Chuyên gia nói gì về triển vọng nuôi tôm bền vững?

Với kim ngạch xuất khẩu đạt 4,4 tỷ USD trong năm 2023, tôm không chỉ đóng góp đáng kể vào GDP mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ thủy sản quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, ngành tôm vẫn đối diện nhiều thách thức lớn liên quan đến môi trường, biến đổi khí hậu và yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế.

Hãy cùng lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia hàng đầu về triển vọng phát triển bền vững của ngành tôm Việt Nam, đồng thời khám phá những giải pháp đột phá giúp ngành này vươn xa hơn.

Tầm quan trọng của phát triển bền vững trong ngành nuôi tôm

Phát triển bền vững không chỉ là một mục tiêu mà còn là chìa khóa giúp ngành tôm Việt Nam đối phó với biến đổi khí hậu và duy trì năng lực cạnh tranh toàn cầu. ĐBSCL, khu vực trọng điểm của ngành tôm, có diện tích nuôi tôm nước lợ lên đến 280.000 ha, riêng Cà Mau chiếm 40% diện tích nuôi tôm cả nước.

Theo ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, ngành tôm không chỉ mang lại giá trị kinh tế vượt trội mà còn tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động tại vùng ven biển. Đặc biệt, các mô hình nuôi kết hợp như tôm-lúa, tôm-rừng đang mở ra tiềm năng mới, vừa thích ứng biến đổi khí hậu vừa bảo vệ môi trường.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP và ASC là yếu tố sống còn để giữ vững thị trường xuất khẩu. Sự phát triển bền vững không chỉ giúp ngành tôm đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm mà còn thúc đẩy hình ảnh thương hiệu quốc gia trên thị trường thế giới.

Ông Châu Công Bằng – Phó Giám đốc Sở NNPTNT Cà Mau kỳ vọng diễn đàn đưa ra giải pháp khoa học, đột phá, giúp ngành tôm Việt Nam và Cà Mau phát triển bền vững. Ảnh: vietnam.vn

Thực trạng và những điểm nghẽn lớn trong nuôi tôm Việt Nam

Dù đạt được nhiều thành tựu, ngành tôm Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức cản trở sự phát triển bền vững. Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến, có 6 điểm nghẽn chính cần tháo gỡ:

- Hạ tầng chưa đồng bộ: Hệ thống xử lý nước thải và chất thải tại nhiều vùng nuôi chưa đạt tiêu chuẩn, gây ảnh hưởng đến môi trường và năng suất nuôi.

- Chất lượng giống kém: Việc phụ thuộc vào nguồn giống nhập khẩu khiến ngành tôm dễ bị động, trong khi giống nội địa chưa đủ chất lượng để đáp ứng nhu cầu.

- Kỹ thuật chế biến còn hạn chế: Công nghiệp chế biến tôm tại Việt Nam vẫn kém cạnh tranh so với thế giới, giá trị gia tăng của sản phẩm chưa cao.

- Kinh tế tuần hoàn sơ khai: Ngành tôm chưa tận dụng được phụ phẩm để sản xuất các sản phẩm phụ, dẫn đến lãng phí và gia tăng chi phí xử lý chất thải.

- Liên kết chuỗi sản xuất lỏng lẻo: Mối quan hệ giữa người nuôi, nhà máy chế biến và thị trường xuất khẩu vẫn chưa chặt chẽ, làm giảm hiệu quả cạnh tranh.

- Phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu: Hiện 65–70% thức ăn tôm phải nhập khẩu, dẫn đến chi phí sản xuất cao và phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài.

Giải pháp từ các chuyên gia và nhà khoa học

Để vượt qua các rào cản và tiến tới phát triển bền vững, các chuyên gia đã đưa ra nhiều giải pháp quan trọng:

Ứng dụng công nghệ hiện đại

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản, nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong xử lý nước và chất thải như vi bọt khí điện tử và điện hóa siêu âm. Những công nghệ này không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn tăng năng suất nuôi lên đến 25–30 tấn/ha/vụ trong mô hình siêu thâm canh.

Quản lý chuỗi giá trị

Tăng cường liên kết vùng nguyên liệu, tổ chức hợp tác xã và áp dụng mô hình quản lý cộng đồng giúp cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc, đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Tổ chức hợp tác xã và áp dụng mô hình quản lý cộng đồng giúp cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc, đảm bảo chất lượng sản phẩm

Phát triển kinh tế tuần hoàn

Sử dụng phế phẩm từ chế biến tôm để sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng như thức ăn chăn nuôi hoặc phân bón hữu cơ, vừa giảm chi phí xử lý vừa nâng cao hiệu quả kinh tế.

Cải thiện chất lượng giống

Đầu tư vào lai tạo giống tôm nội địa chất lượng cao và kiểm soát chặt chẽ nguồn giống nhập khẩu là những bước đi quan trọng để giảm thiểu rủi ro dịch bệnh.

Hỗ trợ từ chính sách

Các chuyên gia đề xuất đầu tư đồng bộ vào hạ tầng, đồng thời áp dụng chính sách tín dụng ưu đãi để giảm áp lực tài chính cho người nuôi.

Triển vọng nuôi tôm bền vững tại Việt Nam

Với những bước chuyển mình mạnh mẽ, ngành tôm Việt Nam đang trên đà trở thành một trong những ngành xuất khẩu mũi nhọn, tạo dấu ấn trên thị trường quốc tế. Những mô hình bền vững như tôm-lúa, tôm-rừng không chỉ bảo vệ môi trường mà còn mở ra cơ hội kinh tế xanh đầy hứa hẹn.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, ngành tôm cần sự chung tay của các bên liên quan, từ nhà quản lý, doanh nghiệp đến người nuôi. Sự đồng lòng và cam kết này sẽ giúp ngành tôm Việt Nam không chỉ vượt qua thách thức mà còn khẳng định vị thế của mình trên bản đồ thủy sản thế giới.