng đông, vậy mà cũng mất gần 1 ngày mới xong”, anh Nghị nói.

Sau khi hoàn thành việc lóc thịt cá, người ta cho bộ da cá ngập trong một bể hóa chất là formol. Bộ da được ngâm hóa chất trong khoảng 2-3 tháng để ngấm formol, nhằm mục đích bảo quản, lưu giữ lâu dài. Sau khoảng thời gian trên, bộ da cá được lấy ra, rửa sạch, để thực hiện việc nhồi bông.

“Công đoạn nhồi bông rất khó khăn. Phải làm sao để con vật giống với hình dạng ban đầu. Không thể hì hục nhồi, mà phải vừa nhồi vừa uốn nắn. Có lúc nhồi xong nó ra hình con gì chứ không phải cá, chúng tôi phải tháo ra nhồi lại. Vừa làm cho tỉ mẫn để mẫu vật thật sinh động, nhưng vừa phải chạy đua với thời gian, vì nếu kéo dài quá, da cá sẽ khô lại, không tạo hình theo ý mình được”, anh Nghị cho biết.

Đối với con cá nhám voi vừa đưa về thì cần 300-400 kg bông để hoàn thiện mẫu vật. Các nhà “tạo mẫu cá” nhồi bông đến đâu thì lấy cước may lại đến đó. Công đoạn nhồi bông sẽ mất gần một tuần. Anh Nghị nói: “Nhồi bông phải dùng tay tiếp xúc trực tiếp, một tay áp vào da cá, một tay ấn bông. Nếu đeo găng tay thì rất khó làm, vì mất cảm giác, mẫu vật không đẹp được. Do da cá ngâm trong dung dịch formol thời gian dài, nên khi hoàn thiện việc nhồi bông thì tay chúng tôi bị xơ cứng, xù xì, sau đó bong da. Đó là chưa nói mùi formol rất kinh khủng”.

Chính vì mùi formol độc hại nên, các mẫu vật nhồi bông phải được để khô cả một tuần cho bốc hết mùi hóa chất, sau đó mới đem đi trưng bày.

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Hải dương học cho biết việc tạo mẫu vật không có trường lớp nào dạy. Do nhu cầu nghiên cứu khoa học và trưng bày cho khách tham quan nên các cán bộ của Viện đã tự mày mò làm, lâu rồi thành quen. Thế hệ này truyền lại cho thế hệ sau. Đến nay, Bảo tàng Hải dương học có khoảng 50 mẫu vật cá và sinh vật biển nhồi bông, phục vụ khách tham quan, như: cá nhám voi, cá mặt trăng, cá tầm, hải cẩu…

Báo Thanh Niên, 07/02/2016
Đăng ngày 08/02/2016
Nguyễn Chung

Tăng cường công tác gỡ “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu

Ngày 17/6, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chủ trì Hội nghị trực tuyến của Ban chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU). Hội nghị được kết nối trực tuyến với 28 địa phương ven biển trên cả nước.

Họp
• 11:39 19/06/2024

Nhân rộng mô hình nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc

Trong vài năm trở lại đây, nuôi tôm ứng dụng công nghệ Semi – Biofloc tại tỉnh Bình Định được áp dụng ngày càng rộng rãi trong các hộ dân. Đây là công nghệ nuôi tôm thương phẩm giúp giảm được dịch bệnh, tiết kiệm được chi phí sản xuất, kiểm soát tốt dư lượng kháng sinh trong con tôm thương phẩm, giúp nâng cao được giá thành sản phẩm và thu nhập tăng hơn đáng kể so với trước đây.

Ao nuôi
• 11:19 17/06/2024

Tập huấn kỹ thuật nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc

Ngày 06.6, tại xã Cát Minh (huyện Phù Cát) và xã Mỹ Thành (huyện Phù Mỹ), Trung tâm Khuyến nông Bình Định phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp các huyện Phù Cát và Phù Mỹ tổ chức 02 lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng bán thâm canh – thâm canh hai giai đoạn ứng dụng công nghệ Semi-Biofloc cho 40 hộ nuôi tôm trên địa bàn các xã Cát Minh và Mỹ Thành.

Tập huấn
• 10:12 14/06/2024

Bình Định: Tổng sản lượng thủy sản 5 tháng đầu năm đạt 116.822,9 tấn

Trong những tháng đầu năm 2024, ngành thủy sản Bình Định tuy gặp phải những khó khăn thách thức như: tình hình thời tiết, dịch bệnh diễn biến khá phức tạp,...

Nuôi lồng bè
• 11:36 30/05/2024

Bình Định: Một cá thể rùa biển đẻ hơn 400 trứng tại làng chài Nhơn Hải

Vào 0h10 phút ngày 26.6 cá thể rùa biển Vích dài 0.94 m, ngang 0.86 m, nặng hơn 90 kg đã được bấm thẻ với số hiệu VN 1078 trước đó, quay lại bãi biển trước khu dân cư làng chài Nhơn Hải (TP Quy Nhơn, Bình Định ) đẻ ổ trứng thứ 4 với khoảng 100 trứng.

Rùa đẻ trứng
• 19:33 26/06/2024

Tăng cường công tác quản lý đội tàu và theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá

Nhằm triển khai đồng bộ, có hiệu lực, hiệu quả Luật thủy sản 2017, khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh, chuẩn bị nội dung đón và làm việc với đợt thanh tra lần thứ 5 của Đoàn Thanh tra EC; Tiếp tục thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp quản lý, ngăn chặn, chấm dứt tàu cá và ngư dân Bình Định vi phạm IUU, góp phần cùng cả nước gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC.

Tàu cá Việt Nam
• 19:33 26/06/2024

Sử dụng Yucca để phân hủy mùn bã

Yucca là một loại cây có chứa saponin, một hoạt chất có khả năng phân hủy mùn bã hữu cơ, giảm khí độc và cải thiện chất lượng nước trong ao nuôi trồng thủy sản.

Cây Yucca
• 19:33 26/06/2024

Rối loạn cân bằng do chênh áp suất thẩm thấu

Để đạt được hiệu quả kinh tế tối ưu, người nuôi tôm phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có vấn đề mất cân bằng do chênh áp suất thẩm thấu. Bài viết này sẽ giúp bà con hiểu rõ hơn về khái niệm này, những ảnh hưởng mà nó gây ra và các biện pháp xử lý để đảm bảo sự phát triển bền vững của đàn tôm.

Tôm thẻ
• 19:33 26/06/2024

Ảnh hưởng mật độ lên tăng trưởng và tỷ lệ sống tôm thẻ chân trắng

tôm thẻ chân trắng nuôi thân canh công nghệ cao Nuôi tôm thẻ chân trắng nói chung, nuôi tôm theo hướng thâm canh, siêu thâm canh công nghệ cao nói riêng đang phát triển mạnh mẽ tại nhiều địa phương trong cả nước. Việc bà con nuôi tôm mạnh dạn đầu tư công nghệ nuôi mới, con giống thương hiệu, thức ăn đạm cao, bổ xung thường xuyên chất dinh dưỡng …không ngoài mong muốn hỗ trợ tôm phát triển tốt nhất.

Tôm thẻ chân trắng
• 19:33 26/06/2024
Some text some message..