Đặc điểm của cá thòi lòi
Cá thòi lòi được tổ chức Sinh vật thế giới xếp vào 1 trong 6 con vật “kỳ dị nhất hành tinh”. Sở dĩ, chúng được lọt vào danh sách trên là nhờ vào các đặc điểm có một không hai của mình. Ngoại hình của thòi lòi gây ấn tượng mạnh từ cái nhìn đầu tiên. Từ làn da, từ bộ vây cho đến màu sắc đều rất đặc biệt. Hút mắt nhất có lẽ là cặp mắt to, lồi ra ngoài nằm sát nhau trên đỉnh đầu của chúng khiến cho loài cá này có cái tên là “thòi lòi”.
Cá thòi lòi "leo cây".
Da của loài cá này có một lớp nhớt và có đốm ánh xanh giống da cá bống sao, tuy nhiên da của chúng lại khá xù xì. Trên lưng cá thòi lòi có 2 đoạn vây lớn. Đoạn gần đầu, vây xòe hình quạt. Phía dưới, vây có hình vát nhọn về phía đuôi. Khi gặp nguy hiểm, chúng sẽ di chuyển xung quanh há miệng, và dựng toàn bộ vây lên để dọa kẻ địch. Cá có kích thước nhỏ, mỗi con chỉ to bằng 2-3 ngón tay người, khi trưởng thành, cá lớn khoảng 27 cm, có trọng lượng từ 100-200 gam.
Tập tính và môi trường sống của cá thòi lòi
Cá thòi lòi là một loài cá thuộc họ Cá bống trắng (Gobiidae), được tìm thấy tại khu vực cửa sông, hạ lưu sông và biển ở vùng nhiệt đới. Không giống bất cứ loài cá nào, chúng có thể sinh sống được ở vùng nước mặn và nước lợ. Loài cá này sinh sống trong hang hốc nông ở bãi lầy. Hang của chúng có thể dài đến vài mét, nhiều ngóc ngách. Một con sẽ đào từ 3 – 4 chiếc hang để dễ dàng ẩn nấp. Thông thường, khi nước ròng thì cá thòi lòi chui vào hang trú ẩn và nước lớn thì ra ngoài kiếm ăn. Ở nước ta, cá sinh sống ở vùng đất ngập mặn, các Bãi Bồi ở Mũi Cà Mau, Bạc Liêu, Gò Công, Cần Giờ… vô cùng nhiều.
Cá thòi lòi sinh sống ở vùng đất ngập mặn.
Là loài cá tinh ranh và nhanh nhẹn trong việc trốn thoát trước sự tấn công của kẻ thù và có tài hóa trang đặc biệt. Khi nằm trên cây, chúng sẽ chuyển màu nâu của thân cây. Còn khi di chuyển trên bùn, da chúng chuyển sang màu xanh đen sẽ khó có thể nhận ra nếu chúng nằm im.
Thòi lòi hô hấp bằng phổi và mang. Cơ thể của chúng có thể trữ nước trong mang để hô hấp khi lên cạn, trao đổi khí qua da như ếch. Nó có 2 vây trước làm nhiệm vụ của một “đôi tay”. Chính những cấu tạo đặc biệt của cơ thể mà cá thòi lòi còn có một khả năng leo trèo trên cây và từ cành này có thể nhảy sang cành khác một cách rất điêu luyện. Do đó, cá thòi lòi còn có một tên dân gian khác là “cá leo cây”.
Giá trị ẩm thực
Loài cá hay vận động, chạy nhảy như thòi lòi đã cho ra những thớ thịt săn chắc, non mềm nên rất được người dân ưa chuộng, người dân Cà Mau có rất nhiều cách chế biến món ăn ngon từ cá thòi lòi tươi sống như: Nướng muối ớt, kho tiêu, làm chả cá, làm lẩu, thậm chí còn dùng trong món gỏi đi kèm với rau lìm kìm. Nhưng hấp dẫn nhất là cá thòi lòi làm khô – một đặc sản khoái khẩu thuộc dạng hiếm có ở Cà Mau hiện nay vì được nhiều thực khách từ mọi miền ưa chuộng.
Khô cá thòi lòi.
Làm một ký cá khô cần ba bốn ký cá tươi. Với người dân đất mũi, họ luôn chú trọng hương vị tự nhiên của cá nên cách chế biến khá đơn giản. Cá đánh bắt tự nhiên từ sông, kênh rạch đem làm sạch tác xương, rửa sạch, ướp tẩm gia vị chủ chốt như muối, đường, tiêu, bột ngọt; cuối cùng là phơi nắng. Phơi đến khi cá khô săn lại cho vào đóng gói, bảo quản trong môi trường thoáng mát. Khi ăn chỉ cần nướng lên và thưởng thức, nhiều người nhận xét rằng khô càng nhai càng ngọt nên chúng đươc coi là món quà biếu tặng rất giá trị.