Giật mình với hiểm họa sứa xâm chiếm các đại dương

Nghiên cứu mới nhất của tiến sĩ Mỹ Lisa-Ann Gershwin đã cho thấy sự gia tăng đến chóng mặt về số lượng của loài sứa tại các bãi biển nổi tiếng trên thế giới. Đây được coi là hậu quả của việc săn bắt quá mức các loài thủy sinh, cũng như việc thay đổi nhiệt độ cuộc nước trong hàng chục năm qua.

Pháp, Tây Ban Nha, vịnh Chesapeake, Hawaii... đều ghi nhận những con số đáng kinh ngạc về số lượng loài sứa sinh sống trong khu vực.

Tình trạng này đã mang đến những hậu quả trực tiếp. Ở Hawaii có những thời điểm tới 800 đến 1.000 người bị sứa cắn chỉ trong một ngày. Tại Tây Ban Nha và Florida, những năm gần đây đã có khoảng nửa triệu người bị sứa cắn.

Đầu tháng trước, nhà máy điện hạt nhân ở Thụy Điển đã phải đóng cửa tạm thời lò phản ứng lớn nhất, do sứa kéo tới làm chặn dòng chảy của hệ thống làm mát lò phản ứng hạt nhân. Trong khi đó ở Ireland, hàng ngìn con cá hồi đã chết do số lượng sứa trong khu vực tăng cao đột biến.

Gia tăng số lượng sứa độc nguy hiểm

Theo báo cáo của Tổng cục Quản lý thủy sản Địa Trung Hải và Liên Hợp Quốc, các nhà khoa học đã nhận thấy số lượng loài sứa gia tăng đến mức chóng mặt.

Hiện có hơn 2.000 loài sứa sinh sống tại khắp các khu vực vùng biển trên thế giới. Hầu hết những loài sứa con người gặp phải đều là những loài vô hại. Vết cắn của chúng sẽ chỉ khiến nạn nhân đau đớn trong một khoảng thời gian nhất định.

Tuy nhiên, số lượng sứa gia tăng trong hàng chục năm qua khiến các nhà khoa học lo ngại những loài sứa độc sẽ ngày càng được tìm thấy nhiều hơn trên thế giới. Loài sứa có khả năng gây chết người thường sinh sống ở Australia, khu vực Đông Nam Á và Nhật Bản.

Loài sứa hộp được ghi nhận gây ra nhiều cái chết cho khách du lịch ở Thái Lan, Indonesia và Australia. Xúc tua của loài sứa này có thể đạt tới độ dài 3m ở độ tuổi trưởng thành. Trong khi đó Irukandji được đánh giá là một trong những loài sứa nhỏ nhất nhưng lại mang chất độc chết người.

Chỉ cần một cú cắn từ những con sứa độc này, nạn nhân sẽ cảm thấy khó thở, không thể cử động chân tay và nặng hơn nữa là tụt huyết áp dẫn đến tử vong. Hầu hết những khu vực bờ biển ở Hawaii, Caribbean, Florida, xứ Wales, New Caledonia, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Ấn Độ và Australia đều có thể là nơi sinh sống lý tưởng của các loài sứa độc nhất trên thế giới.

Ngày nay nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng đã lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm những hoạt động của loài sứa nhằm tránh cho các du khách gặp phải sự cố đáng tiếc. Có những trường hợp du khách tìm đến những bờ biển được đánh giá an toàn hơn nhưng lại bị sứa cắn gây chết người.

Sứa có thể tìm thấy ở hầu hết các vùng biển trên thế giới nhưng những loài sứa mang nọc độc thường hoạt động ở khu vực nằm trong khoảng 40 độ Nam và 40 độ Bắc. Tiến sĩ Gershwin cảnh báo các du khách tới những vùng biển được đánh giá nguy hiểm cần luôn đề cao cảnh giác, chứ không chỉ phụ thuộc vào các phương tiện truyền thông.

Nguyên nhân thay đổi khí hậu

Sứa được biết đến từ thời cổ đại và luôn là một phần hoạt động sinh học bình thường của các đại dương. Báo cáo của tiến sĩ Gershwin nhận định việc khí hậu nóng lên trong hàng chục năm qua khiến các đại dương ngày càng ấm hơn, lượng oxy ở mức thấp trong khi môi trường biển ngày càng ô nhiễm. Đây là những nguyên nhân chính tạo điều kiện để loài sứa phát triển.

Ngoài ra, sự bùng nổ về số lượng của các quần thể loài sứa cho thấy sự sống trong các đại dương hiện đang mất cân bằng nghiêm trọng. Việc con người đánh bắt cá, tuyệt diệt các loài động vật biển đã tạo nên một môi trường sống hoàn hảo cho loài sứa.

Theo nghiên cứu của tiến sĩ Gershwin, từ những năm 1960 đã có 9 trong số 10 loài cá chuyên săn bắt sứa, như cá kiếm, cá mập, cá ngừ bị suy giảm số lượng đáng kể, một số loài đã biến mất. Cùng với đó là sự khai thác quá mức các rạn san hô, bãi cỏ, rừng ngập mặn, khiến loài sứa ngày càng có cơ hội phát triển về số lượng.

"Con người không thể tiêu diệt toàn bộ loài sứa, vì như vậy sẽ gây nên sự mất cân bằng sinh học khác có thể sẽ còn nghiêm trọng hơn" - ông nói. Sự sống trong nhiều khu vực đại dương đã bị ảnh hưởng nặng nề và để khôi phục lại như ban đầu sẽ phải cần tới hàng trăm năm.

Tiến sĩ Gershwin cho rằng cần có những nghiên cứu một cách chi tiết mức độ ảnh hưởng và số lượng loài sứa tại các đại dương. Qua đó đưa ra những biện pháp thích hợp bao gồm cả việc giảm thiểu số lượng sứa cũng như khôi phục lại một hệ sinh thái cân bằng theo thời gian.