Bệnh hoại tử cơ ở tôm: Cơ chế gây bệnh, nhận diện và giải pháp quản lý toàn diện

Bệnh hoại tử cơ là một trong những hội chứng phổ biến và phức tạp trong nuôi tôm, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng thương phẩm. Tình trạng này thường gặp ở cả tôm sú (Penaeus monodon) và tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) trong các giai đoạn nuôi khác nhau, đặc biệt là khi tôm chịu stress do môi trường, dinh dưỡng hoặc nhiễm mầm bệnh.

Tôm bị hoại tử cơ
Đây là một trong những bệnh gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng trong ngành nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Facebook

Cơ chế gây bệnh: Nhìn từ góc độ sinh lý cơ

Hoại tử cơ là hiện tượng tế bào cơ bị phá hủy và chết đi do nhiều yếu tố tác động. Khi tôm gặp các điều kiện bất lợi như thiếu oxy, thay đổi pH hoặc nhiệt độ đột ngột, hoạt động trao đổi chất trong tế bào cơ bị rối loạn. Màng tế bào bị tổn thương, dẫn đến rò rỉ ion và enzym nội bào, gây chết tế bào và làm cơ bị đục màu.

Đặc biệt, khi tôm bị thiếu dinh dưỡng, nhất là thiếu vitamin C, quá trình tổng hợp collagen bị cản trở, làm suy yếu mô liên kết giữa các bó cơ, khiến tôm dễ bị tổn thương và hoại tử.

Phân loại hoại tử cơ trên tôm

Hoại tử cơ do sinh lý: Stress môi trường

Xuất hiện chủ yếu ở tôm dưới 30 ngày tuổi hoặc trong giai đoạn sau khi thả giống.

Cơ chuyển màu trắng đục, thường tập trung ở phần đuôi hoặc lưng tôm.

Có thể phục hồi nếu cải thiện điều kiện ao nuôi và bổ sung dinh dưỡng kịp thời.

Hoại tử cơ do bệnh lý: Virus hoặc vi khuẩn

Virus IMNV là tác nhân chính gây hoại tử cơ mang tính truyền nhiễm, lây lan nhanh qua đường tiêu hóa, nước và tiếp xúc. Đây là một trong những bệnh gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng trong ngành nuôi trồng thủy sản. Xuất hiện lần đầu tại Brazil năm 2002. Đã được báo cáo tại Indonesia, Thái Lan, và một số nước Đông Nam Á (có nguy cơ cao ở Việt Nam nếu không kiểm soát chặt).

Vi khuẩn Vibrio harveyi, V. parahaemolyticus… cũng có thể gây viêm cơ, hoại tử nếu môi trường nuôi ô nhiễm.

Tôm bị nhiễm có xu hướng co rút, yếu vận động, tỷ lệ chết cao và không phục hồi.

Ao nuôi Kiểm tra và xử lý kịp thời tình trạng tôm chết do hoại tử cơ để giảm thiểu thiệt hại trong vụ nuôi. Ảnh: Tép Bạc  

Dấu hiệu nhận biết chi tiết

Cơ tôm xuất hiện các mảng trắng sữa, đục mờ, không có tính đàn hồi.

Tôm có biểu hiện bơi lội không định hướng, yếu dần, tập trung ven bờ hoặc đáy ao.

Trong trường hợp nhiễm IMNV, có thể thấy cơ hoại tử lan nhanh từ đuôi lên đầu ngực, đôi khi kèm rớt đầu, rớt vỏ.

Tác động đến sản xuất

Tôm bị bệnh ăn yếu, chậm lớn, làm tăng hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR).

Sản lượng giảm mạnh, chi phí điều trị và kiểm soát tăng cao.

Tôm thương phẩm bị giảm giá trị vì màu cơ không đạt yêu cầu xuất khẩu, nhất là với thị trường Nhật, EU.

Giải pháp phòng ngừa và quản lý tích hợp

Quản lý môi trường ao nuôi

Duy trì DO (oxy hòa tan) > 5 mg/L, đặc biệt vào ban đêm và rạng sáng.

Hạn chế thay đổi nhiệt độ nước quá 2–3°C/ngày.

Giữ pH ổn định từ 7.8–8.3, độ kiềm 100–140 mg/L.

Quản lý dinh dưỡng và tăng sức đề kháng

Sử dụng thức ăn chất lượng, bổ sung vitamin C, E, khoáng vi lượng, amino acid như Methionine, Lysine giúp tái tạo mô cơ.

Sử dụng men tiêu hóa, men vi sinh đường ruột để hỗ trợ hấp thụ dinh dưỡng.

Tăng cường Immunostimulants (β-glucan, chiết xuất thảo dược) để nâng cao miễn dịch tự nhiên.

Kiểm soát dịch bệnh

Kiểm tra định kỳ mẫu tôm bằng PCR nhằm phát hiện sớm IMNV, EMS.

Sát trùng nước đầu vào bằng chlorine, ozone hoặc KMnO₄.

Đối với tôm bố mẹ hoặc ấu trùng, nên thực hiện kiểm dịch kỹ lưỡng.

Tôm mắc bệnh hoại tử cơ. Ảnh: Facebook 

Xử lý khi phát hiện tôm nhiễm bệnh

Giảm lượng thức ăn, tăng cường sục khí, bổ sung khoáng, vitamin tổng hợp.

Dùng vi sinh phân hủy khí độc để giảm stress môi trường.

Nếu nghi ngờ nhiễm IMNV, cần thu hoạch sớm, tiêu hủy tôm chết đúng quy trình, tránh lây lan.

Bệnh hoại tử cơ không chỉ là một dấu hiệu lâm sàng mà còn là chỉ điểm cho các vấn đề sâu hơn trong hệ thống nuôi như stress môi trường, thiếu dinh dưỡng, hoặc nhiễm mầm bệnh nguy hiểm. Việc đầu tư vào quản lý tổng hợp từ khâu ương giống, chuẩn bị ao, đến chăm sóc dinh dưỡng và phòng bệnh chủ động sẽ giúp người nuôi kiểm soát tốt hội chứng này.

Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nuôi thâm canh mật độ cao, việc nâng cao hiểu biết sinh lý bệnh và ứng dụng công nghệ sinh là xu hướng tất yếu để phát triển bền vững ngành tôm Việt Nam.

Để chọn loại thuốc hóa chất với mục đích sử dụng chọn: https://tepbac.com/eshop

Hotline/Zalo: 0866 156 422 (9:00 - 18:00)  

Chat: Fanpage: facebook.com/Farmext.eshop/ hoặc Website: tepbac.com/eshop 

 

Đăng ngày 25/05/2025
PDT @pdt
Kỹ thuật

Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

MBBR là Moving Bed Biofilm Reactor, hứa hẹn là công nghệ xử lý nước thải ưu việt trong nuôi trồng thủy sản.

công nghệ MBBR
• 18:17 25/09/2021

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP

Xử lý nước thải chế biến thủy sản bằng công nghệ SNAP không chỉ loại bỏ hiệu quả nồng độ Ammonium mà còn xử lý đến 90% chất hữu cơ.

Chế biến cá tra
• 07:00 22/04/2020

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản bằng cảm biến nano

Sử dụng được cả trên bờ, dưới nước để quan trắc chất lượng nước, hệ thống cảm biến nano do Viện Công nghệ nano (INT) thuộc Đại học Quốc gia TPHCM nghiên cứu giúp người nuôi trồng thủy sản yên tâm khi chất lượng nước nuôi được cảnh báo tự động kịp thời khi có sự cố.

Quan trắc nước nuôi trồng thủy sản
• 14:35 05/02/2020

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ

Quản lý môi trường ao nuôi tôm nước lợ là khâu quan trọng, đòi hỏi người nuôi có sự hiểu biết cần thiết về mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và biến động của chúng.Từ đó, có biện pháp điều chỉnh phù hợp, giảm nguy cơ thiệt hại, góp phần vào thành công của vụ nuôi.

Lưu ý về môi trường trong ao nuôi tôm nước lợ
• 08:46 30/10/2019

Cung cấp gì cho tôm để hỗ trợ hấp thu tốt?

Hiệu quả hấp thu dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa tốc độ tăng trưởng, giảm hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR), nâng cao sức khỏe tôm và từ đó gia tăng lợi nhuận cho người nuôi. Tuy nhiên, hệ tiêu hóa của tôm rất nhạy cảm với biến động môi trường, khẩu phần ăn và mầm bệnh. Do đó, việc hỗ trợ khả năng hấp thu dưỡng chất là một yếu tố quan trọng mà người nuôi cần đặc biệt quan tâm.

Tôm thẻ chân trắng
• 10:27 12/06/2025

Tôm giống và tôm trưởng thành: Nhu cầu dinh dưỡng khác nhau thế nào?

Trong nuôi tôm, việc hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng ở từng giai đoạn phát triển là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả tăng trưởng, tỷ lệ sống và năng suất cuối vụ. Tôm giống và tôm trưởng thành có hệ tiêu hóa, khả năng hấp thu và yêu cầu dưỡng chất hoàn toàn khác nhau. Vậy cụ thể sự khác biệt đó là gì? Hãy cùng Tepbac phân tích chi tiết.

Tôm thẻ chân trắng
• 11:54 09/06/2025

Bảo vệ gan ruột tôm ngày mưa dài: Giải pháp then chốt cho vụ nuôi bền vững

Vào mùa mưa kéo dài – đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mùa – hệ gan ruột của tôm thường bị tổn thương, gây ra hàng loạt vấn đề như chậm lớn, tiêu hóa kém, phát sinh bệnh đường ruột hoặc bùng phát các bệnh nguy hiểm như phân trắng, EMS, hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND)... Do đó, bảo vệ gan ruột tôm trong những ngày mưa dài là bài toán sống còn cho người nuôi tôm muốn đảm bảo thành công vụ nuôi.

Gan ruột tôm
• 10:15 06/06/2025

Cần làm gì để phòng ngừa bệnh TPD lúc này?

Mùa hè năm nay ở nhiều vùng nuôi tôm trên cả nước đang bước vào cao điểm của thời tiết mưa giông, độ mặn dao động thất thường, nhiệt độ thay đổi liên tục, là điều kiện lý tưởng để bệnh TPD (mờ đục hậu ấu trùng) xuất hiện và lan rộng tại các trại giống.

Tôm giống
• 11:03 05/06/2025

Đà Nẵng: Người nuôi mất trắng sau một đêm

Đợt mưa lũ trái mùa từ ngày 11 đến 13 tháng 6 năm 2025, do ảnh hưởng của cơn bão số 1 (WUTIP), đã gây ra những thiệt hại nặng nề cho người dân các tỉnh miền Trung, đặc biệt là các hộ nuôi trồng thủy sản tại Đà Nẵng. Lũ lên nhanh và bất ngờ trong đêm đã khiến nhiều gia đình mất trắng tài sản, với ước tính thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.

Bão
• 01:48 14/06/2025

Vắc-xin uống từ vi tảo

Trong bối cảnh ngành nuôi trồng thủy sản toàn cầu đang chịu áp lực bởi các đợt bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng, vắc-xin được xem là giải pháp hiệu quả để nâng cao miễn dịch và giảm sự phụ thuộc vào hóa chất. Một xu hướng nổi bật gần đây là ứng dụng vi tảo làm nền tảng sản xuất vắc-xin, mở ra triển vọng phát triển các loại vắc-xin uống bền vững, hiệu quả và ít tốn kém.

Vi tảo
• 01:48 14/06/2025

Tháo gỡ 'nút thắt' trong cấp phép nuôi biển tại Quảng Ninh

Quảng Ninh nổi bật với hơn 45.100 ha vùng biển quy hoạch cho nuôi trồng thủy sản, mở ra tiềm năng lớn cho ngành nuôi biển. Tuy nhiên, thủ tục hành chính rườm rà, thiếu hướng dẫn cụ thể và nhận thức hạn chế của ngư dân đang kìm hãm sự phát triển. Bài viết phân tích những khó khăn, giải pháp thực tiễn tại Quảng Ninh và định hướng thúc đẩy nuôi trồng thủy sản bền vững, hướng tới xuất khẩu.

Nuôi biển
• 01:48 14/06/2025

Doanh nghiệp thủy sản bị ép giá: Người nuôi và người lao động chịu thiệt

Trong chuỗi cung ứng thủy sản, doanh nghiệp đóng vai trò cầu nối giữa người nuôi và thị trường. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản Việt Nam đang đối mặt với sự chên ép giá từ các chuỗi bán lẻ lớn quốc tế. Và hậu quả không chỉ dừng lại ở mức doanh thu doanh nghiệp bị suy giảm, mà gánh nặng còn trực tiếp chuyển về người nuôi.

Tôm thẻ
• 01:48 14/06/2025

VASEP nhiệm kỳ mới (2025-2030): Chủ động thích ứng – Đổi mới sáng tạo – Phát triển bền vững

Trước bối cảnh thị trường đầy biến động và những yêu cầu ngày càng khắt khe, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa tổ chức thành công Đại hội tàn thể lần thứ 7, bầu ra ban lãnh đạo mới và đặt ra phương châm hành động cho 5 năm tới. Đây là thông điệp quan trọng, định hướng cho toàn ngành, từ doanh nghiệp lớn đến từng hộ nuôi trồng.

Vasep
• 01:48 14/06/2025
Some text some message..