Đặc điểm và hướng xử lý bệnh xù vẩy ở cá Koi

Đôi nét về cá Koi 

Cá Koi có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng khi được người Nhật lai giống thì tạo thành một giống cá hoàn toàn khác. Cá chép khi xưa không đa dạng và có màu sắc đẹp đẽ mà chỉ có màu nâu hoặc xanh, sau này được người Nhật lai tạo nhân giống lần đầu tại vùng đảo Niigata, từ đó tạo ra trăm loài cá Koi rực rỡ, muôn màu muôn vẻ gọi tên là Nishikigoi.  

Cá Koi có đến khoảng hơn 100 giống khác nhau, nhưng chủ yếu chỉ có 4 màu cơ bản là: trắng, đỏ, vàng, xám bạc và còn tùy theo cách phân bổ màu sắc trên mình mà người ta chia làm nhiều loại khác nhau như: Kohaku, San Showa, Ogon, Kin – Showa, Hi – Utsuri, Shusui… 

Tuy nhiên, chúng đều mang những đặc điểm chung về hình thái, thường có thân hình đẹp, màu sắc đa dạng nên thích hợp sử dụng để trang trí bể cá cảnh trong nhà. Koi có thể tăng trưởng từ 50 – 150 mm mỗi năm, tuổi thọ cá Koi trung bình từ 25 – 35 năm. Tuy nhiên có những trường hợp nuôi cá Koi ao thì có thể lên đến hơn 200 tuổi.

Cá Koi là giống cá hiền lành, tương đối dễ nuôi. Tuy nhiên việc chăm sóc cần hết sức tỉ mỉ và kỹ lưỡng. Cá Koi sống phụ thuộc khá nhiều vào điều kiện thời tiết và môi trường xung quanh. Nếu như nhiệt độ môi trường thay đổi sẽ khiến màu sắc và hình dạng của cá cũng thay đổi theo. 

Hiện tượng xù vẩy ở Koi 

Dropsy xù vảy còn được gọi là bệnh Pinecone hoặc Bloater. Nó không thực sự là bệnh mà là phản ứng miễn dịch của cá Koi đối với một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn dẫn tới sưng cơ thể.  

Khi cá Koi bị Dropsy xù vảy thì dấu hiệu dễ nhận biết nhất là phần thân cá sưng to hơn bình thường và mắt lồi ra. Một số dấu hiệu thông thường khác như: Vảy xù, bụng sưng to nên trông cá giống như quả thông khô.   

Môi trường nước ô nhiễm, cá bị stress,…đều có khả năng trở thành nguyên nhân gây ra bệnh xù vảy. Ảnh: koilover.vn

Khả năng bơi lội suy giảm, thậm chí mất khả năng bơi nếu bệnh nặng. Màu sắc, hoa văn trên cơ thể mờ. Cá nhút nhát, kém ăn, hay trốn tránh. Khi mắc bệnh cá thường bơi gần bề mặt nước hoặc bơi gần nơi có nhiều oxy. 

Nguyên nhân 

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh Dropsy xù vảy trên cá Koi, có thể là ký sinh trùng, sán, virus…Tất cả những mầm bệnh gây nhiễm trùng cho cá Koi đều có thể là nguyên nhân gây bệnh. 

- Nếu cá Koi đột ngột xù vảy: Do sức đề kháng của cá suy giảm tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây chảy máu bên trong. Ngược lại, nếu xù vảy diễn ra từ từ có thể là do ký sinh trùng tấn công hoặc trong cơ thể cá có khối u đang phát triển làm cho thân cá sưng to.  

- Môi trường nước ô nhiễm: Cá koi ưa nước sạch, ở vùng nước bẩn, không đảm bảo về nhiệt độ, độ pH, NH₃ thì cá rất dễ bị bệnh (không chỉ bệnh xù vảy mà còn rất nhiều bệnh khác). Nếu không có biện pháp xử lý nguồn nước đảm bảo sẽ tạo điều kiện nấm, vi khuẩn sinh sôi, xâm nhập vào bên trong khiến cá mắc bệnh. 

- Thiếu chất dinh dưỡng: Nguồn thức ăn không đủ chất hoặc kém chất lượng. 

- Chức năng thận của cá Koi suy giảm: Do sử dụng thuốc không đúng cách hoặc ký sinh trùng xâm nhập vào sâu bên trong nội tạng của cá, tác động và khiến chức năng thận của koi suy giảm, cá không đào thải được cặn bẩn, chất độc từ bên trong cơ thể ra ngoài. 

- Stress, căng thẳng: Nguyên nhân do nhiều tác động, ví dụ như di chuyển cá thô bạo, mật độ cá trong hồ quá dày, thay đổi môi trường sống bất ngờ… 

Hầu hết các trường hợp xù vảy ở cá Koi không lây nhiễm, tuy vậy trong một vài trường hợp nếu cá mắc Dropsy do ký sinh trùng thì có khả năng lây bệnh. Thông thường, bệnh xù vảy là do ký sinh trùng gây nhiễm trùng cho các vết thương do chính chúng tạo ra. Do đó rất dễ lây lan. 

Cách xử lý 

Cách tốt nhất để phòng bệnh là vệ sinh sạch sẽ, tạo môi trường sống lý tưởng, rộng rãi cho cá Koi.

Ngay khi bạn thấy các dấu hiệu bất thường trên thân cá koi, những biểu hiện lạ khi bơi lội, khi ăn thì cần lập tức theo dõi. Bạn cần cách ly những con bị bệnh ra khỏi hồ/ bề để tránh tình trạng lây lan bệnh ra cả đàn. Nên nuôi các con này trong các tank nhựa vừa gọn, vừa tiện dụng. (sử dụng tank nhựa tròn hoặc tank nhựa hình chữ nhật đều được) 

Tiếp đến bạn tiến hành tắm muối cho cá với nồng độ 5 – 6kg/1m³ nước/5 phút. Mỗi ngày thực hiện 1 – 2 lần, liên tục 3 – 4 ngày cho đến khi tình trạng, dấu hiệu bên ngoài của cá được cải thiện. 

Có thể sử dụng các loại thuốc khác hay kháng sinh để trị bệnh cho cá, tuy nhiên người nuôi cần tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng hoặc tham khảo ý kiến của các chuyên gia. 

Cần trang bị đầy đủ máy lọc nước công suất  phù hợp với quy mô bể

Phòng tránh bệnh xù vảy ở Koi 

Nếu là người mới chơi cá cảnh thì cần phải lựa chọn những giống Koi khỏe mạnh, không có mầm mống bệnh. Những con cá phần da bị trầy xước, có chấm đỏ trên nền da, bơi kém, ăn ít thì không nên lựa chọn vì sức đề kháng của chúng yếu, dễ bị vi khuẩn xâm nhập, tấn công. 

Khi nuôi cá Koi, cần đặc biệt quan tâm đến chất lượng nguồn nước. Cá sẽ rất dễ bị bệnh xù vảy nếu như nước nuôi bẩn. Cần trang bị đầy đủ máy lọc nước công suất phù hợp với quy mô bể, hồ và số lượng cá. Chú ý khi cho cá ăn thì cho lượng vừa đủ, tránh để thức ăn dư thừa sẽ gây ô nhiễm nguồn nước. 

Trước khi thêm cá mới nên cách ly và kiểm dịch cá mới trong 1 tank nước riêng khoảng 3 – 4 tuần để chắc chắn rằng chúng không có mầm bệnh trong cơ thể. 

Cá Koi dễ mắc Dropsy xù vảy vào mùa xuân, vì thế người nuôi cần dọn dẹp, khử trùng hồ/bể vào mùa thu, thêm thiết bị sưởi ấm vào mùa đông và cho cá ăn thức ăn dinh dưỡng cao vào mùa hè để hạn chế tối đa tình trạng cá nhiễm bệnh.