Biến sông Thương thành ao nuôi hến

Giao khoán mặt sông

Hơn 10 năm nay, một số hộ dân ở các thôn Thượng, Bến, Bắc tận dụng đoạn sông Thương chảy qua địa bàn nuôi trai, hến phát triển kinh tế gia đình. Ban đầu chỉ có vài hộ, thấy hiệu quả kinh tế cao nên nhiều gia đình học cách làm theo. Nuôi hến trở thành nghề "một vốn bốn lời".

Theo kinh nghiệm của người dân, từ khoảng tháng 6, tháng 7 hằng năm các hộ thả hến giống, sau vài tháng phát triển tự nhiên, hến trưởng thành với trọng lượng gấp hàng chục lần ban đầu là thời điểm người dân bắt đầu thu hoạch. Nuôi hến không phải đầu tư nhiều, không mất công chăm sóc nên có lãi cao, nhiều hộ vươn lên làm giàu.

Nắm được nhu cầu của người dân, UBND xã Đồng Việt đã tổ chức ký hợp đồng giao diện tích mặt nước sông Thương để nuôi trồng thủy sản. Để có căn cứ ký hợp đồng, UBND xã Đồng Việt viện dẫn một số văn bản như: Pháp lệnh hợp đồng kinh tế ngày 25-9-1989 của Hội đồng nhà nước; Nghị định số 17/HĐBT, ngày 16-1-1990 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) quy định chi tiết thi hành pháp lệnh hợp đồng kinh tế và Nghị quyết của Thường trực 3 khối họp ngày 1-10-2009 về việc giao thầu diện tích mặt nước sông Thương để nuôi trồng thủy sản(?).

Hợp đồng giao khoán UBND xã Đồng Việt ký với người dân.

Hợp đồng ghi rõ, Chủ tịch UBND xã Đồng Việt và cán bộ kế toán ngân sách xã làm đại diện (bên A) ký hợp đồng với người dân (bên B) với các điều khoản như: Cho người dân nhận thầu diện tích mặt nước sông Thương để nuôi thả hến; chiều rộng khu vực giao khoán tính bằng khoảng rộng từ mép nước đến giữa lòng sông theo bản đồ 364 quy định địa giới hành chính (hết ranh giới với tỉnh Hải Dương- PV); người dân được phép bắt giữ những ai vi phạm trong phạm vi mình quản lý, báo cáo UBND xã giải quyết; giá trị hợp đồng mỗi năm là 400 nghìn đồng/100m chiều dài sông…

Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Văn Kính, Chủ tịch UBND xã Đồng Việt thừa nhận: Việc UBND xã ký hợp đồng giao khoán mặt nước sông Thương cho các hộ dân nuôi trồng thủy sản là có thật và diễn ra từ nhiều năm nay. Đây là việc làm cần thiết để tăng nguồn thu cho ngân sách địa phương.

Nhưng từ ngày 18-12-2012, chúng tôi đã thanh lý hợp đồng với nhiều hộ dân để giao diện tích sông Thương cho Công ty cổ phần khai thác khoáng sản và thương mại Sông Thương (Công ty Sông Thương) khai thác cát theo giấy phép của UBND tỉnh. Hiện chỉ còn một hộ nằm ngoài phạm vi đất được giao cho Công ty Sông Thương khai thác cát nên được UBND xã tạo điều kiện ký tiếp hợp đồng nuôi hến trên sông.

Cắm cọc ngăn sông

Dù UBND xã Đồng Việt đã thanh lý các hợp đồng trái thẩm quyền với các hộ dân (hiện 1 hộ còn hợp đồng) song hệ quả của những bản hợp đồng trước thì vẫn hiện hữu. Với lý do trước đây được UBND xã Đồng Việt giao khoán diện tích mặt nước sông Thương để nuôi trồng thủy sản, khi thanh lý hợp đồng lại không được thông báo trước nên nhiều hộ vẫn còn tài sản là hàng chục tấn hến giống đã thả trên sông, chưa kịp thu hoạch.

Vì vậy, các hộ dân trên vẫn cắm cọc ngăn sông làm địa giới phân chia diện tích nuôi hến dẫn đến nhiều mâu thuẫn giữa các hộ dân và hoạt động khai thác của Công ty Sông Thương. Thậm chí, ông Trần Văn D., một người dân thôn Thượng cho biết, nhiều hộ còn ra giữa lòng sông cắm cọc phân rõ địa giới với các hộ dân thuộc tỉnh Hải Dương và tiếp tục khai thác hến.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dòng chảy mà còn gây trở ngại lớn cho các phương tiện giao thông đường thủy khi qua địa bàn, những cọc tre này trở thành cái bẫy đối với tàu thuyền khi lưu thông trên đoạn sông này. 

Đáng chú ý, trước đây có hợp đồng trong tay, nhiều người dân còn sử dụng làm tài sản mua, bán, chuyển nhượng diện tích được giao nên phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp.

Đặc biệt, mặc dù được cấp phép hoạt động từ năm 2010, nhưng nhiều lần Công ty Sông Thương đưa phương tiện vào khai thác cát trong diện tích đã được cấp phép  đều bị người dân phản đối…

Ông Nguyễn Hà Giang, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Dũng, nói: "Mặt nước sông Thương là diện tích  chuyên dùng do UBND tỉnh cấp phép, quản lý. Việc UBND xã Đồng Việt tự ý ký hợp đồng giao khoán cho các hộ dân nuôi trồng thủy sản là trái thẩm quyền. Do xã không báo cáo sự việc nên chúng tôi chưa nắm được, chúng tôi sẽ cử cán bộ chuyên môn về kiểm tra cụ thể nội dung này". Hy vọng ngành chức năng sớm kiểm tra và xử lý vụ việc để tránh những điều đáng tiếc xảy ra.