Công nghệ chưa theo kịp nghề nuôi tôm

Nuôi tôm là một nghề có sức hấp dẫn lớn bởi tỉ suất lợi nhuận rất cao (20-30%/tháng), vòng quay vốn nhanh (3-4 tháng/vụ), có thể nuôi nhiều vụ liên tục trong năm. Do vậy, đây là một nghề làm giàu rất nhanh. Tuy nhiên, số người thực sự giàu nhờ nuôi tôm thì lại không nhiều, chiếm một tỉ lệ rất nhỏ so với hàng chục ngàn người tham gia vào nghề này. Vậy nên cần nhìn vào những rủi ro một cách sâu sắc để giảm rủi ro nghĩa là góp phần cho thành công.

thăm nhá tôm
Cần cải tiến công nghệ nuôi để giảm rủi ro, tăng hiệu quả kinh tế. Ảnh: Tepbac.

Với nhiều sản phẩm nông nghiệp thủy sản khác, thì khâu bán sản phẩm sau thu hoạch luôn là nỗi lo lớn nhưng với tôm thì không phải lo lắng nhiều. Tôm có thể gọi thương lái đến bán bất cứ lúc nào và giá cả cũng tương đối rõ ràng, thông thường giá bán cao hơn giá thành. Vậy thì vì đâu nên lỗ? Có hai khả năng là không có tôm để bán và chi phí nuôi quá cao.

tôm thẻ chân trắng
Vì đâu nên lỗ khi khâu bán sản phẩm không phải là nỗi lo của nghề nuôi tôm. Ảnh: Tepbac.

Tôm là động vật biến nhiệt nghĩa là nhiệt độ bên trong cơ thể tôm sẽ biến động theo nhiệt độ môi trường nước. Cứ nhiệt độ nước tăng hay giảm 3oC thì các quá trình trao đổi chất bên trong cơ thể tôm tăng hoặc giảm cả chục lần. Ngoài ra, tôm còn nhạy cảm với các yếu tố thủy lý thủy hóa khác. Sự biến động của một hay nhiều yếu tố môi trường đều có thể tác động làm tôm căng thẳng và phát sinh vấn đề. Thật giống cô nàng đỏng đảnh!      

Tôm là động vật bậc thấp nên hệ thống miễn dịch thường không tốt bằng các nhóm động vật bậc cao hơn chẳng hạn như cá. Có cả bệnh do virus, vi khuẩn, nấm …. Luôn thường trực và cứ 5-7 năm lại xuất hiện một đợt dịch làm chao đảo nghề tôm thế giới.

Một đối tượng mong manh và nhạy cảm thì quả thật là nuôi không dễ. Để đối phó và kiểm soát rủi ro trong nuôi tôm mà người nuôi đã đầu tư rất nhiều thậm chí là quá mức dẫn đến việc có tôm để bán nhưng chi phí quá cao dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp hoặc thua lỗ. Chúng ta cần tìm hiểu hiện trạng để có thể tìm ra giải pháp hợp lý cho nghề nuôi tôm.


Trong nuôi tôm, đầu tư quá mức dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp. Ảnh: Tepbac.

Công nghệ nuôi tôm hiện tại còn nhiều vấn đề 

Công nghệ nuôi tôm hiện nay đang tồn tại vấn đề ở 3 khía cạnh chính: Công trình nuôi, trang thiết bị và quy trình nuôi.

Công trình nuôi tôm

Đa phần các công trình nuôi tôm hiện nay đều manh mún và không đồng bộ. Các trại nuôi được chuyển đổi từ hình thức nuôi cũ sang hình thức nuôi mới hoặc đầu tư mở rộng nên thường thiếu thiết kế, bố trí công trình chưa hợp lý gây khó cho vận hành. 

Trang thiết bị nuôi tôm

Trang thiết bị nuôi tôm hiện nay vẫn lạc hậu, thiếu đồng bộ. Thiết bị nuôi chưa tối ưu nhưng mức tiêu thụ điện năng cao lên đến 3,000 kw/1 tấn tôm.

Điểm yếu chung của các trại nuôi tôm hiện nay sử dụng mái che tốn kém nhưng không bền, hiệu quả che mưa nắng kém, chưa có máy xử lý nước để thay thế hoá chất, người nuôi không dùng máy mà thường san chuyển tôm bằng tay,... Hầu hết trang thiết bị rất mau hư và sau 2 năm cần phải thay mới hoặc sửa chữa lớn.

mái che ao tôm
Mái che tốn kém nhưng không bền, hiệu quả che mưa nắng kém. Ảnh: Tepbac.

Các thiết bị nuôi thiết yếu như quạt nước, sục khí và máy cho ăn cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Quạt nước có vai trò chính là tạo dòng chảy, đảo nước tránh phân tầng, góp phần tăng hàm lượng oxy hòa tan (DO) và hoạt động tốt ở mực nước nhỏ hơn 1.4 m. Với độ sâu mức nước lớn hơn 1.5 m thì hiệu quả tạo dòng gom chất thải đáy ao sẽ giảm rõ rệt và tiêu hao điện năng lớn. Quạt nước cũng  là yếu tố gây lây lan mầm bệnh do nước được đưa lên không trung và theo gió bay đi.

Sục khí hiện nay chủ yếu dùng máy thổi hoặc nén khí thì giới hạn DO ở mức 5-6 ppm chứ khó có thể hơn. Nếu muốn duy trì DO ở mức cao thì phát sinh vấn đề cản trở dòng chảy khó gom chất thải.

Khi quạt nước và sục khí hoạt động liên tục sẽ phối hợp làm tan rã phân tôm hay chất thải vô nước khi sục khí thì đẩy phân tôm lên cho quạt nước đập làm tan vỡ ra. Chúng giới hạn độ sâu nước nuôi (thường <1.4 m) và DO ( thường 5-6 ppm) nghĩa là giới hạn về năng suất (4-6 kg/m2).


Bố trí kết hợp quạt nước và sục khí trong mô hình nuôi tôm. Ảnh: Tepbac.

Máy cho ăn có tích hợp điều khiển tự động nhưng chưa tích hợp được nhiều dữ liệu khác do thiếu tính đồng bộ thiết bị và công trình, việc phun khi cho ăn dễ thất thoát thức ăn và đặc biệt là những viên thức ăn rơi vãi trên cầu nhá hay trên bạt, nếp gấp của bạt bị ẩm mốc chỉ sau hơn 1 ngày sẽ gây bệnh đường ruột khi tôm ăn phải (đôi khi phân trắng từ đây).

Quy trình nuôi tôm

 Một số vấn đề nổi cộm của quy trình nuôi hiện nay:

- Xử lý nước bằng hoá chất: Chủ yếu là Chlorine, BKC, KMnO4…chỉ có tác động đến tảo và vi khuẩn (cũng còn chưa triệt để) và ít có tác động đến kim loại nặng.   

 - Quy trình nuôi nước trong nhưng không thể kiểm soát thành phần mật độ tảo nên phải thay nước nhiều ( 30-50%) hay phải cắt tảo….

 - Không quan tâm đến xử lý nước thải (hệ thống, diện tích ao xả thải kém) . 

 - Lạm dụng thuốc kháng sinh, hoá chất (do tôm thường có dấu hiệu bệnh) 

 - Phải thu tỉa vì quá tải nên sản lượng có cao nhưng thu nhập không cao vì tôm cỡ nhỏ không có giá cao.

 - Màu sắc tôm kém do tôm thường bị căng thẳng và thiếu tảo 

Vì vậy, hiệu quả kinh tế hiện nay còn thấp:
- Chi phí vận hành cao: hoá chất xử lý, nhân công, sửa chữa, khấu hao.
- Hệ số thức ăn cao do khả năng tiêu hoá, hấp thụ thức ăn kém ( do DO thiếu cấp độ 1) 
- Tôm chậm lớn ADG chỉ đạt mức 0.3-0.4 g/ngày. 
- Tỉ lệ thành công 60-70% 
- Giá thành cao 90,000 – 105,000 đồng/kg nhưng giá bán bình quân không cao (120,000 -140,000 đồng/kg).
- Tỉ suất lợi nhuận 30%/4 tháng.

Giải pháp công nghệ đề xuất ứng dụng

Khi giải quyết các vấn đề hiện tại, mô hình nuôi tôm có khả năng cải tiến năng suất để  đạt tỉ lệ thành công lên 90%, tôm lớn nhanh hơn với ADG đạt 0.5 g/ngày, năng suất đạt 11 - 12 kg/m2, giá thành thấp 80,000 đ/kg, với  giá bán cao 200,000 đ/kg sẽ có tỉ suất lợi nhuận 150 - 200%/3 tháng.

thu hoạch tôm
Cải tiến công nghệ nuôi tôm có thể đạt tỷ lệ nuôi thành công lên 90%. Ảnh: Tepbac.

Để đạt được kỳ vọng năng suất trên, đề xuất ứng dụng các giải pháp công nghệ sau:

• Thiết bị xử lý nước thay cho việc xử lý hoá chất. 

• Thay thế thiết bị tạo dòng chảy và oxy đảm bảo việc nâng mức nước và tăng DO > 10ppm, mức nước nuôi có thể đạt 2-3 m.

• Tích hợp thiết bị đo với phần mềm điều khiển dòng chảy để ổn định và tiết kiệm điện năng.

• Máy cho ăn không rơi vãi và tích hợp đồng bộ các yếu tố ảnh hưởng đến tập tính ăn của tôm sao cho hiệu quả.

• Máy chuyển tôm.

• Công nghệ vi sinh: Phân lập nuôi cấy lợi tảo và lợi khuẩn.

Đăng ngày 11/08/2022
Lục Thanh Tùng
Nuôi trồng

Khoáng K3 - Khoáng chất tự nhiên cho tôm nuôi

Công ty K3 là doanh nghiệp chuyên môn hóa sản xuất và cung cấp khoáng chất có nguồn tự nhiên cho nuôi tôm, với mục tiêu là đem đến cho người nuôi những sản phẩm khoáng chất lượng hàng đầu.

Khoáng trong nuôi tôm
• 10:42 08/09/2023

Giá thức ăn tôm tăng đến 44.000 đồng/kg, người nuôi điêu đứng

Nông dân các tỉnh ven biển miền Tây đang trong vụ nuôi tôm nhưng giá thức ăn cao chót vót, trong khi giá tôm giảm sâu nên bị lỗ, may ra huề vốn.

thức ăn tôm
• 10:07 06/07/2023

Ông Châu tâm huyết với nghề nuôi tôm công nghệ cao

Nhờ nắm bắt được thông tin về công nghệ mới trong nuôi tôm, ông Nguyễn Ngọc Châu (67 tuổi, xã Cát Minh, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định) đã nhanh chóng tiếp cận và mạnh dạn đầu tư. Đến nay, với thâm niên nghề nuôi tôm thẻ chân trắng gần 13 năm, ông đầu tư 3 ha ao nuôi áp dụng công nghệ Semi - Biofloc, gắn hệ thống đèn led trong các ao nuôi, thiết lập hệ thống máy móc hỗ trợ…

Hệ thống ao nuôi của ông Châu
• 09:49 03/07/2023

Vietshrimp 2023 đang diễn ra tại Cần Thơ

Hội chợ Triển lãm Quốc tế Công nghệ ngành tôm Việt Nam lần thứ 4 (VietShrimp 2023) đang diễn ra tại Cần Thơ.

vietshrimp 2023
• 18:12 12/04/2023

Sử dụng mật rỉ đường trong nuôi tôm

Mật rỉ đường từ lâu đã được sử dụng trong thâm canh tôm bởi dễ tìm, giá thành rẻ,..mà còn có nhiều công dụng tốt cho ao nuôi như kiểm soát, cân bằng độ pH trong ao hay giúp nuôi cấy vi sinh, tạo màu nước…Tuy nhiên, bà con cần thấu hiểu về liều lượng, nồng độ sử dụng thích hợp cho ao, nâng cao tỷ lệ thành công của vụ nuôi.

Mật rỉ đường
• 16:07 18/03/2024

Rong đáy xuất hiện làm biến động ao nuôi

Rong đáy phát triển trong ao nuôi tôm là vấn đề phổ biến gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe tôm. Việc xử lý rong đáy cần được thực hiện cẩn trọng và đúng cách để đảm bảo an toàn cho tôm và hiệu quả cho ao nuôi.

Ao nuôi
• 15:52 18/03/2024

Chủ động phòng dịch bệnh cho cá tôm mùa hạn hán

Mùa hạn hán thường dẫn đến sự thay đổi đột ngột của các yếu tố môi trường nước như nhiệt độ, độ pH, oxy hòa tan, ... tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh phát triển trên cá tôm. Do vậy, việc chủ động phòng dịch bệnh cho cá tôm trong mùa hạn hán là vô cùng quan trọng. 

Ao nuôi tôm
• 14:05 15/03/2024

Nhận biết thời gian thích hợp để cắt mồi cho ao tôm

Quản lý lượng thức ăn tôm tiêu thụ mỗi ngày là công việc quan trọng của người nuôi. Việc này giúp bà con nuôi tôm có thể nhận biết được tình hình tăng trưởng cũng như tình trạng tôm dưới ao có đang ổn định hay không? Nhưng, việc cắt mồi vẫn là một khái niệm còn nhiều thắc mắc, vì vậy hôm nay Tép Bạc sẽ tìm hiểu cùng bà con nhé!

Tôm trong nhá tôm
• 08:00 15/03/2024

Nuôi kết hợp cá chạch lấu với cá heo đuôi đỏ mạng lại lợi nhuận cao

Mô hình nuôi cá chạch lấu kết hợp với cá heo đuôi đỏ trong bể cá lót bạt đặt trong vườn xoài đã mang về nguồn thu nhập hàng tỷ đồng mỗi vụ cho người nông dân ở Đồng Tháp.

Cá chạch lấu
• 18:40 19/03/2024

Top 5 các doanh nghiệp xuất khẩu tôm sang thị trường Nhật Bản 2024

Trong nền kinh tế toàn cầu, ngành công nghiệp thủy sản đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn thực phẩm chất lượng cao cho các thị trường trên khắp thế giới.

Tôm thẻ
• 18:40 19/03/2024

Những lợi ích của ốc gạo đối với con tôm mà bạn không ngờ tới

Ốc gạo có lẽ là một trong những yếu tố ít được nhắc đến nhưng lại đóng vai trò quan trọng đối với ngành nuôi tôm. Với giá thành thấp, dễ tìm thấy, ốc gạo được xem là nguồn thức ăn tự nhiên hiệu quả đối với con tôm.

Ốc gạo
• 18:40 19/03/2024

Chuẩn bị cho vụ nuôi tôm thắng lợi

Bước vào vụ nuôi tôm đầu năm nay, ngành chức năng Bình Định khuyến cáo người nuôi thực hiện nghiêm các biện pháp kỹ thuật, nhất là chú trọng việc tu bổ bờ, ao, cải tạo ao đúng quy trình; chọn con giống đảm bảo chất lượng, đã qua kiểm dịch; sử dụng thức ăn công nghiệp kết hợp bổ sung thức ăn tươi không gây ô nhiễm môi trường.

Ao nuôi tôm
• 18:40 19/03/2024

Mới có 17,4% cơ sở nuôi tôm được cấp mã số nhận diện

Cục Thủy sản cho biết, kết quả cấp Giấy xác nhận đăng ký nuôi (mã số nhận diện) đối với tôm nước lợ đến nay mới đạt 17,4%, dẫn đến khó khăn trong truy xuất nguồn gốc đáp ứng yêu cầu của thị trường, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, Mỹ, EU.

Ao tôm
• 18:40 19/03/2024